Dagur - Tíminn Reykjavík - 24.07.1997, Blaðsíða 6

18 - Fimmtudagur 24. júlí 1997
3Dagur-®TOmm
LIFIÐ I LANDINU
Árni Ólafsson
arkitekt skrifar
WW f
Husi
tísku-
litum
Það er erfitt að
ákveða litinn á hús-
inu sínu en tölvan
getur nú hjálpað
þeim sem eru óviss-
ir og eins þeim sem
þrá eitthvað
geggjað.
Málaðu húsið í tískulitun-
um, heyrist annað slag-
ið í auglýsingum máln-
ingarframleiðenda og -seljenda.
Nú hafa málningarsalar tekið í
sína þjónustu tölvutækni sem
gefur fólki kost á því að sjá fyr-
irfram á skjánum hvernig húsið
lítur út í nýjum litum. Ætla
mætti að tæknin auðveldaði
mönnum að taka skynsamlegar
ákvarðanir og kæmi í veg fyrir
óheppilegt og óviðeigandi lita-
val. En það er nú öðru nær. Nú
gleðjast málningarseljendur yfir
óheftu hugmyndaflugi húseig-
enda, „djörfu litavali og
hræðsluleysi gagnvart því að
prófa eitthvað nýtt. Auðvitað
gleðjast þeir því næsta ár selja
þeir meiri málningu til þess að
mála yfir mistökin og vitleys-
una! En hús eru engin tísku-
vara eins og ballskór og sólgler-
augu.
Villandi litir
Fjölbreytt litaval lífgar vissu-
lega upp á umhverfið en gæta
þarf að því að litirnir hæfi hús-
unum, útliti þeirra og gerð.
Aldur húsanna og stíll, staða í
götumynd og samhengi við önn-
ur hús eru ráðandi atriði en
ekki tískustraumar. Rangt lita-
val getur spillt mjög útliti húsa
og jafnvel yfirbragði heilla
hverfa. Dæmi um slíkt var sýnt
á ljósmynd sem
fylgdi stuttum
pisth í Degi 12.
júh' sl. þar sem
ný tækni til
þess að velja liti
á hús var dá-
sömuð.
Pað er vandi
að velja liti á
byggingar. Litl-
ar litaprufur
geta verið mjög
villandi og
þekkilegasti lit-
ur á litlu lita-
spjaldi getur
orðið æpandi
skær og yfir-
gnæft allt um-
hverfið þegar
hann er kom-
inn á stóran veggflöt. Við sjáum
einnig dæmi um óviðeigandi
litaval þegar lítil og látlaus hús
eru með æpandi litum gerð að
helstu kennileitum í umhverf-
inu. Tískulitir eða skærir
áherslulitir geta hins vegar ver-
ið viðeigandi á einstaka bygg-
ingarhlutum s.s. hurðum, opn-
anlegum gluggum eða einstaka
veggflötum til þess að spila með
eða undirstrika hið hefðbundna
og látlausa.
Allt hefur verið reynt
Margir fagmenn, málarameist-
arar og hönnuðir, hafa góða
þekkingu og
þjálfun í að
velja liti á bygg-
ingar. Það á að
vera hluti af
fagmenntun
þeirra. Óskandi
væri að máln-
ingarseljendur
mönnuðu lita-
valstæki sín með
færum fag-
mönnum á
þessu sviði, sem
bæði hefðu
þekkingu á
byggingarlist,
þroskuð viðhorf
og skilning á
samhengi hlut-
anna þannig að
þeir gætu ráð-
lagt húseigendum heilt um liti
sem hæfi húsunum, aldri
þeirra, stíl og umhverfi.
Hér á landi eru hefðir í húsa-
gerð og frágangi að mörgu leyti
sérkennilegar og óljósar. Æði-
bunugangur er oft meira áber-
andi en samfelld og rökrétt þró-
un. Staðbundin byggingarefni
hafa ekki í seinni tíð mótað út-
litshefðir á sama hátt og í
mörgum nágrannalanda okkar,
allt hefur verið leyfilegt og flest
hefur verið reynt. Við eigum
dæmi um hverfi með daufum
grænleitum, ljósljólubláum,
bleikum og ljósbláum húsum
sem fara mjög illa í vetrarrík-
inu hjá okkur en myndu líta vel
út í Flórída. Við sjáum lítil hús
með skær-lillabláum þökum,
verslunarhús með stórum
gluggalausum veggjum í skær-
appelsínurauðum lit og gamalt
virðulegt hús í gömlu hverfi
sem málað er eins og bensín-
stöð Olís, með hjálp tölvu. En
sem betur fer má einnig sjá hér
mörg dæmi um smekkvísi í lita-
vali, ekki síst í nýju hverfunum.
Búum ekki á Flórída
í stað þess að líta suður á bóg-
inn til Flórída er fróðlegt að
skoða litaval á húsum á norður-
slóð, á Svalbarða og Grænlandi.
Þar eru notaðir bæði ljósir og
dökkir, mettaðir litir sem valdir
eru af kostgæfni þannig að þeir
fara vel bæði í gróandanum á
sumrin og að vetri þegar snjór-
inn liggur yfir öllu. Þök eru þar
yfirleitt dökk og tengja ólík hús-
form og hús með mismunandi
litum. Við megum ekki horfa
fram hjá vetrarríkinu og því
sjónarmiði að húsin eigi að fara
vel í snjónum!
Húseigendur ættu að gæta
þess að velja liti með það í huga
að verið sé að velja lit á húsið
til framtíðar, í eitt skipti fyrir
öll. Viðhald húsa verður léttara
ef ekki þarf að heilmála húsið
oft. Húshliðin sem er áveðurs
veðrast hraðar en hinar og því
eðlilegt að hún sé máluð oftar.
Einnig þarf að huga að því að
málningarlag utan á steinhúsi
verði ekki of þykkt og þétt, því
það hefur áhrif á rakastreymið
í veggnum, veggurinn hættir að
„anda.“ Þykkt og þétt málning-
arlag á steinhúsi getur valdið
alvarlegum skemmdum og
þungu viðhaldi með tímanum.
Að heilmála hús einungis til
þess að leiðrétta rangt litaval er
neyðarleg framkvæmd en að
mála hús til þess að fylgja
tískusveiflum er hreinn hálf-
vitaháttur. Málningarframleið-
endur ættu því að sjá sóma sinn
í því að veita ráðgjöf sem bygg-
ist á fagþekkingu í stað þess að
ýta undir óviðeigandi tísku-
sveiflur eins og dæmi eru til um
í auglýsingum frá innlendum
framleiðendum.
„Að heilmála hús
einungis til þess
að leiðrétta rangt
litaval er neyðar-
leg franikvœmcl en
að mála hús til
þess aðfylgja
tískusveiflum er
hreinn hálfvita-
háttur. “