Dagur - Tíminn Reykjavík - 29.01.1997, Blaðsíða 4

4 - Miðvikudagur 29. janúar 1997
^Dagur-®ótmm
F R E T T I R
Atvinnulíf Vestmannaeyjar
Fyrirtækjuin fjölgar og
fækkar um 13% á ári
Ný störf verða eink-
um til við stofnun fyr-
irtækja fremur en að
þau sem fyrir eru
fjölgi fóiki. Konur
stofna fjórðung
nýrra fyrirtækja.
Um 2.200 til 2.500 fyrir-
tæki eru stofnuð árlega
hér á landi, sem svarar
til 13% fjölgunar þeirra, sam-
kvæmt athugunum Þjóðhags-
stofnxmar, borið saman við 10%
fjölgun innan ESB. En bæði hér
og þar er gallinn sá, að svipað
hlutfall fyrirtækja leggur árlega
upp laupana vegna gjaldþrota
og annarra ástæðna, þannig að
þeim íjöigar lítið. Konur stofna
um íjórðung nýrra en um 15%
allra íslenskra fyrirtækja eru í
eigu kvenna og stjórnað af
þeim. Þótt íslenskum athafna-
konum hafi þannig fjölgað mjög
á síðari árum eru þessi hlutföll
enn talsvert lægri en í Evrópu
(30% og 25%).
Örfá stórfyrirtæki
Þetta kemur m.a. fram í skýrslu
evrópsks rannsóknarhóps um
lítil og meðalstór fyrirtæki
(LMF) sem Þjóðhagsstofnun er
aðili að. Til LMF teljast fyrir-
tæki með færri en 250 starfs-
menn. Hópurinn hefur undan-
farin ár séð um árlegt yfirlit um
þau. En þetta er í í fyrsta sinn
sem ísland er með í athugunum
hópsins sem unnar voru af
Þjóðhagsstofnun í samstarfi við
Viðskiptastofnun HÍ og Sam-
vinnuháskólann að Bifröst.
Athygli vekur að 99,8% fyrir-
tækja í Evrópu eru lítil og með-
alstór fyrirtæki og hjá þeim
starfa 2/3 alls vinnuaflsins. Á
íslandi er hlutfallið 99,9% og
hlutfall vinnuaflsins ennþá
hærra. Enda þau 19 stórfyrir-
tæki sem finnast á íslandi miklu
minni en slík fyrirtæki í Evrópu.
Tvær leiðir til
fjölgunar starfa
Frá 1988 hafa lítil og meðalstór
fyrirtæki í Evrópu sýnt heldur
meiri vöxt en stórfyrirtæki og
hér er sama sagan. Á þessum
árum stóð starfsmannafjöldi í
stað í LMF en fækkaði um 0,5%
á ári í stórum fyrirtækjum. Tal-
ið er að þriðjungur nýrra starfa
í Evrópu verði til við stofnun
nýrra fyrirtækja, enda verði
störf fremur til á þann hátt
heldur en í þeim fyrirtækjum
sem fyrir eru.
Markmiðum stjórnvalda um
fjölgun starfa má ná með
tvennum hætti, að segir í
skýrslunni; með auknum hag-
vexti eða með því að gera fram-
leiðsluna vinnuaflsfreka. Hvor
leiðin sem verði fyrir valinu
veki upp spurningar um hvort
vænlegra sé fyrir stjórnvöld að
beina aðgerðum sínum að þeim
sem vænlegastir eru til að íjölga
fólki eða hinna sem líklegir eru
til að fækka starfsfólki.
Að mati Þjóðhagsstofnunar
er stefnumótun íslenskra fyrir-
Islenskum athafnakonum hefur fjölgað mjög undanfarin ár, þótt þær séu
ennþá hlutfallslega færri en annarsstaðar í evrópu.
tækja nokkuð frábrugðin öðrum
evrópskum fyrirtækjum. Þau ís-
lensku hafi undanfarin ár lagt
lagt áherslu á að hagræða og
draga úr kostnaði. Auk þess
sem stór markaðsleiðandi fyrir-
tæki verji hér stöðu sína. „Fá ís-
Ferdaþjónustan
Japanir keyptu 5-falt
meira en Bretar
Japanir versla hér
miklu meira en
nokkrir m.v. tölur frá
„Tax- free shopping“
á íslandi, en Bretar
halda þéttast
um budduna.
Aðeins um 10% þeirra
Breta sem hingað komu
á síðari helmingi nýhðins
árs versluðu í þeim mæli að
þeir fengju endurgreiddan virð-
isaukaskatt. Það gerðu hins
vegar rúmleg 40% Japana.
Gestir okkar frá öðrum þjóðum
komu þarna einhvers staðar á
milli.
Útlendingar fengu end-
urgreiddan virðisaukaskatt af
rúmlega 250 milljóna króna
verslun á síðari helmingi ársins
1996, samkvæmt yfirliti frá ETS
á íslandi hf. (Europe Tax-free
Shopping), sem tók til starfa
undir lok júm' s.l. Næstum 3/4
hlutar þessarar verslunar (um
Útlenskir ferðamenn versla mismikið hér á landi. Japanir eru
kaupglaðastir.
183 m.kr.) voru ullarvörur.
Minjagripir voru tæplega 5%
viðskiptanna og bækur álíka, en
hlutfall annarra vöruflokka
ennþá minna.
Miðað við Qölda erlendra
ferðamanna hér á síðari helm-
ingi ársins hefur hver þeirra
einungis gert rúmlega 2.100 kr.
skattfrí innkaup að meðaltali.
Skattfrí verslun Breta svaraði
aðeins til 960 kr. að meðaltali á
hvern þeirra sem hingað kom.
Meðal- Japaninn verslaði hins
vegar fimm sinnum meira
(4.700 kr.). Flestra annarra
þjóða fólk virðist kringum með-
altalið. Taiwanar, Kanadamenn
og Finnar nokkru fyrir ofan
það. En Danir, Hollendingar og
Bandaríkjamenn annað hvort
fundið fátt áhugavert eða ekki
tímt að kaupa það - þótt ekki
færu þeir héðan alveg jafnt
tómhent af íslenskum munum
eins og Bretarnir.
lensk fyrirtæki hafa verið fram-
sækin og nýtt sér þá möguleika
sem í innri markaðnum felast".
Til að efla atvinnu innan lít-
illa og meðalstórra fyrirtækja
er talið vænlegt að gera vinnu-
tímann sveigjanlegri, útvíkka
verktakastarfsemi og draga úr
launatengdum gjöldum, sam-
hliða þjálfun starfsmanna og
ráðningu langtíma atvinnu-
lausra.
Bæjarmálapunktar
•Stjórn Bæjarveitna í Eyjum
hefur samþykkt hækkun á
rúmmetraverði Vatnsveitu
Vm. um 3,86%, eða úr 38,08
rúmmetrum í 39,55 rúm-
metra. Sama hækkun verður
á fastagjaldi heimila. Breyt-
ingarnar á gjaldskrá eru í
samræmi við breytingar á
byggingavísitölu frá júlí 1996.
•Listaskóli Vestmannaeyja
verður settur á stofn í sumar
og hefur verið ákveðið að
gamla Iðnaðarskólahúsnæðið
að Vesturvegi 38-40 fari undir
Listaskólann. Undir Listaskól-
ann falla Tónlistardeild,
myndlistadeild og leiklistar-
deild.
•Ein umsókn barst um stöðu
kennsluráðgjafa í Eyjum.
Skólamálaráð gat ekki orðið
við erindinu m.a. vegna þess
að viðkomandi hafði ekki til-
skilin kennsluréttindi á
grunnskólastigi.
•Borist hefur staðfesting frá
Jöfnunarsjóði sveitarfélaga
um allt að 6 millj. kr. styrk
vegna aukninga á skólastofum
í Barnaskóla Vestmannaeyja.
Þetta hefur í för með sér að
fjórar nýjar skólastofur verða
teknar í notkun á næsta
skólaári og er lausleg kostn-
aðaráætlun um 30 millj. kr. Er
þetta fyrsti áfangi í einsetn-
ingu skólans fyrir árið 2003.
•Tæknideild upplýsti að nauð-
synlegar endurbætur þarf að
gera á Safnahúsi Vestmanna-
eyjar en brunavarnir sam-
kvæmt skoðunarskýrslu
Brunamálstofnunar eru í mol-
um. í safnahúsi eru helstu
menningarverðmæti Vest-
mannaeyinga en þar er til
húsa Byggðasafnið, Skjala-
safnið og Bókasafnið. Ljóst er
að kostnaður við endurbæt-
urnar skipta tugum milljóna
króna en jafnframt þarf að
laga húsið að utan því hús-
veggir eru þaktir sprunguneti.
ÞoGu/Eyjum
Afbrot
Þyngri dómar
Umboðsmaður barna skor-
ar á dómsmálaráðherra
að beita sér fyrir breyt-
ingu á 26. gr. skaðabótalaganna
nr 50/1993 í álitsgerð sinni,
dagsettri 16. janúar 1997,
varðandi miskabætur til barna
sem fórnarlamba kynferðisaf-
brota.
Umboðsmaður vitnar í hæst-
arréttardóm sem kveðinn var
upp í maí í fyrra þar sem
miskabætur til barns vegna al-
varlegs kynferðisafbrots föður
voru ákvarðaðar helmingi lægri
en bætur sem dæmdar voru
bárninu í héraði og segir það
vekja upp spurningar um hvaða
atriði komi til skoðunar við mat
dómsstóla á ijárhæð miskabóta.
Ennfremur vekur umboðs-
maður athygli á breytingum
sem m.a. hafa verið gerðar á
norsku skaðabótalögunum þar
sem tilgreind eru ákvæði sem
dómstólar skulu leggja sérstaka
áherslu á við mat sitt á miska-
bótxun vegna kynferðisafbrota.
Má þar nefna að misnotkun
ættartengsla er eitt af þeim at-
riðum sem eigi að leiða til
hækkunar á miskabótum. BÞ
Húsavík
Hætt að mæla í Köldukvísl
Veitunefnd Húsavíkur hefur
samþykkt að segja upp nú-
gildandi samningi við Orku-
stofnun um vatnsmælingar í
Köldukvísl á Tjörnesi. Þessar
mælingar hófust á sínum tíma
vegna hugmynda um virkjun
Köldukvíslar og raforkufram-
leiðslu sem menn töldu að
myndi nægja til að sinna a.m.k.
raforkuþörf Húsvíkinga.
Nú er greinilega fallið frá öll-
um slíkum áformum. js