Dagur - Tíminn Akureyri - 16.07.1997, Qupperneq 8

8 - Miðvikudagur 16. júlí 1997
|Dagur-'3Riutrat
PJÓÐMÁL
^Oagur-tEmtttm
Útgáfufélag:
Útgáfustjóri:
Ritstjóri:
Aðstoðarritstjóri:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofur:
Símar:
Netfang ritstjórnar:
Áskriftargjald m. vsk.
Lausasöluverð
Prentun:
Grænt númer:
Dagsprent hf.
Eyjólfur Sveinsson
Stefán Jón Hafstein
Birgir Guðmundsson
Marteinn Jónasson
Strandgötu 31, Akureyri,
Garðarsbraut 7, Húsavík
og Þverholti 14, Reykjavík
460 6100 og 800 7080
ritstjori@dagur.is
1.600 kr. á mánuði
kr. 150 og 200 kr. helgarblað
Dagsprent hf./(safoldarprentsmiðja
800 70 80
Fax auglýsingadeildar: 460 6161 - Fax ritstjórnar: 460 6171
Nagandi efi
r
í fyrsta lagi
Fæstir þeirra sem komnir eru til vits og ára hafa
lesið dóm Hæstaréttar um Guðmundar- og Geir-
finnsmál. Flestir þeirra sem komnir eru til vits og
ára hafa nagandi efasemdir um að sú niðurstaða
sem þá fékkst hafi verið rétt. Efasemdir. Það var
einfaldlega of margt sem fór úrskeiðis við rann-
sókn málanna, tenging þeirra aldrei ljós og jarð-
neskar leifar þeirra sem áttu að hafa fallið fyrir
morðingjahendi hafa aldrei fundist. Of margt fór
úrskeiðis til að málsmeðférð teljist réttarríkinu til
sóma.
í öðru lagi
Átti Hæstiréttur að heimila endurupptöku máls-
ins? Lögfróðir menn takast á um formlegan þátt
þess. Það verður áhugavert að sjá úrlausn Hæsta-
réttar krufða af þeim sem best kunna. Hin hliðin
snýr að almenningsálitinu. Ekki er vafi á að marg-
ir hefðu viljað láta reyna á réttlætið á ný. Alveg án
tillits tU þess hvort menn telja hin dæmdu sek eða
sýkn. Eiga þau ekki skilið að fá betri málsmeðferð
en þau fengu? Og það þó þau séu sek um glæpinn?
Skulduðum við ekki sjálfum okkur að útkljá málið
á heiðarlegan hátt?
í þriðja lagi
Hæstiréttur getur ekki afgreitt málið á annan hátt
en hann kann; sami réttur og dæmdi í því áður.
Niðurstaða hans nú kann að vera formlega rétt.
En það hefði verið betra að fá málið tekið upp.
Betra fyrir Hæstarótt sjálfan. Betra fyrir þjóðina.
Því þunga fargi sem átti að vera létt af þjóðinni
þegar dómar féllu hefur ekki verið hnikað. Hin
dæmdu kunna vel að hafa verið sek. En það voru
fleiri. Hvað með þá?
Stefán Jón Hafstein.
Utó
Kemur ákvörðun Hæstaréttar um að hafna beiðni
um endurupptöku Guðmundar- og Geirfinnsmála
þér á óvart?
Magnús
Leópoldsson
lögg. fasteignasali
Þetta kemur ekki á
óvart. Síðustu ár hef
ég kynnt mér Guð-
mundar- og Geirfinnsmálin
vel og ég hef talið að engin
spurning væri að þessi mál
ætti að taka upp að nýju.
Það er mín trú að svo verði,
en til þess þarf nýja kyn-
slóð í stétt dómara. Þeir
sem nú sitja hafa ekki
kjark til þess að taka málið
upp - og eiga ekki heldur
hægt um vik til þess af
ýmsum ástæðum.
Slgríður
Jóhannsdóttir
alþingismaöur
Því miður kemur hún
mér ekki á óvart, þó
ég vonaðist til að nið-
urstaðan yrði á hinn veg-
inn. Afar ströng skilyrði
eru fyrir endurupptöku
mála, og það er ástæðan
fyrir því að þessi ákvörðun
Hæstaréttar kemur mér
ekki í opna skjöldu. Huga
mætti betur að þessum
skilyrðum sem dómstólar
hafa sett fyrir því að taka
megi mál upp að nýju.
Ómar
Valdimarsson
blaðamaður
lllugi
Jökulsson
rithöfundur
Nei, hún kemur mér
ekki á óvart. Ekkert
sem dregið hefur
verið fram um þessi mál nú
á síðustu mánuðum hefur
mér fundist vera nýtt, sem
gæti hafa leitt til annarar
niðurstöðu en þeirrar sem
var fengin á sínum tíma.
Eg segi nú einsog
Njáll á Bergþórshvoli
forðum; þetta læt ég
segja mér þrisvar. Þó mað-
ur hafi nú ekki ævinlega
haft mikla trú á íslensku
dómskerfi hvarfiaði aldrei
annað að mér en þessi mál
yrðu tekin upp. Ég held að
þetta sé einhver hræðileg-
asta skömm fyrir viðkom-
andi hæstaréttardóma,
sem hægt er að hugsa sér.
UCVÍ^
Ær og kýr Halldórs
„Um árabil hafa það verið ær og
kýr Halldórs Blöndals að vinna
markvisst að hagsmunum Flug-
leiða og Eimskips og fær hann
greitt fyrir þá þjónustu af skattfé
almennings. Nær væri að flytja
samgönguráðuneytið í húsnæði
Eimskipafélagsins og láta það
íyrirtæki greiða laun Halldórs."
- Leiðari Vikublaðsins.
Harðar fram í svívirðunni
„Frammistaða umhverfisráð-
herrans og hjálparkokka hans
er með ólíkindum. Ráðuneytið
er orðið að þjónustustofnun
iðnaðar og landbúnaðarráðu-
neytis og gengur jafnvel enn
harðar fram í svívirðunni eins
og nótt hinna subbulegu starfs-
leyfa ber vitni um.“
- Einar Valur Ingimundarson í Alþýðu-
blaðinu í gær.
Af hverju núna
„Og því er spurt, hví er ástæða
til að skoða málið nú, þegar
fjölmiðlar hafa vakið á því at-
hygli en ekki áður? Ekkert hef-
ur breyst nema það að nú er
málið ekki lengur leyndarmál.
Og þá fyrst vill dómsmálaráð-
herra láta skoða það og kanna
hvort eitthvað beri að gera.“
- Jóhannes í Degi-Tímanum í gær.
Allt í plati
„Nú reyna sjálfumglaðir Banda-
ríkjamenn að telja heimsbyggð-
inni trú um það að þeir hafi sent
geimfar til Mars. Við íslendingar
vitum betur. Af myndum sem
teknar hafa verið af þessum svo-
kallaða „jeppa“ þeirra sést
glöggt að staðurinn er ekki Mars
heldur sjálfur Sprengisandur."
- Lesendabréf í DV í gær.
Hæstiréttur við sitt heygarðshom
á hefur Hæstiréttur úrskiu-ðað
um endurupptöku Guðmundar-
og Geirfinnsmála og niðurstaðan
sú sem við mátti búast. Ekki þarf að
efast um að Hæstiréttur fer að lögum
og hefur unnið samviskusamlega í
þessu máli. Hinsvegar virðist sauð-
svörtum almúga Hæstiréttur vera van-
hæfur í þessu máli. Ástæðan er auðvit-
að sú að ef Hæstiréttur hefði fallist á
endurupptöku, þá hefði það um leið
verið ákveðinn áfellisdómur yfir þeim
dómurum sem dæmdu í málinu 1980,
jafnvel þó að úrskurðurinn nú byggðist
eingöngu á því að ný gögn hefðu komið
fram sem ekki lágu fyrir 1980. Dómar-
ar Ilæstaréttar nú væru því á vissan
hátt að kasta rýrð á kollega sína og fé-
laga sem sátu í réttinum á sínum tíma,
og þeir geta því varla talist hlutlausir í
málinu. Og að auki er það ekki í verka-
hring dómara að láta loðin og teygjan-
leg hugtök eins og réttlæti og sann-
leika flækja og fordjarfa mikilvæg mál,
lagabókstafurinn er þeirra ær og kýr.
Dómsmorð?
Meirihluti þeirra ólöglærðu og margir
löglærðir, sem hafa kynnt sér Guð-
mundar- og Geirfinnsmál, eru þeirrar
skoðunar að ýmislegt nýtt hafi reyndar
komið fram að undanförnu sem hefði
átt að heimila endurupptöku. En um
það má reyndar deila og Hæstiréttur
getur ugglaust rökstutt niðurstöðu sína
nú svo viðunandi sé.
Vandinn er auðvitað sá að það var í
raun ekki þörf á neinum nýjum upp-
lýsingum. Þær upplýsingar um málið
sem legið hafa fyrir
frá því réttarhöld
hófust á áttunda
áratugnum, eru þess
eðlis að það er með
öllu óskiljanlegt
hvernig undirréttur
og síðan Hæstiréttur
gátu dæmt sakborninga seka á sínum
tíma.
Endurupptaka nú þyrfti því miklu
fremur að byggja á að dómsmorð hafi
verið framið 1980 en að nýjar upplýs-
ingar hefðu komið fram. Rannsóknin
ætti að beinast að því hvernig í ósköp-
unum óvilhallir og vonandi sæmilega
viti bornir dómarar gátu sakfellt í mál-
inu miðað við þær upplýsingar sem
lágu fyrir réttinum, hafandi nánast
ekkert í höndunum nema 20-30 mis-
vísandi játningar, ekki einu sinni sann-
anir um að morð hefðu yfirleitt verið
framin.
Fáránleg þversögn
Það nægir að rifja upp eitt lítið atriði
úr ræðu saksóknara á sínum tíma og
er þó af mörgu að
taka. Hann var að
reyna að útskýra
hversvegna hinir
ákærðu hefðu ekki
vísað á líkin og var
ekki í vandræðum
með það. Jú, hinir
köldu og yfirveguðu sakborningar
töldu sem sé að ef líkin fyndust ekki þá
yrði hugsanlega alls ekki hægt að
dæma í málinu.
Meðalgreint 12 ára gamalt barn sór
þversögnina í þessum málflutningi
saksóknara, sem dómurum Hæstarétt-
ar virðist hafa yfirsést á sínum tíma.
Ef hinir ákærðu höfðu rænu á og
viljastyrk til að halda því leyndu hvar
líkin voru falin, þrátt fyrir gríðarlegan
þrýsting, í því skyni að sleppa hugsan-
lega við dóm, hversvegna í ósköpunum
voru þeir þá að játa á sig morð???
Hversvegna neituðu þeir ekki staðfast-
lega sekt allan tímann, sem var miklu
öruggari leið til að sleppa við dóm en
sú að koma í veg fyrir að líkin fyndust?
Dæmið gengur hreinlega ekki upp
og eina skýringin á því hversvegna lík-
in hafa ekki fundist er sú að hinir
ákærðu vissu einfaldlega ekki hvar
þau voru niður komin.
Þetta litla dæmi er Iýsandi fyrir
málflutning ríkisvaldsins á sínum tíma
og þær forsendur seni dómurinn
byggði á. En svona sparðatíningur
skiptir Hæstarétt auðvitað engu máli.
Málið er að ljúka málinu endanlega og
grafa það svo sem dýpst í þögnina.
Þannig að það gleymist og týnist eins
og hin meintu fórnarlömb í Guðmund-
ar- og Geirfinnsmálum. -js