Dagur - Tíminn Akureyri - 09.09.1997, Síða 7

iDctgur-SlTOtmn
Þriðjudagur 9. september 1997 -19
LIFIÐ I LANDINU
Það er draumur að vera með dáta
Hún dansaði við
dáta í „ástandinu',
fluttist til Englands
og hefur húið þar
síðan!
að urðu örlög margra
ungra stúlkna í seinni
heimsstyrjöldinni að falla
fyrir einkennisklæddum her-
mönnunum. Stella (Sigurðar-
dóttir) Brown frá Vatnsdal í
Vestmannaeyjum giftist bresk-
um hermanni úr flughernum,
John Ernest Brown, 1942. Ári
seinna, í miðri heimsstyrjöld-
inni, fluttust þau til Englands
þar sem hún hefur búið síðan.
Þrátt fyrir að hafa búið f 54 ár í
öðru landi er Steila fyrst og síð-
ast íslendingur. Hún hefur
ávallt haldið góðum tengslum
við ættingja og vini á íslandi og
kemur reglulega til landsins og
kaffi, pönnukökur og skonsur.
Við systurnar vorum allt sum-
arið í Eyjum, fram yfir þjóðhá-
tíð. Já, vel á minnst. Þjóðhátíðin
var ævintýri, við fórum alltaf á
þjóðhátíð."
í Reykjavik fór Stella í
barnaskóia en síðan fór hún að
vinna í ísbirninum. Þegar Einar
Sigurðsson setti á stofn Hrað-
frystistöð Vestmannaeyja fékk
hann Stellu tii að koma tU Eyja í
nokkra mánuði og til að kenna
konunum handtökin við að
flaka, vigta og raða í pakka.
Féll fyrir breskum
hermanni
Faðir Stellu, Sigurður, var mik-
ill tungumálamaður og vann
sem verkstjóri og túlkur hjá
hernum. Hann var vel mennt-
aður og hafði m.a. farið tii
Bandaríkjanna og talaði ensku
reiprennandi. Auk þess rak
hann litla kafflstofu sem Stelia
og Anna unnu í um tíma. Vegna
að byrja með var þetta ansi erf-
itt, að vera á þessum þvælingi á
milli staða og búa í húsakynn-
um sem ekki voru spennandi.
Maturinn var skammtaður á
stríðsárunum og útgöngubann
var aðallega í stórborgunum
sem urðu illilega fyrir barðinu á
loftárásum Þjóðverja. Við vor-
um aðallega úti í sveit og urð-
um því ekki mikið vör við stríð-
ið í sjálfu sér. En fólk var ótta-
slegið, börnin voru send úr
borgunum og út í sveit,“ segir
Stelia.
Til þess að verða sér úti um
mat þurfti Stella að fara í lang-
ar biðraðir til þess að ná sér
t.d. í pylsur og fisk sem ekki var
skammtað.
„Eftir að ég eignaðist Eddu,
sjálfan íslenska lýðveldisdaginn
17. júní 1944, var enn erfiðara
að fá húsnæði. í Englandi skort-
ir verulega á þá þolinmæði sem
einkennir íslendinga gagnvart
börnum. Ég var stöðugt með
Fiskur á
íslenska vísu!
„Óhætt er að segja að ég hafi
allan þennan tíma í Englandi
verið í stanslausri landkynn-
ingu fyrir hönd íslendinga. Ég
hef nánast verið í fullu starfi við
það,“ segir Stella og hlær.
„Aldrei hefur mér leiðst það því
ég er svo stolt af því að vera ís-
lendingur. Alltaf heyrist á ensk-
íslenskum framburði mínum að
ég er ekki ensk.“
Þorskastríðið og
eldgosið
Tvennt er Stellu mjög minnis-
stætt þessa hálfu öld sem hún
hefur búið í Englandi, þorska-
stríðið og eldgosið.
„í þorskastríðinu stóð ég
sjálf í stríði við Breta ef þannig
mætti að orði komast. Mér rann
blóðið til skyldunnar að verja
heiður íslenskra sjómanna."
Stella heyrði fyrst af eldgos-
inu 23. janúar 1973 í útvarps-

Stella Sigurðardóttir Brown og systir hennar Anna.yt
alltaf er komið við í Eyjum þar
sem tvö systkini hennar af Ijór-
um búa.
Stella fæddist í Eyjum 31.
maí 1921 og er því orðin 76
ára. „Ég á yndislegar minning-
ar frá æskuárum mínum í Eyj-
um. Að alast upp í Vatnsdal var
hreint ævintýri. Allt snérist um
búskapinn, sláttinn, beljurnar,
að gefa öndun-
um og tína egg-
in,“ segir Stella.
Árið 1928
flytur íjölskyld-
an til Reykjavík-
ur og þar bjó
Stella þangað til
hún flutti til
Englands 1943.
Hún kom til
Eyja á hverju
einasta sumri til
að vinna.
„Við komuna
til Eyja vorum
við sótt í ytri
höfnina. Að
heyra í fuglun-
um við komuna var yndislegt,
að sjá Vatnsdal þegar við sigld-
um við klettsnefnið var dá-
semdin ein. Afi og Gummi
komu á vörubílnum, V-4, niður
á bryggju til að ná í okkur. í
Vatnsdal beið okkar veisla;
Ég sé það betur og
betur, eftir að hafa
ferðast um heim-
inn, hversu tignar-
legir og mikil reisn
er yfir Islending-
um. Við erum alveg
sérstakur þjóð-
flokkur. “
starfs Sigurðar sem túlkur fyrir
herinn, komu hermenn oft á
heimili fjölskyldunnar. Ein slík
heimsókn varð örlagarík. Hann
kom einn góðan veðurdag,
1942, með tvo hermenn úr flug-
hernum sem skömmu síðar
voru orðnir tengdasynir hans.
Stella og systir hennar hennar
féllu fyrir þeim og fluttu með
þeim til Bret-
lands í miðju
stríðinu, 1943.
Stella flentist
þar en ekki
systir hennar.
„Ég fór út á
vængjum ástar-
innar, ef það
má orða það
svo. Ég giftist
John Ernest
Brown og þar
sem hann var í
hernum vorum
við mikið á
flakldnu til að
byrja með í
Englandi.
flugvirki en átti
þann draum að verða flugmað-
ur. Hins vegar var skortur á
flugvirkjum í stríðinu enda
krafðist starfið mikillar mennt-
unar og því vildu þeir ekki leyfa
honum að verða flugmaður. Til
Brown var
heimþrá og vildi komast heim.
Ég skrifaði mikið heim, íjöl-
skyldu og vinum og var í stöð-
ugu sambandi við systkini mín.“
Flámælt
Stella kom ekki aftur til íslands
fyrr en átta árum eftir að hún
flutti til Englands. Hún heim-
sótti fyrst Eddu frænku sína í
Reykjavík. Edda hafði á orði
hversu Stella væri orðin
flámælt.
„Mér brá við því ég hafði lagt
mikið upp úr því að halda móð-
urmálinu við.
Þegar ég fór að spá í þetta
varð mér ljóst að e-hljóðið er
svo sterkt í enskum framburði
að ég hafði tapað íslenska i-
hljóðinu í framburðinum. Ég
ákvað að gera eitthvað í þessu
því ég ætlaði mér alls ekki að
tapa íslenskunni. Ég ákvað í
framhaldi af þessu að tala enskt
e með íslenskum i-framburði.
Auk þess breytti ég framburði
mínum á w, ég notaði V í stað-
inn. Ég talaði því ensku með ís-
lenskum framburði af ásettu
ráði! Ég er sannfærð um að
þetta var lykillinn að því hversu
ágætlega mér hefur gengið að
halda íslenskunni við þessi 54
ár sem ég hef búið í Englandi."
fréttum í morgunsárið. í frétt-
unum var sagt frá því að eldgos
væri hafið í Vestmannaeyjum og
eyjan hefði klofnað í tvennt.
„Ég fékk áfall og neitaði að
trúa því að þetta væri svona
slæmt. Ekkert var minnst á
mannskaða. Ég var ekki með
síma og sendi skeyti til Eddu í
Reykjavík. Ég beið á milli vonar
og ótta en nokkrum tímum síð-
ar kom skeyti frá Eddu þar sem
sagði að allt okkar fólk væri
komið til Reykjavíkur og allir
heilir á húfi. Éyjan mín hefði
ekki klofnað í tvennt og allir
bæjarbúar hefðu bjargast. Ég
fór eins Iljótt og auðið var til
Eyja. Ég get varla lýst því
hversu hörmulegt var að koma
hingað sumarið 73 eftir elds-
umbrotin. Allur austurbærinn
var farinn undir hraun, Vatns-
dalur og æskustöðvarnar, allt
sem mér þótti svo vænt um. Það
var eins og hluti af mér hefði
dáið þá. Bærinn var nánast
tómur. - En ég hugsaði með
mér, Heimaklettur og Dalfjallið
standa enn, og þá tók ég gleði
mína á ný. Ég dáðist að því hve
Vestmannaeyingar voru dugleg-
ir og tóku hamförunum og eyði-
leggingunni með mikilli still-
ingu. Ég sé það betur og betur,
eftir að hafa ferðast um heim-
inn, hversu tignarlegir og mikil
reisn er yfir íslendingum. Við
erum alveg sérstakur þjóðflokk-
ur,“ segir Stella.
Heldur góðu sambandi
við heimaslóðirnar
„Við hjónin búum í Shrewsbury,
við landamæri Wales og okkur
líður vel. Við búum í snotru
húsi með fallegum garði. Edda,
dóttir okkar, er forstöðukona
elliheimilis. Hins vegar finnst
mér ástandið almennt í Bret-
landi ekki vera gott. Stétta-
skiptingin hefur að mínu mati
aldrei verið meiri. Og nú er Dí-
ana prinsessa látin.“ Stella seg-
ir að hún skipi alveg sérstakan
sess í hjörtu Breta og hafi alla
tíð átt samúð þjóðarinnar.
Þegar rætt er við Stellu hefur
maður það einhvern veginn á
tilfinningunni að hún hafi bara
sisvona skroppið til Englands
en sé nú komin heim.
Þ J ÓÐLEIKHÚ SIÐ
Stóra sviðið kl. 20
ÞRJÁR SYSTUR
Anton Tsjekhof
Frumsýning föd. 19/9 kl.
20, 2. sýn. Id. 20/9 nokkur
sæti laus, 3. sýn. sud. 21/9
nokkur sæti laus, 4. sýn.
fid. 25/9 nokkur sæti laus,
5. sýn. sud. 28/9 nokkur
sæti laus.
FIÐLARINN Á ÞAKINU
Bock/Stein/Harnick
Föd. 26/9, Id. 27/9
Litla sviðið kl. 20.30
LISTAVERKIÐ
Yasmina Reza
Föd. 26/9, Id. 27/9
Sala og endurnýjun áskrifta-
korta er hafin.
Innifalið í áskriftarkorti eru 6
sýningar.
5 sýningar á Stóra sviðinu:
ÞRJÁR SYSTUR - GRANDA-
VEGUR7- HAMLET - ÓSKA-
STJARNAN - KRÍTAR-
HRINGURINN í KÁKASUS -
1 eftirtalinna sýninga
að eigin vali:
LISTAVERKIÐ -
KRABBASVALIRNAR -
POPPKORN-VORKVÖLD
MEÐ KRÓKÓDÍLUM -
GAMANSAMI HARMLEIK-
URINN - KAFFI - MEIRI
GAURAGANGUR
Almennt verð áskriftarkorta
kr. 8.220,-
Eldri borgarar og öryrkjar
kr. 6.600,-
Miðasalan er opin alla
daga í september frá
kl. 13-20.
Símapantanir frá
kl. 10 virka daga.