Dagur - Tíminn Reykjavík - 01.02.1997, Side 7

3Dagur-®tnmm
MINNINGARGREINAR
Laugardagur 1. febrúar 1997 -
Olgeir Hinriksson Jónsson
frá Höskuldsstöðum íReykjadal
Olgeir H. Jónsson var fæddur á
Höskuldsstöðum í Reykjadal
5. maí 1902. Iiann andaðist í
Hvammi, heimili aldraðra á Húsa-
vík 24. janúar sl.
Foreldrar hans voru Kristín
Kristjánsdóttir d. 1945 og Jón 01-
geirsson d. 1936 er bjuggu á Hösk-
uldsstöðum frá árinu 1898.
Höskuldsstaðasystkinin voru alls
tíu, og var Olgeir sjöundi í röðinni,
en auk hans eru þau í aldursröð:
Björg, Anna, Ásgeir, Elín, Hermína,
Ásrún, Sigfríður, Dórothea og Jak-
obína. Eru þau nú öll látin nema
Sigfríður og Dórothea.
Olgeir ólst upp á llöskuldsstöð-
um og tók við búinu af föður sínum
ásamt systkinum sínurn þeim Ás-
geiri og Önnu.
Árið 1953 giftist hann Krist-
björgu Jónsdóttur f. 31.12.1907 frá
Voladal á Tjörnesi, en hún hafði
komið tU hans sem ráðskona árið
áður þá orðin ekkja og með tvö
börn, Pétur f. 1934 og Helgu Sigur-
rós f. 1939.
Þau bjuggu á Höskuldsstöðum
allan sinn búskap, eða þar tii að
þau fluttu í Hvamm, eUiheimili
aldraðra á Húsavík 1982. I>á var
Kristbjörg farin að missa heilsuna,
en Olgeir var hraustur og stóð á
áttræðu þegar hann hætti búskap.
Kristbjörg andaðist 30. október
1982, en Olgeir hefur dvaUð síðan í
Hvammi og unað sér vel. Hann varð
bráðkvaddur á dvalarheimUinu að
kvöldi 24. janúar sl. á 95. aldursári.
Heldur er hugur minn þungur og
erfitt að festa hann við nútíðina,
því gamlir tímar leita mjög á þessa
stundina. Olgeir Jónsson, Olli
frændi á Höskuldsson er farinn
yfir móðuna miklu. Hann lést
föstudagskvöldið 24. jan. ‘97. Egill
Olgeirs hringdi í okkur þá um
kvöldið og sagði okkur tíðindin.
Það hafði verið haldið Þorrablót í
Hvammi um kvöldið. Borðhaldið
gekk vel fyrir sig og var mjög gam-
an, m.a. voru skemmtiatriði, söng-
ur og fleira. Olli hafði beðið söng-
hópinn að æfa óskalag og var það
síðasta lagið á dagskránni. Það
var ljóðið mitt um Reykjadalinn,
daUnn, sem honum þótti svo óum-
ræðUega vænt um, OUi hlustaði á
og ljómaði allur. Hann var sáttur
og ennþá teinréttur og hress. Síð-
an var stiginn dans og dansaði OUi
einn dans, en fór síðan tU herberg-
is síns, en þangað komst hann
ekki af sjálfsdáðum. Hann féll á
ganginum og þó svo að læknir væri
kominn innan nokkurra mínútna,
kvaddi Olli á nokkrum andartök-
um. Vona ég að þar með hafi
gengið eftir ósk hans um að verða
ekki sjúkur og öðrum til byrði.
Daginn eftir kom ég litlú í verk
og var svona eins og hálf dofinn,
svo óg settist niður og gerði það
sem mér er orðið nokkuð tamt ef á
móti blæs, ég setti saman smá
minningu til að létta á huganum
og læt ég fyrstu og síðustu vísuna
fylgja hór með.
Nú hugur minn reikar til horfinna
tíma,
hugsun mín dvelur við jjarlœgar
stundir,
sem áttum við saman, um átthaga
þína,
aldrei mér gleymast, þeir indœlu
fundir.
Ég kveð þig elsku Olli, ég klökkur
er í huga,
kveðjustundin þessi mun erfið
reynast mér.
Ég blessunar þér óska, sú bón
verður að duga,
ég bið að guð þig geymi og gœti
vel að þér.
sjb.
Olli frændi var okkur öUum sem
áttum því láni að fagna að kynnast
honum, sem börn og unglingar,
mikiH vinur og leiðbeinandi, en
ekki síst tákn þess tíma sem var
þá að kveðja í samfélagi okkar. Við
lærðum tU verka með þeim am-
boðum sem fyrri kynslóð notaði og
okkur lærðist að ekki er allt fengið
með hraða og kröfum nútímans.
Olgeir Jónsson var maður orðheld-
inn, traustur, vinamargur og um-
fram aUt sá sem allir, sveitungar
sem frændur og vinir, gátu leitað
tíl. Alltaf var einhverja úrlausn að
hafa hjá honum og konu hans,
Kristbjörgu Jónsdóttur, sem nú er
gengin fyrir nokkriun árum. Við
hjónin áttum okkar bestu stundir
tengdar þessu fólki og heimiU
þeirra að Höskuldsstöðum í
Reykjadal. Þar áttum við okkar tíl-
hugalíf og þar áttum við vini sem
voru hafnir yfir allt kynsIóðabU.
Þau hjónin ásamt heimilismanni
sem hjá þeim var síðustu búskap-
arárin, Aðalsteini Kristjánssyni frá
Bergstöðum, voru okkur börnum
og ungUngum sem áttum þar
lengri eða skemmri dvöl, sumar-
langt eða árum saman, eins og
sum okkar, bestu vinir og
uppalendur sem nokkur getur ósk-
að. Mörg dæmi og margar sögur
er hægt að segja frá þessum árum,
þó held ég að ekki sé hægt að taka
allt til hér og erfitt er að gera upp
á milli, voranna við lambfé, girð-
ingarvinnu og áburðardreifingu,
sumarvinnu við heyskapinn, slátt
og hirðingu eða haustanna við
smölun, flokkun sláturfjár, slátrun
og undirbúning vetrar. Þá var
ómetanlegt að kynnast natni og
umhyggju hans og þeirra allra, við
gegningar og hirðingu búsmala
yfir veturinn, því kynntist óg nokk-
uð þegar nálgaðist fullorðins ár
mín.
Ég get þó ekki látið hjá h'ða að
minnast heyskapar á útengjum,
niður við Vestmannsvatn, þar sem
slegið var með orfi og ljá. Síðan
bundum við í bagga, votaband,
sem við settum í prammann og
fluttum þangað sem hægt var að
koma vagni og dráttarvél að vatn-
inu. Þá munum við líka þegar síð-
ast var heyjað í Höskuldsstaðaey.
Þar var heyið þurrkað og bundið í
bagga sem voru á sama hátt sel-
fluttir í prammanum tU lands.
Ekki get ég sleppt að geta veiði-
skaparins í Vestmannsvatni.
Ofarlega í huga verða okkur
stundirnar við vatnið, umhverfið
aUt er ein náttúruperla og gerast
þær ekki fegurri á íslandi. Sumar-
kvöldin í kyrrðinni við vatnið þeg-
ar verið var að vitja um lagnet eða
draga fyrir gleymast engum sem
það hefur upplifað. Að læra hand-
tökin og staðsetningar, mið og
annað sem í huga verður að hafa
þegar verið er að veiða þarna er
eitt, en það sem Olli kenndi okkur
um lífið, náttúruna, kyrrðina, feg-
urðina og hvernig aUt þetta hafði
síðan áhrif á líf okkar, mannlífið
allt, það er eitthvað sem maður
lærir bara á Stólpadráttunum hjá
Olgeiri á góðu kvöldi eftir langan
og erfiðan dag í heyskap eða öðr-
um daglegum verkum í sveitinni.
Þá eru okkur öllum ógleymanlegar
margar stundir við orgelið í stof-
unni, á tröppunum á vorkvöldum
eða um „júlinótt“ við vatnið, þegar
söngurinn ómaði, þar sem við
lærðum öll gömlu og góðu lögin.
Hver man ekki „Kvöldið er fag-
urt“, „Nú máttu hægt um heiminn
líða“ eða „Kvöldblíðan lognværa
kyssir hvern reit“. Olgeir lauk svo
oft erfiðum vinnudegi með því að
kalla hópinn saman að orgelinu tU
að syngja fallegt lag áður en lagst
var til hvflu.
Fyrir þessar stundir erum við
svo óendanlega þakklát og þær
hafa gefið okkur svo mikið og von-
andi getum við skilað einhverju af
því til barna okkar og komandi
kynslóða.
Það segir mikið um þetta fólk
að ættlið eftir ættlið komu börn og
unglingar til smnardvalar hjá
þeim. Þannig hélst og endurnýjað-
ist sambandið, ekki bara við heim-
ilisfólkið, heldur má segja að aUur
sá hópur fólks sem þar dvaldi á
mismunandi tímum þekktist og
kynntist. í dag er það vel á þriðja
tug manna sem við þekkjum, bæði
sem voru okkur samtiða þar, en
einnig þeir sem voru þar áður og
svo líka börn þeirra, sem voru þar
á eftir okkur. Þetta finnst mér lýsa
Olla frænda og fólkinu á Höskulds-
stöðum betur en svo margt annað
sem hægt væri að segja frá, því af
nógu er að taka. Þessi andartök og
minningabrot rísa hvað hæst með
okkur hjónum þegar við lítum til
baka. Elsku Olli ég bið góðan Guð
að geyma þig og ég veit að á hans
vegum mun þörf fyrir þig og þína
líka. Við þökkum af alhug samveru
liðinna ára og þann fjársjóð sem
við notum í daglegu lífi og rekja
má til veru okkar hjá þér.
Ég kveð þig elsku frændi minn,
ég veit þú fórst sáttur við alla
menn oghafðir lokið góðu verki,
því get ég ekki leyft mér að syrgja
í eigingirni, en í stað þess fagna ég
heimkomu þinni til ástvina, vina
og ættingja sem gengnir eru á
undan þér.
Þinn systursonur,
Stefán Jón Bjarnason
Fyrir rúmlega hálfri öld voru
búskaparhættir í sveitum landsins
með öðrum hætti en nú á dögum.
Þegar við systkinin „vorum send í
sveitina" austur að Höskuldsstöð-
um í Reykjadal á fimmta tug ald-
arinnar voru hestarnir ennþá
helstu aflgjafarnir við bústörfin,
fyrir utan fólkið á bænum. Það
varð okkur mikill og dýrmætur
skóh, að fá að kynnast gömlu bú-
skaparháttunum og einnig að
fylgjast með innreið nýrra tíma í
búskapnum.
Það hafði ekki síður mikU áhrif
á okkur að kynnast því heilsteypta
og glaðlynda fólki sem tók á móti
okkur á vorin og gekk okkur í for-
eldrastað yfir sumarið.
Olgeir bjó á Höskuldsstöðum öU
þau ár sem við vorum þar í sveit.
Hann kenndi okkur að umgangast
húsdýrin með vinsemd og virðingu
og einnig lærðxun við að meta gUdi
þess að reyna að vinna verk okkar
fljótt en af vandvirkni. Þessi þjálf-
un hefur orðið okkur drjúgt vega-
nesti.
Þegar við urðum eldri og vorum
ekki lengur að staðaldri í sveitinni
yfir sumarið urðu samskiptin að
sjálfsögðu minni, en alla tíð hafa
tengslin haldist. Og það hefur
alltaf verið jafn ánægjulegt að
heimsækja Olgeir, lengst af á
Höskuldsstöðum, meðan hann bjó
þar, og seinni árin á dvalarheimil-
inu Hvammi á Húsavík, þar sem
hann dvaldi eftir að hann hætti
búskap.
Svo kemur sumarið bjarta.
Sólin á lofti hœkkar.
Mannsins hugur og hjarta
heillast af jurt, sem stœkkar,
úr blöðum sínum hún breiðir,
bœtir landið og grœðir,
áhyggjum bóndans eyðir,
uppskeruvonir glœðir.
Við systkinin kveðjum góðan
vin með þessum orðum föður okk-
ar um sumardrauma bóndans.
Ingólfur og Stefanía
Hannes Ágústsson
Einn ágætur Húnvetningur er
nýlega fallinn í valinn. Nokk-
uð var hann orðinn aldinn
að árum, fæddur að Gunnsteins-
stöðum í Langadal 11. nóv. 1912.
Foreldrar hans voru hjórnn Á-
gúst Sigfússon og Sigurlaug
Björnsdóttir. Alls fæddust þeim sjö
börn og var Ilannes næstyngstur
þeirra. Rétt á undan Ilannesi lést
bróðir hans, Ingvar, sem alllengi
var bóndi á Ásum í Svúiavatns-
hreppi. Eftir eru á lífi tvær systur
hans, þær Guðmunda og Svein-
björg.
Hannes ólst ekki upp hjá for-
eldrum sínum, en var settur í fóst-
ur til frænda síns, Þorgríms Stef-
ánssonar, og Guðrúnar Björnsdótt-
ur, konu hans, er bjuggu í Brúar-
hlíð í Blöndudal. Sá bær hét áður
Syðra-Tungukot. Foreldrar Ilann-
esar voru fátækt fólk. Þau skildu
að samvistum.
Þegar ég minnist Ilannesar
með fáum orðum, get ég ekki látið
hjá líða að minnast föður hans.
Hann var bóndi í dölum Húna-
vatnssýslu, lengstaf í Blöndudal.
Oftast var hann kenndur við býlið
Selland, fremst í þeim dal. Hag-
mæltur var Ágúst. Sagðist vera á-
kaflega hagorður, en skorta hug-
myndina. Hann naut mjög lítUlar
menntunar í æsku, eins og títt var
um æsku landsins á hans tíð.
Fæddur var Ágúst 1864, en lést
1944. Ég man hann vel, er hann
stóð að slætti í landi Litla-Vatns-
skarðs á Laxárdal fremri, þá orð-
inn aldinn að árum. Hann kom
nokkrum sinnum til okkar, er við
bjuggum á Sneis, aumingja karl-
inn. Kvað þá vísur eftir sig eða fór
með í heyranda hljóði. Ljóðum
hans var safnað í bók, vélritaða,
og fengu börn hans sitt eintakið
hvert. Ég fékk að glugga í þessa
bók og leist margt vel ort. Get ekki
stillt mig um að tilfæra eina vísu
þaðan, en hún er á þessa leið:
Ein sat tófa upp við stein,
yrðling mjóan syrgði.
Hvein við skógar gisin grein;
gaddur flóa byrgði.
Hannes erfði skáldgáfu föður
síns. Hann var bráðhagmæltur.
Geta þau, sem lengi urðu honum
samferða í félagsstarfi hjá Kvöld-
vökufélaginu Ljóð og Saga um lið-
in 35 ár, um það borið. Hannes var
einn af frumherjum þess ágæta fé-
lags, sem lengi hefur borið merki
ljóða, söngs og sögu, stofnað 24.
febr. 1961. Hannes var lífið og sál-
in í starfi þessa félagsskapar. Sum-
arferðalögin áttu í honum góðan
liðsmann. Vísur hans flugu bflinn
á enda og vöktu kæti, því að þar
var engan að finna, sem ekki hafði
yndi af vel gerðum vísum. Og
margur botninn við vísu var lesinn
upp eftir Hannes á samkomum
Ljóðs og Sögu. Og auðvitað var
hann kjörinn heiðursfélagi við gef-
ið tækifæri. Það var svo sannar-
lega verðskuldað. Þá var Hannes
80 ára. Á heiðursskjal hans var ég
beðinn að setja saman vísu:
Ætíð velur orðin högu;
auðkenndur í mannaþvögu.
Hannar marga hnyttna bögu;
heiðursfélagi í Ljóði og Sögu.
Við fráfall Hannesar hefur
Kvöldvökufélagið Ljóð og Saga
misst einn af sínum dyggustu liðs-
mönnum. En kona hans og börn
hafa að sjálfsögðu misst mest. Þau
hjón áttu lengi heimili á Laugar-
nesvegi 104 hér í borg. Þar bjó
kona hans, hún Sigurlaug Jóns-
dóttir úr Fljótshlíð, manni sínum
fallegt heimili. Mikið og vandað
bókasafn átti Hannes. Mátti þar
finna margt rita á ensku og
dönsku. Hann naut að vísu ekki
mikillar bóklegrar menntunar, en
menntaði sig sjálfur, eins og marg-
ir vel gefnir menn hafa ætíð gert.
Hann rak fyrirtæki, Fínpússning-
argerðina, sem enn er í gangi og í
eigu sonar hans.
Andláts Hannesar heyrði ég
ekki getið fyrr en nokkru eftir að
það bar að, og útför hans var gerð
í kyrrþey, að ósk hins látna. Fór
hún fram í Fossvogskapellu fóstu-
daginn 22. nóvember. Hann and-
aðist af völdum hjartasjúkdóms í
Sjúkrahúsi Reykjavíkur í Fossvogi
16. nóvember 1996, orðinn 84 ára
fjórum dögum fyrr.
Mætur maður er genginn, þeg-
ar Hannes Ágústsson er allur.
Þökk fyrir samveruna og samvinn-
una, kæri vinur.
Auðunn Bragi Sveinsson,
félagsmaður Kvöldvöku-
félagsins Ljóð og Saga.