Dagur - Tíminn Reykjavík - 22.04.1997, Blaðsíða 10

T
22 - Þriðjudagur 22. apríl' 19$7
RADDIR FOLKSINS
fc-J-------—
F7 L 1S) t* s* si/i * i -M/1 Heimilisfangið er: Dagur-Tíminn, Strandgötu 31, pósthólf 58, 602 Akureyri eða
r t d lCSC'Vl a U TVL • • • Þverolti 14 ReykjavíL Netfang: ritstjori@dagur.is, Fax: 460 6171
Forkastanleg eyðsla
A
blaðinu Degi-Tímanum birt-
ist stutt grein eftir mig þann
27. febrúar 1997 og þakka
ég fyrir það. Greinina nefndi ég:
Hversu miklu eyða íslendingar í
utanlandsferðir?
Ég vil alveg sérstaklega
þakka blaðinu fyrir góð og
greið svör við þessari spurn-
ingu minni, því þriðjudaginn 4.
mars birtist á 2. síðu blaðsins
greinargott svar við þessari
spurningu minni. Þar kemur
fram að „ferðaútgjöld (gjaldeyr-
isútgjöld) íslendinga erlendis
hækkuðu um rösklega 13% á
síðasta ári í jafnvirði 20,6 millj-
arða króna, samkvæmt Hagtöl-
um Seðlabankans. Þá er ótalinn
sjálfur ferðakostnaðurinn, sem
áætla má hátt í 9 milljarða kr.,
það er ef meðalfargjald íslend-
ings úr landi hefur kostað álíka
og meðal fargjöld útlendinga
hingað. Alls hefur þjóðin þá
varið 29-30 milljörðum króna
til utanferða á síðasta ári. Þessi
upphæð samsvarar kringum
430.000 kr. að meðaltali á
hverja 4ra manna íjölskyldu á
íslandi (t.d. hjón með 2 börn
eins og í ferðaauglýsingum).
Rúmlega helmingur gjaldeyris-
ins var tekinn út á kreditkort-
um erlendis, eða 10,7 milljarð-
ar, og hafði aukist um 20% frá
árinu áður. Þótt erlendir gestir
okkar væru heldur fleiri en ís-
lendingar sem fóru utan eru
gjaldeyristekjur af erlendum
ferðamönnum hér á landinu
aðeins helmingur þess sem ís-
lendingar eyddu í útlöndum.
Þyrfti því allar „loðnutekjurn-
ar“ til viðbótar til að greiða
ferðagjaldeyrinn okkar. Til
frekari samanburðar má t.d.
benda á að allur innflutningur
á matvörum (öðrum en rússa-
fiski) og drykkjarvörum nam
um 9-10 milljörðum á síðasta
ári, eða innan við helmingi þess
sem þjóðin fór með í ferðagjald-
eyri. Og um 9.500 fólksbílar
sem íluttir voru til landsins á
árinu kostuðu (6.500 milljónir)
innan við þriðjung þess sem
þjóðin fór með í ferðagjaldeyri
og aðeins rúman fimmtung þess
sem alls fór í utanferðirnar. -
HEI“
Gjaldeyristekjur
Kærar þakkir fyrir þessar upp-
Iýsingar.
Mig langar að bæta nokkru
við grein mína frá 27. febrúar
1997 eftir þessar fróðlegu upp-
lýsingar blaðsins.
Því hefur verið haldið fram í
flestum eða öllum ijölmiðlum
sem ég hef séð og heyrt að tekj-
ur af erlendum ferðamönnum
sem koma til íslands væru næst
stærsti tekjuliður þjóðarinnar,
aðeins tekjur af útflutningi sjáv-
arafurða væru hærri. En á hitt
er aldrei minnst að eyðsla ís-
lendinga á erlendum gjaldeyri
vegna utanlandsferða er um
það bil þriðjungi meiri en gjald-
eyristekjur af útlendum ferða-
mönnum. Mér finnst ferðalög
íslendinga til útlanda keyra úr
hófi fram. Margir fara tvær eða
fleiri ferðir á hverju ári fyrir ut-
an ferðir embættismanna og
svokallaðra kaupsýslumanna.
Þetta finnst mér ganga alltof
langt. Ég er ekki að amast við
því þó íslendingar skoði sig um
í heiminum en allt getur gengið
úr hófi.
Gylliboð
Mér finnst að fólk verði að
sníða sér stakk eftir vexti,
þ.e.a.s. fara ekki í útlandaferðir
nema það hafi efni á því. Láta
ekki allskonar gylliboð og
skrumauglýsingar villa sér sýn.
Ég er þeirrar skoðunar að
frumorsök þessa vanda séu
greiðslukortin. Margur maður-
inn mun hafa steypt sér í háar
skuldir vegna þeirra. Mér skilst
að það sé yfirleitt sex vikna
gjaldfrestur sem menn fá, síðan
kemur að greiðsludögunum. Þá
byrja vandamálin. Það er oft
talað mikið um skuldir heimil-
anna og ekki að ástæðulausu.
Það eru mörg heimili í miklum
vanda vegna mikilla skulda, en
mörg þessara heimila hafa góð-
ar tekjur og geta sjálfum sér
kennt um vegna ógætilegrar
meðferðar á fjármunum sínum.
Margar undanfarnar vikur hafa
stanslaus gylliboð glumið í eyr-
um landsmanna, allskonar til-
boð um utanlandsferðir, t.d. að
greiða utanlandsferðirnar með
afborgunum á þremur árum.
Þetta finnst mér forkastanlegt,
því alhr vita að þegar menn
kaupa vörur með afborgunum
þá greiða menn verulegar upp-
hæðir í vexti á lánstímanum.
Niðurstaðan af þessu er því sú
að utanlandsferðin verður að
lokum mun dýrari og þessi
skuldaklafi sem menn hengja
um sinn eign háls næstu tvö ár-
in kemur mönnum í koll að lok-
kaupalánin sem mörg bílaum-
boðin bjóða til þriggja ára. Vel
má hugsa sér að hjón sem lang-
ar að fara í utanlandsferð en
eiga ekki fyrir nema t.d. helm-
ingi af því sem slík ferð kostar
en eiga kannski gamlan bíl,
hugsi sem svo, nú býðst okkur
gott tækifæri til að skreppa til
útlanda í þrjár eða fjórar vikur
og notfæra okkur þessi kosta-
kjör og einnig að Iosa okkur við
gamla bílinn og nota okkur líka
þau vildarkjör sem bílaumboðin
bjóða núna og kaupa okkur nýj-
an bíl. Það er ekkki víst hvað
þessi vildarkjör hjá bilaumboð-
inu standa lengi. Þegar við
komum svo heim aftur bíður
okkar nýr bíll. Þetta væri vissu-
lega býsna sniðugt.
Ég er þeirrar skoðunar að
greiðslukortafyrirtækin eigi
stærstan hlut í skuldasöfnun
heimilanna, og mér finnst það
kóróna allt svínaríið þegar
verslanir bjóða 10% afslátt á
vörum, ef þær eru greiddar
með greiðslukortum. Fyrst eftir
að greiðslukortin voru komin í
almenna notkun var mikið tal-
að um að verslanir ættu að gefa
þeim viðskiptamönnum tvö til
þrjú prósent afslátt sem
staðgreiddu vöruna með pen-
ingum, enda væru greiðslukort-
in bara bráðabirgðalán. Nú
heyrist ekki minnst á þetta og
er búið að snúa þessu gersam-
lega við og verðlauna þá sem
nota greiðslukort. Þetta finnst
mér fráleitt.
Nýlega var sagt frá því í út-
varpi að Visa ísland hefði á síð-
asta ári grætt tugi milljóna, mig
minnir 60 milljónir. Finnst fólki
þetta eðlileg viðskipti? Ég segi
nei. Svo eru fleiri og fleiri sem
bjóða afborgunarkjör, einkum
þegar um dýrar og vandaðar
bækur var að ræða. Þessi við-
skiptamáti finnst mér mjög
óheppilegur því að alltaf er eitt-
hvað um að fólk láti ginna sig
til að taka þátt í slíkum við-
skiptum.

„Hvað eru verslunareigendur „göngugötunnar"
á Akureyri að væla yfir því að verslun hafi lítið
aukist við að umferð var hleypt á,“ sagði kona
sem hringdi í Dag-Tímann og vildi koma eftir-
farandi í Meinhornið. Opnunartími verslana í
„göngugötunni" er ekki sá sami og það er alveg
ótækt að sumir loki klukkan 12 á laugardögum.
Þá eru fáir komnir á ról og konan sem hringdi
vildi líka benda á að verslunareigendur hefðu
eitthvað misskilið hugmyndina að baki langra
laugardaga. Langir laugardagar eru að hennar
sögn með eindæmum stuttir á Akureyri og
hvergi nærri allir verslunareigendur taka þátt í
þessari lengingu laugardaganna.
Það er ferlega fúlt að öftustu sætin í Fokkerum
Flugleiða eru upp við vegg og í löngu flugi geta
því þeir sem þar er skipað að sitja ekki hallað
bökum til að leggja sig. Er ekki hægt að eyða
hálfum metra í tómarúm þarna fyrir aftan, alla-
vega er hér ábending frá ægilega fúlum bak-
veikum ferðalangi.
um.
Sama má segja um bfla-
Sigurður Lárusson.
W&í Símleiðis...
Aslaug hringdi og vildi vekja athygli á að í Esso-nest-
unum á Akureyri hefði verð á tóbaki ekki hækkað
eins og í flestum öðrum verslunum. 15 krónum eða
meira munaði almennt á tóbaki í Esso og öðrum útsölustöð-
um á hverjum sígarettupakka. „Bestu þakkir til Esso-nest-
anna,“ segir Áslaug.
Jlagur-ÍKmtmt'
Heilög Jóhanna og
Santa Evita
Mál málanna í dag er ekki
kjarasamningar heldur
hverjir verði skipaðir í
helstu hlutverkin í söng-
leiknum Evitu og feti þar
með í fótspor Madonnu og
spánska graðfolans sem ég
man ekki hvað heitir. Eru
margir kallaðir en fáir út-
valdir í þennan söngleik og
mikiil leyndardómur í
gangi um valið sem
væntanlega verður kynnt
með miklum látum og
lúðrablæstri þegar þar að
kemur.
Mín hugmynd er sú að
rétt væri að skipa pólitískt í
þetta hápólitíska verk.
Heilög Jóhanna Sigurðar-
dóttir er sjálfskipuð í hlut-
verk Söntu Evitu og hún
þarf ekki einu sinni að lita
á sér hárið, í mesta lagi að
bæta í það ögn af brilljan-
tíni. Jón Baldvin smýgur í
hlutverk Perons sem ætti
að skila sér í rafmögnuðu
haltu mér - slepptu mér
sambandi Evu og Juans.
Gamli komminn Steingrím-
ur J. Sigfússon getur auð-
veldlega raulað rullu Che
Guevara, að fenginni
svartri hárkollu og litun á
skeggi. Og Ágúst Einarsson
er kjörinn í hlutverk Fla-
menco-flagarans Magaldi,
sem tældi Evitu unga með
sér í spillingu höfuðborgar-
innar. Að vísu er Ágúst
ólíkari blóðheitum suður-
amerískum gigolóum en
flestir íslendingar, en það
verða nú að vera einhver
frumlegheit í þessari upp-
setningu, skárra væri það
nú!
Hlutabréf í bolta-
strákum
Hlutabréfabraskarar naga
sig örugglega í handarbök-
in fyrir að hafa ekki fjár-
fest á sínum tíma í fót-
boltastráknum Bjarna Guð-
jónssyni. 100 þúsund
krónu hlutabréf sem keypt
hefði verið í Bjarna um
fermingu, hefði nú skilað
milljónagróða þegar snáði
er á leið til Newcastle fyrir
metfé á íslenskan mæli-
kvarða. Spekúlantar eru
þegar farnir að kaupa
hlutabréf í golfkúlusláttar-
piltum og örugglega fara
hlutafélög um efnilega fót-
boltamenn að spretta upp
eins og golfkúlur.
Við gamlar fótboltahetj-
ur sitjum nú eftir með sárt
ennið og grátum milljón-
irnar sem við hugsanlega
töpuðum í boltanum í
denntíð, áður en menn
fundu upp hlutabréfin. Og
á hverjum morgni, þegar
maður vaknar í sínu van-
búna og fátæklega fleti, þá
vaknar um leið eftirsjáin
og spurningin: „Hvar væri
ég nú ef ég hefði sett sjálf-
an mig á hlutabréfamark-
að fyrir 20 árum í stað
þess að leyfa þjálfaranum
að komast upp með að
setja mig á varamanna-
bekkinn sí om sí?
Umsjón;«
Jóhannes Sigurjónsson.