Dagur - 14.03.2001, Blaðsíða 17

MIDVIKVDAGU R 14. MARS 2001 - 17

jjmL
(AMDiHM
Gunnþóra
Gunnarsdóttir
MENNINGAR
LÍFIÐ
Nýtt líf í gamalt
pakkliús
Fyrirhugað er að
endurreisa Græn-
lensk-íslenska
pakkhúsið á Norðurbryggju í
Kaupmannahöfn og gera að
menningarsetri. íslenskir,
danskir, færeyskir og græn-
lenskir áhugamenn um þessa
endurreisn hafa stofnað með
sér félagið Norðurbryggju,
formaður þess er frú Vigdís
Finnbogadóttir, fyrrverandi
forseti.
Umrætt hús er fyrsta
pakkhúsið sem reist var á
svæðinu (1766-67) af Johan
Christian Conradi múrara-
meistara. Það er á ílmm
hæðum og er ein af glæsileg-
ustu byggingunum á hafnar-
svæðinu, um sjö þúsund fer-
metrar að stærð og býður
upp á margvíslega mögu-
leika. Stefnt er að því að
starfsemi geti hafist þar í lok
ársins 2002 og að þar verði
meðal annars sendiráð ís-
lands í Danmörku og stjórn-
Grænlensk-íslenska pakkhúsið á
Norðurbryggju í Kaupmannahöfn.
arskrifstofur Færeyja og
Grænlands til húsa. í pakk-
húsinu verður góð aðstaða
fyrir listsýningar á efstu
hæðunum og veitingahús og
upplýsingamiðstöð á jarð-
hæð. Fyrirséð er að lista- og
menningarstofnanir, félaga-
samtök og einstaklingar
muni geta efnt til sýninga í
húsinu og það verði kjörið
fyrir kynningar og fyrir-
lestra. Fleiri görnul og reisu-
leg hús eru í endurbyggingu
á þessu sögufræga athafna-
svæði í hjarta Kaupmanna-
hafnar.
kraftarnir íjórir: þyngdaraflið,
rafsegulkraftar, veiku og
sterku kraftarnir séu upphaf-
lega eitt. Allt sem gerist í okk-
ar þekkta alheimi gerist vegna
þessara fjögurra krafta.
Segja má að Albert Einstein
hafi fylgt grunnhugsun Þales-
ar. Hann segir til dæmis í bréfi
til Marchel Grossmann: Það er
dýrðleg tilfinning að komast
að raun um að allt sem við
skynjum sem flókna aðskilda
hluti reynist þegar betur er að
gáð vera af einni rót. Einstein
varði öllum síðustu árum ævi
sinnar til að leita að rökum
fyrir þessari staðhæfingu.
Skilningurinn hefur
lækmngamátt
Það er góð
HORN HEIM- byrjun í þekk-
SPEKiniGSIIUS ingarleit að
kalla hlutina
sínum réttu
nöfnum. Eftir
að menn höfðu
flokkað alla
hluti í jörðu og
á, gefið öllum
lilutum sitt
rétta nafn,
komust menn
að raun um að þetta var ekki
kyrrstæður veruleiki. Allir
þessir hlutir voru að breytast,
allir þessir hlutir voru á hreyf-
ingu. Næsta skref var því eðli-
lega það að samræma flokk-
un, þróun og breytingar. Þeg-
ar því var lokið breyttist kyrr-
stæður veruleiki í fijótandi til-
veru þar sem stökkbreytingar
gátu átt sér stað og breytt gen
gátu fjölgað tegundum í stór-
um stíl.
Næsta skref er eðlilegt. Það
er að maðurinn heíji leit að
rót allra hluta, að þeirri ein-
ingu sem iiggur að baki öllum
vísindum. Þessi leit á samleið
með gamalli trú á uppsprett-
una sem allt er komið frá.
Þetta byggist á þeirri sannfær-
ingu að tilveran sé skipulögð
tilvera sem stjórnast af lög-
málum samræmisins.

Trú og vísindi eiga samleið
Að sjá og skilja veruleikann er
hin eina sanna opinberunar-
bók. Þar er engin forneskja
gamalla orða höggvin í stein
fyrir árþúsundum. Allt er
andi, líf og kraftur, ný sýn, ný
von. Skilningurinn hefur
lækningarmátt. Það er mikil
andleg og líkamleg heilbrigði í
því að kalla hlutina sínum
réttu nöfnum. Trú og vísindi
eiga samleið. Þau eru bæði
leit mannsins að veruleika,
innri og ytri veruleika. Trú og
þekking nærast á sömu opin-
berun. Gáfumenn tuttugustu
aldarinnar deildu iðulega á
þeim forsendum að þetta væru
tvær grundvallar andstæður.
Segja má að Albert Einstein hafi fylgt grunnhugsun Þalesar. Hann segir til
dæmis í bréfi til Marchel Grossmann: Það er dýrðleg tilfinning að komast að
raun um að allt sem við skynjum sem flókna aðskilda hluti reynist þegar bet-
ur er að gáð vera af einni rót. Einstein varði öllum síðustu árum ævi sinnar til
að leita að rökum fyrir þessari staðhæfingu.
Allt af einiii rót
Þetta er fyrsta hugsunin í
vestrænni heimspeki, hugsun
Þalesar heimspekings í Mí-
letos í Tyrklandi á sjöttu öld
fyrir Krist. Hann er kallaður
fyrsti gríski heimspekingur-
inn. Þetta er líka grundvallar-
hugsun Pýþagórasar og
Platós. Þessi sama hugsun
kemur fram í nýjustu vísind-
um í byrjun þriðja árþúsunds-
ins þar sem menn tala um að
Þekkmgin gerir okkur frjáls
Það er von mín að þriðja ár-
þúsundið skilji að trú og þekk-
ing eiga samleið, að veröld án
guðs sé innantóm veröld, ver-
öld án merkingar. Hvað stoðar
það manninn að eignast heim-
inn og týna sál sinni? Það er
þekkingin sem gerir okkur
frjáls, ekki síst þekkingin á
einingu lífsins og tilverunnar.
Það fær okkur til að skilja
hvaðan við komum, hver við
erum og hvers vegna við erum
hér. Við erum hér til að taka
þátt í mikilli leit og mikilli
sköpun sem varir meðan
heimur stendur. Þegar menn
þykjast vera að kanna fram-
tíðina þá eru menn oftast að
teygja úr nútímanum án þess
að hafa minnstu hugmynd um
hið óvænta sem bíður. Samt er
ekki hægt að komast hjá því
að reyna að kortleggja fram-
tíðina og reyna að móta hana
með skapandi hugsun. Þetta
er göngulag okkar til framtíð-
arinnar og aðra leið getum við
ekki gengið.
Flokksblöðin lifa
í umræðum um íjölniiöhm fyrir
fimm til tíum árum var almenn
skoðun manna sú að ílokksblöð í
þeirri mynd sem við þekktum þau
væru ekki lengur í takt við tún-
ann. Blöð ættu að vera frjáls og
síðast óháð og segja fréttir, en
ekki boða línur einstakra flokka
eða stjórnmálahreyfinga. í fram-
haldi af þessu fóru tlokksblöðin,
hvert af öðru að týna tölunni og
eru öll liðin undh- lok - enda þótt
það sé síðan ekkert leyndarmál
að blöð sem í dag starfa fylgi
áfram hvert um sig ákveðnum
stefnum og viðhorfum - þótt þau séu liins
vegar ekki bundin á klafa einstakra
stj órnmálahreyfinga.
Formið og aiidinn...
En tengjum málið þá við fortíðina og setj-
um ])aö í annað samhengi. Laust uppúr
1950, þegar atómskáldin svonefndu voru
fyrst aö kveða sér liljóðs, var í Reykjavík
efnt til kappræðufundar um hinn
nýstárlega kveðskap. Siunh- töl-
uðu um ljóðlist en aðrir um leir-
burð. „Það er formið sem deyr en
andinn sem lifir,“ sagði Steinn
Steinarr á þessum fundi og bætti
við að hver tími fyndi sé form við
hæfi, sem yxi, þróaðist, hrörnaði
og dæi að lokum - án þess að
nokkur fengi rönd við reist.
Sama má segja um flokksblöð-
in. Formið þeirra dó en andinn
lifir. Menn halda áfram að ræða
og skrifa um stjórnmál enda þótt
Tími, Þjóövilji, Alþýðublað og
Frjáls þjóð komi ekki lengur út. Á Netinu
blómstrar nefnilega merkilega frjó um-
ræða manna um stjórnmál og keppikefli
virðist vera fyrir stjórmnálaflokka og -fé-
lög að taka virkan þátt og að rödd þeirra
heyrist og sjáist í umræðum á Netinu. Og
það sem gerir umræðuna í netheimum
skemmtilega er live óþvinguð hún er;
menn þora að láta hlutina flakka. 1 lring-
Flokksblöðin frægu. „Formið þeirra dó
en andinn lifir. Menn halda áfram að
ræða og skrifa um stjórnmál enda þótt
Tími, Þjóðvilji, Alþýðublað og Frjáls þjóö
komi ekki lengur út.“
ferð á Maddömuna, VG-vefinn, Samfylk-
ingu.is, Kreml, Frelsi Ileimdellinga,
heimasíðu Björns Bjarnasonar og fieiri
slíka vefi getur því oft verið bráð-
skennntileg lesning.
Umræða á öðrum vettvangi
Kostur netmiðlanna er líka sá að þeir eru
meðfærilegir, nokkuð ódýrir í rekstri og
eru víðlesnir, það er að segja ef menn
setja þar eitthvað fram sem á virkilegt
erindi við samtíðina. Menn þurfa að
öskra sig inn í mnræðuna. Stærsti plús-
inn er þó líklega gagnvirknin; fyrirhafn-
arlítið geta menn komið sínu á framfæri
og fengið svör á móti hið snarasta. Svona
skoðanaskipti eru af hinu góða og efla
lýðræðið.
í fyrirsagnasamfélaginu freistast
menn gjarnan til að kveða upp algilda
dóma, svo sem að fiokksblöðin væru öll. í
raun er ekkert fjær sanni. Enda mun það
sjálfsagt seint gerast að menn hafi ekki
áhuga á að ræða stjórnmál. Umræðan
hefur einfaldlega færst yfir á annan vett-
vang. Stjórnmálaumræðan í dagblöðum
hefur líka breyst; blöðin eru ekki lengur
hlutdræg en taka afstöðu - en á þessum
hugtökum er mikill munur.
sigurdur@dagur. is
MEIMGAR
VAKTIN
Sigunður Bogi
Sævarsson
skrifar