Dagur - 27.02.2001, Blaðsíða 12

12 - ÞRIÐJVDAGV R 27. FF.BRÚAR 2001
ÞRIDJVDAGVR 27. FEBRÚAR 2001 - 13
FRÉ TTASKÝRING
rDwytr
Dwyxr.
Stólaskipti og vinstri snúningur
FRIÐRIK
ÞOR
GUÐMUNDS
SON
SKRIFAR
Flokksþing Framsókn-
arflokksins framiuidan.
Titringiir vegna vara-
formannskjörsins.
Stólaskipti innan ríkis-
stjómarinnar rædd á
miðstjómarfundi. Bú-
ist við heitum umræð-
uni um sjávarútvegs-
ináliii og einkavæðing-
una. Þingflokksformað-
uriim vill flokkinn til
vinstri.
Flokksþing Framsóknarflokksins
hefst um miðjan mars og hefur
fiokkslifið borið þess merki að und-
anförnu, með lítlegum umræðum
um einstök málefni og brambolti í
kringum yfirlýst og hugsanleg fram-
boð til embættis varaformanns
flokksins. Enn hafa aðeins Guðni
Agústsson og Olafur Orn Haralds-
son lýst yfir framboði, en nokkrir
þingmenn eru sagðir heitir. Flokk-
urinn hélt miðstjórnarfund um
helgina, þar sem endanlegar tillög-
ur að ályktunum og lögum flokks-
ins voru lagðar fram og mun það
vera stóreflis bunki. Fyrir utan titr-
ing vegna varaformannskjörsins má
húast við heitum umræðum um
nokkur mál, einkum sjávarútvegs-
mál, Evrópumál og einkavæðingar-
mál. Þá eru raddir farnar að heyrast
um nauðsyn uppstokkunar innan
ríkisstjórnarinnar, með innkomu
nýrra ráðherra flokksins og jafnvel
nýja skiptingu stjórnarflokkanna á
ráðuneytum.
Arnþrúður Karlsdóttir, cinn mið-
stjórnarmanna gerði hugsanleg
stólaskipti í ríkisstjórninni á miðju
kjörtímabili að umræðuefni undir
lok f’undarins. Hún vill að fram-
sóknarmenn skipti \áð sjálfstæðis-
menn á ráðuneytum þannig að í
hlut framsóknarmanna komi fjár-
málaráðuneyti og sjávarútvegsráðu-
neytið en sjálfstæðismenn f’ái í
staðinn heilbrigðisráðuneytið og fé-
Iagsmálaráðuneytið. Arnþrúður
segir að ef menn séu í alvöru að tala
um einhverja uppstokkun á míðju
Halldór Ásgrimsson:
Stuðla að sátt sem byggir á
skýrslu auðlindanefndar.
Rætt um tvær leiðir en
formaðurinn telur að hægt sé að
fara blandaða leið.
byggða og að hugað verði að því að
treysta grundvöll fiskveiðiráðgjafar-
innar.
Kristinn H. Gunnarsson hefur
hins vegar sent inn tillögu til áfýkt-
unar, þar sem hans áherslur koma
fram. I hans útgáfu er lagt til að
náttúruauðlindir verði þjóðareign,
sem tímabundin afnot verði heimil-
uð af gegn gjaldi. Kristinn telur að
núverandi aflahlutdeildarkerfi með
frjálsu afsali leiði til mikillar sam-
þjöppunar veiðiheimilda í æ færri
fyrirtæki, valdi oft á tíðum skyndi-
Iegum flutningi starfa og setji þar
með atvinnuöryggi Iaunafólks í ein-
stökum bvggðum í uppnám, leiði til
stöðnunar í greininni, þar sem ný-
liðun revTiist nánast ógerleg og leiði
til röskunar á samkeppnisskilyrðum
í greininni vegna mismunandi verð-
lags á veiðiheimildum.
Kristinn leggur því til í sínum til-
lögum að flokksþingið álykti að
veiðiheimildir í botnfisktegundum
verði innkallaðar og þær leigðar á
markaði. Þriðjungur til fjórðungur
verði á forræði sveitarfélaganna.
Tekjur af útleigu veiðiheimildanna
skiptist milli ríkis og sveitarfélaga.
Hann leggur til fýrningarleið, þan-
nig að 3-5% fvrning fari fram árlega.
Allur óunninn liskur verði boðinn
upp til sölu innanlands.
Embættið kallar ekki
á harðan slag
Kristinn segir aðspurður að hann
muni standa fast að því að ná sínum
áherslum í sjávarútvegsmálum fram
á flokksþinginu. „Eg stend að öllu
leyti að því sem fram kemur um
sjávarútvegsmál í þeim ályktunar-
drögum sem tekin hafa verið sam-
an, nema að einu mikilvægu leyti. 1
ályktun starfshópsins er Iagt til að
veiðigjaldaleiðin verði farin, en ég
vil fara fyrningarleiðina."
Kristinn er sammála um að búast
megi við fjörugum umræðum um
þetta mál og fleiri málefni. „Flokks-
þingið á að vega og meta þær breyt-
ingar sem orðið hafa í þjóðfélaginu
á undanförnum árum og hvernig
Framsóknarllokkurinn \all staðsetja
sig gagnvart þeim. I þ\á sambandi
legg ég mikið upp úr félagslegum
áherslum. Ég er þannig ekki í
nokkrum vafa um að flokksmenn
vilji undirstrika þessar félagslegu
áherslur gagnvart einkavæðingar-
málum almennt. Eg hygg að það sé
mikill hljómgrunnur fvrir því innan
flokksins að færa áherslurnar lengra
til vinstri og sé fyrir mér að það
muni birtast í stefnu flolvksins varð-
andi byggðamál, sjávarútvegsmál,
einkavæðingarmál og fleira.“
Kristinn er sagður íhuga varafor-
mannsframboð, en segist aðspurður
ekki eiga von á börðum slag. „Þetta
er ekki embætti sem býður upp á
börð slagsmál. Það er og hefur ver-
ið smáhiti, en það er tímabundið og
þessi mál leysast þegar á hólminn er
komið."
Siv med engar yfirlýsingar
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráð-
hcrra hefur verið orðuð viö varafor-
mennskuna, en segist í samtali \ið
Dag engar vfirlýsingar um það vilja
gefa. Hvað helstu málefni varðar
segir Siv að bún eigi ekki von á
ágreiningi um Evrópumálin, þar
sem góð niðurstaða sé komin frá
starfshóp flokksins og því litlar líkur
á deilum.
Siv segist ekki heldur eiga von á
grundvallarbreytingum á stefnunni í
sjávarútvegsmálum aðspurð um til-
löguflutning Kristins H. Gunnars-
sonar. „Þetta verður auðvitað rætt í
þaula og ekki útilokað að einhverjar
breytingar komi fram, en ekki
grundvallarbrevtingar."
Þá segir Siv að flokkurinn hafni
einkavæðingu í skóla- og heilhrigð-
iskerfinu. „Ég hafna því að verið sé
að hverfa frá þessari stefnu. Málið í
Hafnarfirði lýtur að gerð þjónustu-
samnings, sem Hafnarfjörður hefur
sjálfur ákveðið að efna til og ég geri
engar athugasemdir við það,“ segir
Siv.
Tillaga uni ritara gagnrýnd
Hjálmar W. Arnason þingmaður
Reyknesinga hefur lýst yf’ir fram-
boði í stöðu ritara og vakti í því sam-
bandi athygli að skrifstofa flokksins
hefur lagt til að ritari flokksins verði
ekki jafnframt ráðherra. „Eg lít á
þetta sem tvö aðskilin mál. Á mið-
stjórnarfundinum kom fram tölu-
verð gagnrýni á það vinnuplagg þar
sem þessi hugmwd er \áðruð og tek
ég fvllilega undir þá gagnrýni. Rök-
stuðningurinn gegn þessu er ein-
faldur; þetta er atriði sem eklii ber
að festa í lög, heldur meta eftir ein-
staklingum og aðstæðum."
Hjálmar segist ekki eiga von á
hörðum slag um embætti varafor-
manns. „Aðalatriðið er að það séu
frambærilegir einstaklingar sem
bjóða fram krafta sína. Ég á hins
vegar von á líflegum umræðum um
ýmis málefni, svo sem um Evrópu-
málin, sjávarútvegsmálin, hyggða-
málin, einkavæðingarmálin og fjöl-
skyldumálin. I þeim efnum kemur
flokkurinn vel undirbúinn til starf-
anna.“
Hjálmar segist ekki vilja skilgreina
hvort flokkurinn sé eða eigi að lara
til hægri eða vinstri. „Þó að því
gefnu að flokkurinn stendur sem
fyrr á þeim grunni að manngildið sé
ofar auðgildinu. Mesta íhaldið í dag
er að ntinni hvggju vinstri grænir, en
við framsóknarmenn horfum til
beggja hliða. 1 dag eru svo margir að
leita inn á miðjuna, þar sem breiður
faðmur Framsóknarflokksins er."
Rétt að stokka upp stjómina
Olafur Orn Haraldsson segist horfa
á varaformannskjörið út frá þeirri
staðreynd að enn hafi aðeins hann
og Guðni boðið sig fram. „Þetta eru
ólíkir frambjóðendur sem (lokks-
rnenn geta valið um, sem er ákjós-
anlegt. Við tölum vissulega báðir til
vinstri og viljum báðir fara varlega í
Evrópumálunum, en að öðru leyti
eru áherslurnar ólíkar og efst á blaði
hjá mér eru fjölskyldumálin,
menntamálin, umhverfismálin og
alþjóðavæðing utan Evrópusam-
bandsins. Mér finnst að það þurfi
að breyta ásýnd Framsóknarflokks-
ins og vonast til að baráttan milli
okkar Guðna verði skemmtileg og
heiðarleg. Hún verður áreiðanlega
spennandi."
Olafur telur að mestu athyglina
muni ná varaformannskjörið, en að
öðru leyti verði mest rætt um breyt-
ingar á lögum llokksins, um Evr-
ópumálin, fiskveiðimálin og byggða-
málin.
Olafur tekur undir með Arnþrúði
Karlsdóttur að það væri „mjög hollt
að gera breytingar á ríkisstjórninni
nú þegar kjörtímabilið verður hálfn-
að. framsóknarflokkurinn hefur átt
undir högg að sækja, með þetta 12
til 16 prósent í skoðanakönnunum.
Hann þarf að rífa sig upp úr þessu
fari og þá koma meðal annars til
greina tilfærslur á ráðherrum og
ráðuneytaskiptingu. Þegar illa geng-
ur er rétt að huga að því að skipta
inn á eða breyta um Ieikkerfi. Það
eru nægar vinnufúsar bendur sem
eru tilbúnar til að takast á við þessi
verkefni," segir Olafur Örn.
kjörtímabili þá sé orðið löngu tíma-
bært að ræða þessa hluti, enda
verði kjörtímabilið hálfnað eftir 3
ntánuði. Hún segir að kvótamálin
verði að koma til endurskoðunar á
seinnihluta kjörtímabilsins og þá sé
eðlilegt að framsókn geri kröfu til
þess að stýra því máli. Framsóknar-
fiokkurinn hafi verið í forustu um
að koma kvótakerfinu á og það sé
rökrétt að flokkurinn taki við og
hafi forustu um að sníða af því agn-
úana. A sama hátt segir hún að það
sé einfaldlega komið að sjálfstæðis-
mönnum að axla ábyrgð í félags- og
heilbrigðismálum, sem séu mjög
erfiðir málaflokkar. Hún vellir því
fvrir sér hvort það sé tilviljun að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi ekki vilj-
að stýra þeim málaflokkum frá ár-
inu 1985.
Flokksjjing aldrei svo
vel iindirbúið
Halldór Asgrímsson, formaður
flokksins, segir að komandi flokks-
þing sé betur undirbúið en
nokkurn tímann fyrr. „Það er hluti
af ástæðunni fyrir því að flokks-
þinginu var frestað til mars, að við
vildum undirbúa það mjög vel. Það
er margt sem liggur fi'rír að þurfi að
gera, bæði breytingar á lögurn
flokksins og endurskoðun á grund-
vallaratriðum í stefnuskrá hans. Við
höfum lagt fram drög að ályktun,
sem með opnum hætti hafa farið til
flokksmanna, sem síðan hafa haft
tök á því að koma tímanlega og á
undirbúinn hátt fram með ábend-
ingar eða breytingatillögur, en
vanalega sjá menn slík drög fýrst
við komuna á flokksþing. Og það er
greinilegt að flokksmenn ætla að
nýta sér þetta, því það hafa komið
fram margar nýjar tillögur og at-
hugasemdir. Sem bendir eindregið
til þess að markmiðið með þessu,
um aukið lýðræði og aukið vægi
hvers flokksmanns í stefnumótun-
inni, muni heppnast."
Halldór segir að virku lýðræði
fylgi áhætta fyrir forystuna. „Menn
kunna að verða ósammála um
ákveðna hluti og það verður þá bara
að leysa það.“
Formaðuriiui með
málamiðlimarleið?
Halldór segist ekki telja að heitt
verði í kolunum á flokksþinginu.
„Ég átta mig ekki almennilega á því
hverjir ættu þá að kynda undir slík-
an eld. Það verða vissulega uppi
mismunandi áherslur í einstökum
málum, en ég reikna með því að
það verði allt saman leyst á frið-
samlegan hátt. Eg nefni t.d. að í
sjávarútvegsmálum er sama grund-
vallarhugsunin uppi hjá öllum
Arnþrúður Karlsdóttir:
Tilviljun að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi
ekki viljað stýra
félagsmálunum frá
árinu 1985?
Þingflokkur Framsóknarflokksins eins og hann leggur sig. Formaður flokksins, Halldór Ásgrímsson, segir aukið lýðræði innan flokksins.
flokksmönnum, að stefnan þjóni
sem flestum Iandsmönnum og að
atvinnugreinin verði rekin með sem
bærilegastri afkomu, þannig að
hún geti borgað fólkinu góð Iaun.
Það hafa verið og verða sjálfsagt
áfram deilur um hvernig best er að
ná þessum markmiðum fram, en
þannig eru nú einu sinni stjórnmál-
in.“
Halldór segir um áherslur Krist-
ins H. Gunnarssonar í kvótamálum
að Kristinn sé afskaplega einlægur í
áhuga sínum á því að styrkja sjávar-
byggðirnar. „Ég tel það auðvitað
mikilvægt. I mínum huga þurtum
við að stuðla að sátt sem byggir á
skýrslu auðlindanefndar. Þar eru
lagðar til tvær leiðir, gjaldtökuleið
og íýrningarlcið og báðar hafa þær
sína kosti og galla. Persónulega hef
ég talið að hægt sé að fara blandaða
leið og tel það vera í samræmi við
tillögu síðasta fiokksþings, um að
ákveðið hlutfall veiðiheimilda fari á
markað upp að tilteknu hámarki.
Það verður hins vegar að fara var-
lega í þetta, því afkoma sjávarút-
vegsins er slæm og aldeilis ekki
Kristinn H. Gunnarsson:
Kvóti verði innkallaður og
þriðjungur til fjórðungur verði á
forræði sveitarfélaganna. Leggur til
fyrningarleið, þannig að 3-5%
fyrning fari fram árlega.
hugmyndin að fara að drepa þessa
atvinnugrein - við verðum að varast
kollsteypur. Greinin verður einmitt
að styrkjast, öðruvísi stendur hún
ekki undir velferð þjóðarinnar."
Tryggja á atvúmuhagsmuiii
launafolks
Halldór \áll ekki kalla mörg frarn-
boð til varaformennsku „slag“, seg-
ir mjög gott ef einstaklingar eru til-
búnir til að taka þátt í forystustörf-
unum. Aðspurður um orðaskipti
milli Olafs Arnar Haraldssonar og
Valgerðar Sverrisdóttur vegna
stuðnings Valgerðar við Jónínu
Bjartmarz, segir Halldór að skoðan-
ir verði alltaf skiptar í opnu þjóðfé-
lagi. „Það er um Ieið þannig í Ijöl-
miðlunarsamfélaginu að fjölmiðlar
hafa hundrað sinnum meiri áhuga
á því sem menn eru ósammála um,
en hinu sem samstaða ríkir um.
Aherslur eru oft margfaldaðar í
þessari fjölmiðlun og vantar olt
jafnvægi í þessa æsifrétta-
mennsku," segir Hídldór.
Búasl má við því að sjávarútvegs-
málin og kvótakerfið verði mjög ol’-
Siv Friðleifsdóttir:
Málið í Hafnarfirði lýtur að gerð
þjónustusamnings, sem Hafnar-
fjörður hefur sjálfur ákveðið að
efna til og Siv gerir engar athuga-
semdir við það.
arlega á baugi á fiokksþinginu, ekki
síst vegna útspils þingfiokksfor-
mannsins Kristins H. Gunnarsson-
ar. Fyrir flokksþinginu munu liggja
almenn ályktunardrög undirbún-
ingsnefndar, sem Kristinn hefur átt
sæti í, en í drögurn þeim segir um
sjávarútvegsmálin:
„Enn sem fýrr er sjávarútvegur
undirstaða góðra lífskjara á íslandi
og skilar um 100 milljörðum króna
árlega í þjóðarbúið. Miklu skiptir
að löggjöf og leikreglur fiðhaldi
áfram þeim styrk og sveigjanleika
atvinnugreinarinnar sem felst í
vinnslufyrirtækjum um land allt og
útgerð skipa af öllum stærðum með
margvfslegum veiðarfærum. Við
endurskoðun laga um stjórn fisk-
veiða sem nú stendur yfir verður
því hvort tveggja í senn að Iíta til
þýðingar sjávarútvegsins fyrir al-
menn lífskjör þjóðarinnar og þess
að greinin veitir bcint og óbeint
tugum þúsunda Islcndinga atvinnu
í byggðarlögum þar sem atvinnulíf
er einhæft og fátt um störl’ að öðru
levti. Undanfarin ár hafa veiði-
heimildir færst saman í færri og
Hjáimar W. Árnason:
Segir tillöguna um að
ritari verði ekki ráðherra
hafa verið harðlega gagnrýnda
á miðstjórnarfundinum
um helgina.
stærri fyrirtæki og því hefur fylgt
röskun á vinnumarkaði í einstökum
byggðarlögum. Gera verður ráð lýrir
við endurskoðun laganna að at-
vinnuhagsmunir launafólks verði
treystir í sessi.“
Kristimi vill fýmingarleiðlna
Síðan segir að Framsóknarfiokkur-
inn leggi m.a. áherslu á að stefnt
verði að því að auka vinnslustig fisks
hérlendis, að starfsskiþ'rði land-
vinnslu og sjóvinnslu verði jöfnuð í
því skyni að bæta samkeppnisstöðu
Iandvinnslunnar, að kvótaþing verði
aflagt í núverandi m\Tid, að áfram
verði byggt á tvískiptu kerfi, afla-
markskerfi annars vegar og hins
vegar smábátakerfi sem verði bland-
að aflamarkskerfi og sóknarmarks-
kerfi, að við endurskoðun á liigum
um stjórn iiskveiða verði bvggt á því
samkomulagi sem náðist í auðlinda-
nefnd. Tekið verði upp hóflegl gjakl
fi'rir afnotarétt af aflaheimildum er
taki mið af afkomu sjávarútvegsins.
Tekjur af afiaheimildum renni í rík-
issjóð. Að byggðakvóti verði aukinn
til að treysta grundvöll minni sjávar-
Ólafur Örn Haraldsson:
Til greina koma tilfærslur á
ráðherrum og ráðuneytum. „Þegar
illa gengur er rétt að huga að
því að skipta inn á eða breyta um
leikkerfi“.
Jóhanna Sigurðardóttir: Vill að ráðherrar beiti sér gegn okurlánastefnu.
Sjálfskaparvíti
íaiidsmaima?
Efnahagsmál urðu Jóhönnu Sig-
urðardóttur enn bugstæð á Alþingi
í gær. Skuldir heimilanna og yfir-
dráttur eru vandamál og spurði Jó-
hanna viðskiptaráðherra hvort
hún teldi ekld tilefni til aðgerða.
Hvort Valgerður óttaðist ekki að
heimilin væru að stefna í verulega
greiðsluerfiðleika.
Valgerður svaraði því til að van-
skil færu minnkandi en viður-
kenndi að henni hefði orðið illt við
þegar hún sá aukningu „d\Tra“
lána. Hún sagðist hafa spurt bank-
ana hve frjálslega þeir veittu \fir-
dráttarlán og sagðist telja að
hvatning bankanna á því sviði væri
hugsanlega orðum aukin. Mestu
máli skipti að vanskil hefðu
minnkað.
Jóhanna sagðist ekki sjá að ráð-
herra hefði miklar áhyggjur. Hún
spurði hvort minni vansldl þýddu
ekki einlaldlega að búið væri að
breyta þeim í vfirdráttarlán. Sú
hefði verið tíðin að framsóknar-
menn hefðu haft áhyggjur af
skuldastöðu einstaklinga en það
virtist liðin tíð. Ráðherrann gæti
beitt sé gegn þessari okurlána-
stefnu sem ríkisstjórnin stendur
fi'rír," sagði Jóhanna og lýsti eftir
forsætisráðherra í umræðuna.
Valgerður sagði aðalatriðiðið
hvort fóllvið réði við lántökurnar.
„Fólk má skulda fyrir mér ef það
getur borgað. En auðvitað er lólk
alltof duglegt \að að spenna bog-
ann of hátt. Eg held \ið verðum
Iíka að tala svolítið við einstakling-
ana. Fók þarf að vita að það þarf
að borga lánin sín aftur," sagði Val-
gerður. — BÞ
Gengislækkiuiiii
„Gengislækkun krónunnar hækk-
aði útistandandi útlán um 4 millj-
arða króna," segir m.a. f frétt frá
Búnaðarbankanum um afkomuna
árið 2000. í ljósi þess að hlutdeild
Bí í útlánunum var tæp 19% má
allt eins ætla að skuldir lands-
manna hafi kannski hækkað um
eina 20 milljarða bara vegna geng-
islækkunar krónunnar. Bankinn
sjálfur hafði nær 300 milljóna
gengishagnað af gjaldeyrisvið-
skiptum á árinu.
Búnaðarbankinn gerir árið 2000
upp með aðeins um 200 ntilljóna
hagnaði, rúmum 1.000 milljónum
rninni en árið áður. Hreinar vaxta-
tekjur voru rúmir 4,2 milljarðar,
sem var 775 milljóna (22%) aukn-
ing og hreinar þóknunartekjur
rúmir 2 milljarðar, sem var 411
milljóna (25%) aukning. En geng-
istap upp á 977 milljónir al’ hluta-
bréfum og 437 milljónir af skulda-
bréfum át upj> drjúgan hluta tekn-
anna, sem var stór viðsnúningur
frá nær 1,3 milljarða gengishagn-
aði á síðasta ári. — HEl
1E kvnntl betri
nelmi
ÍE boðaði til fundar
til að kynna afar já-
kvæð svör lækna við
einni spumingu í
Gaflup-könnun en
þagði yfir svörum
þeirra við annarri
spumingu.
Mikill meirihluti landsmanna og
lækna eru fylgjandi - flestir mjög
fý'lgjandi - uppbyggingu á mið-
lægum gagnagrunni á heilbrigðis-
sviði að uppfi'lltum ákveðnum
skilyrðum. Þetta er rneðal niður-
staðna könnunar sem Gallup
gerði meðal allra starfandi lækna
í landinu til að kanna afstöðu
þeirra til gagnagrunnsins að
beiðni íslenskrar erfðagreiningar
eftir að stjórn Læknafélag Islands
igiim
sleit viðræðum um gagnagrunn-
inn við IE. Islensk erfðagreining
boðaði til sérstaks blaðamanna-
fundar fyrir helgi til þess að
kvnna helminginn af niðurstöður
könnunarinnar.
„HálfsaitnleikuT oftast er..„“
ÍE láðist nefnilega að segja frá því
að Gallup var einnig falið að
kanna afstöðu læknanna til við-
ræðuslitanna. Það var ekki fvrr
en daginn eltir, að talsmenn jE
fengust loks til að upplýsa að 57%
læknanna lýstu sig sammála við-
ræðuslitunum en 39% voru á
móti. Von sem Kári Stefánsson
lýsti á fundinutn, um að víðtæk
sátt væri orðin urn þetta mál, í
Ijósi stuðnings yfirgnæfandi
meirihluta læknanna og þjóðar-
innar við grunninn, virðist því
byggð á veikari grunni en þar var
látið í veðri vaka. — HEl