Dagur - Tíminn Akureyri - 27.06.1997, Qupperneq 9

Jkgur-®mttmt
Föstudagur 27. júní 1997 - 9
PJÓÐMÁL
„Súpa fyrir aUa“
Ragna
Hermannsdóttir
skrifar
Stefán Jón Hafstein skrifar
þessa grein í Dag-Tímann
laugardaginn 21. júní
1997, til að mæla með því að
sjálfboðaliðar komi upp súpu-
eldhúsum, til þess að gefa fá-
tækum ölmusugjafir í anda
Krists.
Veit Stefán Jón hvað hann er
að tala um? Ég held ekki. Enda
segir hann það sjálfur, að hann
viti ekki fyrir hverja súpueld-
húsið ætti að vera, en nefnir
samt; barnafólk, fólk með
smánarlegan lífeyri, fólk sem
félagsmálastofnanir vísa frá,
geðveikt fólk og eiturlyljasjúkl-
inga.
Hvað á svo að gefa svöngu
fólk að borða í súpueldhúsinu?
Jú; það eru leyfar frá veitinga-
húsunum og afgangsmatur úr
verslunum sem stenst ekki full-
komnasta gæðaeftirlit. Síðan
eiga einhverjir kokkar í sjálf-
boðaliðsvinnu að matreiða
gumsið ofaní pakkið. Þetta síð-
asta eru mín orð. En einhvern-
vegin er þetta samt andinn í
greininni. Þar er talað niður til
fólks, og það finnst mér óþol-
andi.
Fátækt?
Hvað er að vera fátækur? Það
er að eiga enga peninga. Og ef
þú átt ekki peninga, þá geturðu
ekkert keypt, nema í mesta lagi
brauð og mjólk. Þú verður að
sitja heima, vegna þess að þú
átt ekki fyrir strætó. Það er bú-
ið að loka fyrir sjónvarpið og
ekki kaupirðu blöðin. Þú getur
ekki gert neitt í höndunum,
vegna þess að efni kostar pen-
inga. Ef þú býrð í úthverfi, er
líka of langt í bókasafnið. Ef þú
ert veik(ur) þá kemstu heldur
ekki út, og það er búið að loka
símanum. Húsaleigan er fallin í
gjalddaga, og viðbúið að þér
verði hent út á götuna næstu
daga. Margar ástæður geta ver-
ið fyrir því að þú lendir í þess-
um aðstæðum. Veikindi, gjald-
þrot, hjónaskilnaðir, ofdrykkja,
og fleira.
Ileldurðu, Stefán Jón, að
súpueldhús komi að einhverju
gagni? Eða viljum við hafa úti-
gangsfólk, sem sefur á götunni,
eins og í New York? Þar eru
þessi súpueldhús á vegum góð-
gerðarstofnana. Á það að vera
fyrirmyndin?
Það er mikil niðurlæging í
því fólgin að þiggja ölmusugjaf-
ir. Enginn á að vera niðurlægð-
ur á þann hátt í velferðarríki.
En það er hætta á því, að okkar
velferðarríki sé að hrynja. Og í
staðinn fyrir það eiga að koma
ölmusugjafir og kristilegur kær-
leikur. Ríki og borg eiga ekki að
koma nálægt þessu, segir Stef-
án Jón.
Flestum líður ekki illa
En við höfum öll sameiginlega
bagsmuni í einu samfélagi hér
á íslandi. Vegna þess hvað við
erum fá er stundum talað um
að við séum eins og ein Ijöl-
skylda. Viljum við að einhverjir
í ijölskyldunni verði útundan?
Ekkert nema samhjálp samfé-
lagsins alls getur komið í veg
fyrir það.
Hraust og ríkt fólk á að
Heldurðu, Stefán Jón, að
súpueldhús komi að
einhverju gagni? Eða
viljum við hafa útigangs-
fólk, sem sefur á göt-
unni, eins og í New
York? Þar eru þessi
súpueldhús á vegum
góðgerðarstofnana. Á
það að vera fyrirmyndin?
borga til samfélagsins, á meðan
það er hraust og ríkt. Gleymum
því ekki að það fólk getur líka
veikst og jafnvel glatað eigum
sínum.
Er það sanngjarnt að þeir
sem veikjast borgi þeim ríku
fyrir læknishjálp. Því einmitt
það gerist ef hinir ríku borga
ekki sinn hlut til samfélagsins.
Þegar ég tala um þá hraustu
og ríku, þá á ég ekki við neina
auðkýfinga. Ég á við alla, sem
eru frískir, vinna fyrir nauð-
synjum, eiga hús og bfl, líður
vel og gera það sem þá langar
til. Flesta íslendinga, sem betur
fer.
Hugsunarháttur ölmusugjaf-
arans er Iítilmótlegur. Þar
blandast saman sjálfsánægja,
(þetta kemur aldrei fyrir mig,
svona er ég ekki), slæm sam-
viska og sjálfsmeðaumkun, (ég
verð að gera eitthvað, svo ég
þurfi ekki að horfa á eymdina),
og sjálfsupphafning, (svona er
ég góður maður eða góð kona).
Og kristileg viðhorfj gerðu gott,
þá elskar guð þig, og þú kemst
til himnaríkis). Kannski trúa
Hugsunarháttur ölmusu-
gjafarans er lítilmótleg-
ur. Þar blandast saman
sjálfsánægja, (þetta
kemur aldrei fyrir mig,
svona er ég ekki), slæm
samviska og sjálfsmeð-
aumkun, (ég verð að
gera eitthvað, svo ég
þurfi ekki að horfa á
eymdina), og sjálfsupp-
hafning, (svona er ég
góður maður eða góð
kona).
ekki margir á himnarfld nú. En
það er sælt að vera elskaður
(elskuð) af guði.
Ölmusa og endurgjald
Kristur sagði; Þegar þú því gef-
ur ölmusu, þá lát ekki blása í
básúnu fyrir þér, eins og hræsn-
ararnir gjöra í samkomuhúsun-
um og á strætunum, til þess að
þeir hljóti lof af mönnum. En
þegar þú gefur ölmusu, þá viti
vinstri hönd þín ekki hvað
hægri hönd þín gjörir, til þess
að ölmusa þín sé í leyndum, og
faðir þinn sem sér í leyndum,
mun endurgjalda þér. (Matteus-
8-3).
Þetta hefur verið túlkað
þannig, að góðverk séu ætíð
gerð í eiginhagsmunaskyni,
nema sá sem gerir góðverk, sé
ómeðvitaður um að hann sé að
gera góðverk.
Súpueldhús og slflcar ölmus-
ur eru ekkert annað en hræsni.
Opið bréf til heilbrigðisyfirvalda
Hvers vegna er geðdeildum lokað?
Ingólfur H.
Ingólfsson
framkvœmdastjóri
Geðhjálpar skrifar
Sumarlokanir geðdeilda
hafa aldrei verið meiri en
nú, þrátt fyrir fullyrðingar
stjórnvalda um annað. Á Land-
spítalanum einum má ætla að
geðdeildum sé lokað í 48 vikur
eða 336 daga á þessu ári. Það
jafngildir nánast að einni geð-
deild Landspítalans sé lokað
allt árið eingöngu vegna
meintra sparnaðarráðstafana í
sumar. Þetta er dapurleg sparn-
aðarráðstöfun í ljósi þess að
Ríkisendurskoðun hefur sýnt
fram á í skýrslu, sem birtist
1996 og tók til áranna 1990 -
1995, að þessar „sumarlokanir
á sjúkrahúsunum á því tímabili
sem athugunin tók til hafi ekki
skilað þeim fjárhagslega ávinn-
ingi sem að var stefnt til lækk-
unar heildarútgjalda þeirra“.
Það er mikið lagt á sig fyrir lít-
ið.
Það má auk þessa færa sterk
rök fyrir því að fólk með geð-
sjúkdóma sé ekki fært um að
glíma sjálft við afleiðingar lok-
ana geðdeildanna og að íjöl-
skyldur þeirra geti ekki ráðið
Þegar er farið að bera á
erfiðleikum með inn-
lagnir sturlaðra sjúkl-
inga. Deildir sem eru
opnar eru yfirfullar og
enginn er lagður inn
nema tryggt sé að losna
megi við sjúklinginn
þegar kemur að lokun.
við fárveikan geðsjúkling inni á
heimilum sínum.
Undir venjulegum kringum-
stæðum geta sjúklingar tekist á
við sjúkdóm sinn vitsmunalega
og með andlegum styrk en geð-
sjúkdómar leggjast einmitt á
starfsemi heilans og draga úr
andlegum styrk og jafnvel dóm-
greind svo að hæfileikinn til að
glíma við sjúkdóminn skerðist
og getur alveg horfið við alvar-
legt sjúkdómsástand. Þetta þýð-
ir að sjúklingur þarf utanað-
komandi aðstoð og læknismeð-
ferð strax og hann veikist. Sýnt
hefur verið fram á að fjölskyld-
ur eiga af sömu ástæðum erfið-
ara með að _ sinna alvarlega
veikum geðsjúklingi en öðrum
sjúklingum. Þetta verður að
hafa í huga þegar heilbrigðisyf-
irvöld ætla aðstandendum að
taka á sig auknar byrðar vegna
sumarlokana.
Þegar er farið að bera á erf-
iðleikum með innlagnir sturl-
aðra sjúklinga. Deildir sem eru
opnar eru yfirfullar og enginn
er lagður inn nema tryggt sé að
losna megi við sjúklinginn þeg-
ar kemur að lokun.
Geðhjálp óskar eftir því við
heilbrigðisyfirvöld að þau svari
spurningunni, hvers vegna er
geðdeildum lokað yfir sumar-
tímann þegar ljóst er að enginn
sparnaður næst, að sjúkdómur-
inn gerir sjúklingunum sjálfum
ókleift að takast á við lokanirn-
ar og íjölskyldur þeirra ráða
ekki við að hafa sjúklinginn á
heimilum sínum?