Dagur - 16.03.2000, Blaðsíða 6

6 - FIMMTUDAGUR 16. MARS 2 000

ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag:
Útgáfustjóri:
Ritstjóri:
A ðstoðarritstjóri:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofur:
Símar:
Netfang ritstjórnar:
Áskriftargjald m. vsk.:
Lausasöluverð:
Grænt númer:
DAGSPRENT
EYJÓLFUR SVEINSSON
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
BIRGIR GUÐMUNDSSON
MARTEINN JÓNASSON
STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTl 14, REYKJAVÍK
460 6100 OG 800 7080
ritstjori@dagur.is
1.900 KR. A MÁNUÐI
150 KR. OG 200 KR. HELGARBLAÐ
800 7080
Netföng augiýsingadeildar: greta@dagur.is-augl@dagur.is-gestur@ff.is
Sírnar auglýsingadeildar: (REYKJAVÍKJ563-161 5 Ámundi Ámundason
(REYKJAVÍK)563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYR 1)460-6192 Karen Grétarsdóttir.
Símbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Slmbréf ritstjórnar: 460 617i(akureyrí) 551 6270 (reykjavíK)
Dapurlegur dómur
í fyrsta lagi
Umræðurnar á Alþingi í gær gefa öryrkjum og lífeyrisþegum
litlar væntingar um að til standi að draga úr því bili sem er á
milli bóta og lægstu launa. Fyrir liggur að bætur þessa fólks
muni hækka um 4.5 prósent á ári, en þá er þegar meðtalin sú
3.6 prósenta hækkun sem varð um síðustu áramót. Lægstu
laun munu hins vegar hækka mun meira samkvæmt nýgerðum
kjarasamningum Flóabandalagsins. Bilið á milli þessara tekju-
lægstu hópa þjóðfélagsins mun því aukast verulega, ef ekki
verður gripið til ffekari ráðstafana af hálfu ríkisvaldsins.
í öðru lagi
Það kom mörgum á óvart hvernig tekið er á málefnum öryrkja
og lífeyrisþega í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar vegna þess há-
stemmda lofs sem sumir talsmenn stéttarfélaga létu falla um
að ríkisstjórnin hefði uppfyllt allar óskir samningsaðila. Sam-
kvæmt því hafa bætt kjör öryrkja ekki verið ofarlega á óskalist-
anum. I Degi í gær vísar forseti Alþýðusambandsins allri
ábyrgð á niðurstöðunni á hendur ríkisvaldinu, sem út af fyrir
sig er rétt að því leyti að það er ríkið sem greiðir öryrkjum og
lífeyrisþegum bætur. En hin siðferðilega ábyrgð er auðvitað
ekki síður verkalýðshreyfingarinnar sem gengur til samninga
við ríkisvaldið með þessum árangri.
í þriðja lagi
Það er tií fyrirmyndar hjá Flóabandalaginu og Samtökum at-
vinnulífsins að hækka lægstu launin mun meira en laun ann-
arra. En auðvitað hefði þurft í leiðinni að koma í veg fyrir auk-
ið launabil á milli lægstlaunuðu hópanna - en það er sú stað-
reynd sem blasir til dæmis við ungu fólki sem býr við örorku
vegna slysa eða sjúkdóma og þarf því að byggja framfæri sitt
alfarið á bótum frá almannatryggingakerfinu. Það segir mikið
um þau lífsgildi sem ríkja í samfélaginu hvernig það sinnir
þeim þegnum sem eiga erfiðast með að bjarga sér sjálfir. Það
felst því dapurlegur dómur í þeirri gjörð að skilja hina verst
settu eftir þegar loksins er reynt að bæta kjör láglaunafólks
meira en annarra.
Elias Snæland Jónsson
Ökyrrð í kirkjiinni
Garri las það í Degi í gær að
prestar væru uggandi vegna
þess hvaða stefnu Holtsmálið
hefði tekið. Sérstaklega er
rætt um að prestar séu ósáttir
við að biskupinn hafi íyrirskip-
að sr. Gunnari Björnssyni að
biðjast afsökunar á framferði
sínu og telja að prestastéttin
sem slík setji niður við það.
Þá gerir séra Halldór í Holti
undir Eyjafjöllum athuga-
semdir við orðalag áminning-
arbréfsins og kveðst hann
aldrei hafa lesið slíkt fyrr, en
gæti ímyndað sér að það væri
frá því á 15. öld. Það er fiill
ástæða til að gefa gaum að því
sem séra Halldór segir, enda
lítur Garri svo á að
hann sé einn af verð-
ugri fulltrúum „svart-
stakka" í prestastétt, og
hiklaust megi ganga út
frá því að skoðanabræð-
ur hans muni taka und-
ir allt sem hann segir.
Beðist
afsökunar
En vegna þessa að Garri er
sérstakur áhugamaður um
átök og illdeilur í þjóðkirkj-
unni, hefur hann af því nokkr-
ar áhyggjur þessi ágreiningur
allur sé tómur misskilningur
og hersveit svartstakka sé eldd
nema svipur hjá sjón. I fyrsta
lagi er það auðvitað fráleitt að
prestastéttin sem slík setji
niður við það að séra Gunnar
biðjist afsökunar. Hafa menn
gleymt því að fyrirgefningin og
auðmýktin eru aðalsmerki
kristninnar? Það er því ekki
nema sjálfsagt mál að Gunnar
biðjist fyrirgefningar og raunar
ættu allir prestar að biðjast
fyrirgefningar minnst einu
sinni á dag, til að sýna af sér
trúverðuga auðmýkt. Þannig
ætti Halldór sjálfur að biðja
Gunnar afsökunar á því að
V
vera að sletta sér inn í hans
mál og hann ætti að biðja bisk-
upinn afsökunuar á jiví að
vera að skipta sér að því sem
honum kemur ekki við. Bisk-
upinn hins vegar gæti beðist
afsökunar á því að vera svona
voðalega strangur. En fyrst og
fremst ætti hann þó að biðjast
afsökunar á því að vera að
syngja með hinum alkunna
trúleysingja og kommúnista,
Bubba Morthens, á almanna-
færi í staðinn fyrir að syngja
sálma með þeim séra Gunnari
og séra Halldóri.
Þéringar eru „iim“
í slíkum afsökunarkór myndu
átökin niilli svartstakka
og biskups hverfa eins
og dög fyrir sólu. Sama
gildir raunar líka um
annað aðal ágreinings-
efnið. Það er alls ekki
hægt að fallast á að
orðalag áminningar-
bréfsins sé óeðlilega
fornt, samanber til
dæmis setninguna:
„Yður ber að hegða yður óað-
finnanlega". Þéringin er ein-
mitt afar nútímaleg og í anda
þeirrar tískubylgju sem fór af
stað eftir að Guðni Ágústsson
varð landbúnaðarráðherra.
Garri veit ekki betur en menn
séu nú almennt farnir að þéra
hvern annan í Iandbúnaðar-
ráðuneytinu og jafnvel víðar í
stjórnarráðinu og fullyrt er að
menn telji að þéringum yrði
vel tekið í Reykholti. Þessi
ágreiningur er því í raun meiri
sýndarágreiningur en ágrein-
ingur um efnisatriði. Okyrrð-
ina sem eftir situr í loftinu
virðist því helst mega rekja til
Jjess að nú er korninn biskup
sem vill ráða, en menn hafa
ekki alveg áttað sig á því enn-
þá. GARRl
Karl Sigurbjörns-
son, biskup.
Plslarvætti íslenskra
presta?
JÓHANNES
SIGURJÓNS-
'r* T 1 'j SON
_ : skrifar
Þungar byrðar eru jafnan lagðar
á þá sem ganga á guðs vegum
eða eru umboðsmenn drottins
allsherjar. Þannig hefur það ver-
ið frá upphafi. Það var til dæmis
daglegt brauð hjá trúuðum í
frumkristni að vera étnir af ljón-
um og var liður í afþreyingar-
munstri Rómverja sem snérist
einkum um brauð og leiki.
Kristnir menn hafa síðan á öll-
um tímum þurft að þola píslar-
vætti vegna trúar sinnar, þeir
hafa verið stjaksettir, brenndir á
bálið eða með öðrum óþægileg-
um hætti sendir snimmendis til
himnaríkis.
Það hefur heldur dregið úr að-
gerðum af þessum toga gagnvart
fulltrúuni kirkju og kristni á síð-
ustu öldum. En þó er líf guðs-
manna í dag enginn dans á rós-
um. Þeir þurfa vissulega ekki að
þola píslarvætti vegna trúar sinn-
ar, en nú eru þeir, ekki beinlínis
krossfestir, en allt af því, vegna
hegðunar sinnar og framferðis. Á
þessu hafa íslenskir lderkar feng-
ið að kenna síðustu misserin.
Sekt eða syndleysi?
Nægir að nefna séra Ólaf bisk-
up, sem reyndar var aðeins út-
skúfaður vegna meintr-
ar hegðunar, einhvers
sem hefði hugsanlega
geta gerst. Þá munu
sjálfsagt ýmsir eftir
prestaparinu sem leyfði
sér að verða ástfangið í
óþökk almannaróms og
hlaut hágt fyrir í blöð-
um. Og enn eru klerkar
í ati.
Séra Gunnar í Holti heyrandi
nær hefur verið óþyrmilega
sproksettur í ræðu og riti um
langt skeið og þarf nú að þola
opinberar kárínur frá leiðtoga
sínum á jörðinni, Karli. Séra
Karl krefst þess sem sé af séra
Gunnari „að haga sér óaðfinnan-
lega“, sem slíkt er auðvitað ekki f
mannlegu valdi. Og Karl biskup
heimtar iðrun og yfirbót, sem er
auðvitað auðvelt að verða við hjá
þeim sem vita upp á sig skömm-
ina og viðurkenna sekt sína, en
séra Gunnar hefur ævinlega
ítekað syndleysi sitt og
á því ekki hægt um vik
nteð að iðrast.
Úr glerhúsinu
Einn klerkurinn enn,
séra Torfi Hjaltalín,
hefur verið borinn
þungum sökum og seg-
ist hafa verið lagður í
einelti af tilteknum blaðamönn-
um. Og raunar segir séra Torfi
enga aðra stétt þurfa að þola
annað eins af fjölmiðlum eins og
prestar. Þetta má ugglaust til
sanns vegar færa, því það er
staðreynd að íjölmiðlar og al-
menningur gera af einhverjum
ástæðum meiri siðferðilegar
kröfur til presta en til pípulagn-
ingamanna og léttadrengja, svo
dæmi séu tekin. Enda eru pípu-
lagningamenn og léttadrengir
ekki sínkt og heilagt að boða
mönnum guðsótta og góða siði
og kasta jiví síður steinum úr
glerhúsi en lderkar.
Og var það ekki sjálfur séra
Ólafur biskup, sem lýsti því yfir á
kirkjuþingi að það væri eðlilegt
að meiri kröfur væri gerðar til
kirkjunnar manna í þessum efn-
um, en annarra. Og sagði eitt-
hvað á þá leið að ef almúginn
hætti að gera slíkar ltröfur til
þjóna guðs og færi að Iíta á þá
sem fulltrúa í samgönguráðu-
neytinu éða eitthvað þaðan af
verra, þá væri illa komið fyrir
kirkju og kristni í landinu.
Þeir sem ganga á guðs vcgum
þurfa oft að bera þungar byrðar.
En ef þeim tekst ekki að rísa
undir jreim, jjá áttu þeir auðvitað
ekld að axla þær í upphafi.
Ervið hæfi að breyta ni)
urlagi leihrits Bertholds
Brecht, Krítarhringur-
inn, til samræmis við
nútímasjónarmið í um-
hverfimálum?
Giumax Stefánsson
útvarpsmaðurleiMistargagnrýmndi
Dags.
“Það finnst mér mjög skítið ef
menn ætla að
fara að láta nú-
tímaskoðanir í
tilteknum mál-
um breyta
gömlum verk-
um. Algengt er
að gömlum
verkum sé
breytt lítilsháttar eða þau stytt
eitthvað, en ég man ekki eftir því
að hafa heyrt um svona breyting-
ar fyrr.“
Helgi Hálfdánarson
þýðandi.
“Um slíkt eru ákaflega skiptar
skoðanir - en
þess eru mörg
dæmi að leik-
stjórar hafi
hreinlega um-
turnað verkum
sem þeir eru
að setja upp.
Viljað koma
eigin stimpli á jiau. Því er stund-
um talað uni leikstjóraleikhús.
Þessu held ég að valdi fyrst og
fremst eigin framhleypni leik-
stjóranna og mér þyldr þetta ekki
vera við hæfi.“
Sigurður Hróarsson
leiMnísstjóri Leikfélags Akureyrar.
“Mitt almenna sjónarmið er að
ekki sé glæpur
að hreyta upp-
setningu verks
til samræmis
við það sem
leikstjóri og
leikhús vilja
koma á fram-
færi. Hinsveg-
ar ntá ekki breyta höfundarverki
að öðru leyti en því að strika út
setningar eða færa þær til, en
ekki bæta inní verkið. Hinsvegar
á ég erfitt með að úttala mig um
þessa umtöluðu sýningu, þar
sem ég hef því miður enn ekki
séð hana.“
Einar Kaffi Haraldsson
áhugaleikarí ogfomiaðurAflsJyrir
Austurlands.
“Slíkt er fjar-
stæða. Eða
vilja menn
kannski vegna
stríðsins í Tjet-
seníu fara að
breyta Gullna
Hliðinu,
þannig að Jón
lendi á verri staðnum en ekld í
hinu eilífa sæluríki. Ef boðskap
verks er breytt þá er í raun um
nýtt verk að ræða, kenningu höf-
undarins er ekki lengur fylgt.
Vissulega hafa leikrit verið um-
skrifuð og gefið nýtt nafn og slíkt
hefði verið rétt að gera í jressu
tilviki, að kenna Krítarhringínn
ekki við Brecht sent ekld skipti
sér neitt af umhverfismálum -
það ég veit.“