Dagur - Tíminn - 22.10.1996, Qupperneq 9

®;igur-Œímtmt
ÞJÓÐMÁL
Þriðjudagur 22. október 1996 - 9
Til varnar vorri kirkju
Ragnar
Fjalar
Lárusson
skrifar
S
g keypti dagblaðið Dag-
Tímann í fyrsta skipti s.l.
föstudag. Blaðið lítur vel
út og margt er þar athyglisvert
að finna. Ég held, að það hafi
verið handleiðsla að ég keypti
þetta biað, því að við hina
stuttu grein ritstjórans, Stefáns
Jóns Hafsteins, sem hann nefn-
ir Kirkjan, hefi ég ýmislegt að
athuga.
í fyrsta lagi: Hvað merkir
orðið kirkja? Er það presta-
stéttin ein eða allur sá söfnuður
sem tilheyrir kristinni kirkju og
þá Þjóðkirkju fslands, þessi
92% landsmanna? Orðið ldrkja
er komið úr grísku og merkir
nánast: eign Drottins. Ég kann
því ekki vel þegar orðið kirkja
er notað um prestastéttina
eina, fleira fólk er eign Drottins
en hún ein. Prestar hafa ekki
skellt skuldinni á neinn, eins og
ritstjóri segir, vegna deilna
þeirra í milli, en hafa aðeins
látið í það skína að fjölmiðlar
hafi blásið út þær deilur, sem
upp hafa komið, og þannig gert
þær meiri og magnaðri en þær
raunar voru. Það er nú einu
sinni svo, að fjölmiðlamenn, rit-
stjórar og aðrir slíkir stýra
gjarnan orðum sínum, ef tilefni
gefst, eftir þessum málshætti:
„Fýsir eyra illt að heyra“, og er
þeim sjálfsagt vorkunn í því
efni, því að þeir þurfa að selja
vöru sína eins og svo margir
aðrir.
í öðru lagi segir ritstjórinn:
„Kirkjan á ekki að kveinka sér
undan gagnrýni.“ Ég er sam-
mála því. „Hún er stofnun undir
verndarvæng ríkisins og fær
mikla peninga frá skattborgur-
um.“ Mikið hefir verið stagast á
þessu að undanförnu! Hið opin-
bera hefir tekið að sér að inn-
heimta sóknargjöld og kirkju-
garðsgjöld, og þegar 92% þjóð-
arinnar eiga í hlut, hlýtur það
að vera veruleg upphæð. Þessi
upphæð er ekki greidd af rík-
inu, heldur innheimt af því, og
er því alls ekki framlag ríkis-
sjóðs til Þjóðkirkjunnar, en að
vísu koma þar inn aðrar
greiðslur: laun sóknarpresta og
fleira, sem telja má að séu
greiðslur og vextir af þeim
eignum kirkjunnar sem runnu
til ríkisins á sínum tíma.
Ritstjórinn talar um að kirkj-
an hafi beðið um friðhelgi í
nafni Guðs. Ég veit ekki hvað
við er átt með þessum orðum,
Nú er það vitað mál að hin
svokallaða „Siðmennt“
vinnur leynt og Ijóst gegn
kristinni trú og víst gegn
öllum trúarbrögðum og er
þannig heiðið Jyrirbœri
en ég veit að Kristur sagði:
„Ætlið ekki að ég sé kominn til
að færa frið á jörð. Ég kom ekki
að færa frið, heldur sverð.“
(Matt. 10:34). Kristin kirkja get-
ur aldrei samið frið við spilling-
una, heiðindóminn, vantrúna.
Ef hún gerði það, væri hún ekki
hlutverki sínú' trú.
Ritstjórinn segir: „Það er
ósæmilegt að ráðast gegn sam-
tökum um borgaralega „ferm-
ingu“ (gæsalappir mínar) fyrir
það að kynna starfsemi sína.
Trúfrelsi ríkir.“ Ég veit ekki til
þess að kirkjunnar menn hafi
ráðist gegn þessum samtökum,
sem nefna sig „Siðmennt". Ég
skrifaði að vísu grein í Morgun-
blaðið fyrir nokkrum árum þar
sem ég kvartaði undan því, að
þessir Siðmenntarmenn væru
ekki siðaðri en svo, að þeir
hefðu stolið orðinu ferming, um
ungdómsfræðslu sína, en það
orð hefir tun margra alda skeið
verið nafn á kristilegri og
kirkjulegri athöfn; þegar ferm-
ingarbarnið staðfestir skírn
sína og þann sáttmála sem
henni heyrir til. Orðið ferming
er komið af latneska orðinu
confirmatio sem merkir stað-
festing, og í íslensku máli merk-
ir það eingöngu staðfesting á
skírninni. Nú er það vitað mál
að hin svokallaða „Siðmennt”
vinnur leynt og ljóst gegn krist-
inni trú og víst gegn öllum trú-
arbrögðum og er þannig heiðið
fyrirbæri, en fær sig þó til að
nota kirkjulegt hugtak sem agn
til ágóða og býður upp á „borg-
aralega fermingu“, en slíkt
orðalag er algert bull. Þarna
finnst mér fara úlfar í sauðar-
gæru, eins og frelsarinn talar
Mér finnst ósœmilega talað
til foreldra og annarra upp-
alenda, sem sent hafa
bömin sín til fermingar og
eru nú að senda þau til
fermingarundirbúnings.
um. Mér dettur annars ekki í
hug að finna að því þótt þessi
„Siðmenntarflokkur“ bjóði upp
á einhverja ungdómsfræðslu.
Það er þeirra mál, en að
skreyta sig með fjöðrum kirkj-
unnar er að sjálfsögðu óþol-
andi.
Síðan kemur þessi setning
hjá ritstjóranum, sem mér
finnst vera mjög ósmekkleg og
betur ósögð. „Fermingum kirkj-
unnar fylgir fáránlegt æði
kringum gæði sem mölur og ryð
fá grandað. Fermingarfylleríið
er bara eins og hvert annað úti-
hátíðarfyllerí, þjóðarskömm og
óvani.“ Mér finnst hér ósæmi-
lega talað til foreldra og ann-
arra uppalenda, sem sent hafa
börnin sín til fermingar og eru
nú að senda þau til fermingar-
undirbúnings, og raunar ólík-
legt að ritstjórinn geti staðið við
þessi orð. Að vísu ber á óhófi í
þessum efnum, það skal játað,
en að þjónar kirkjunnar standi
á einhvern hátt fyrir því er al-
rangt. Þannig að þessi ljóta
samKking um fylleríið er töluð
til íslenskra foreldra og ís-
lenskra heimila, en ekki til
þeirra sem stjórna málum
kirkjunnar. Ég efast um að for-
eldrar íslenskra ferming-
arbarna kunni ritstjóranum
nokkrar þakkir fyrir slík skrif.
í þriðja lagi: „Kirkjan hefir
ekkert leyfi til að taka gagnrýni
á sig sem árás á guð.“ Eg minn-
ist þess ekki að nokkur kirkj-
unnar þjónn hafi talið gagnrýni
á hina ófullkomnu, jarðnesku
kirkju vera guðlast eða árás á
almættið, enda væri slíkt alger-
lega óeðlilegt. Ég veit því ekki
við hvað ritstjórinn á. Og í þess-
ari grein minnist hann á þing-
manninn sem sagði sig úr Þjóð-
kirkjunni í beinni útsendingu,
og telur að þingmaðurinn eða -
konan hafi haft rétt til þess. Það
kann vel að vera. En um þetta
vil ég segja: Það er alltaf best
að hugsa fyrst og ígrunda vel og
tala svo og láta ekki skapið
hlaupa með sig í gönur. Ég var
sjálfur í þessum þætti, eins og
ritstjórinn veit, og kenndi sér-
lega í brjósti um þingmanninn
eftir þessa fljótfærnislegu yfir-
lýsingu.
Ég held að ég hafi nú svarað
flestu af kirkjuspjalli ritstjór-
ans.
Að lokum vil ég þakka Stef-
áni Jóni Hafstein marga ágæta
þætti í útvarpi og sjónvarpi og
mér fannst gott að taka þátt í
sjónvarpsþáttum undir stjórn
hans. Ég óska honum farsældar
í ritstjórnarstarfinu, og þótt ég
sé ekki sammála honum í þess-
um kirkjuþætti og verði að
segja honum til, þá hygg ég að
hann eigi eftir að gera góða
hluti sem ritstjóri og óska ég
honum til hamingju með það
starf.
Höfundur er prófastur í
Reykjavíkurprófastsdœmi
vestra.
Möðruvellír
Menntun til hátíðarbrigða?
Vilhjálmur H.
Vilhjálmsson
form.
Stúdentaráös
skrifar
gestaleiðarann
í dag
*
hátíðarræðum ber það oft
við að menn fara stórum
orðum um gildi menntun-
ar, hlut hennar í hagvexti og
nauðsyn þess að ísland byggi
velmenntuð þjóð. Skemmst er
að minnast stefnuræðu for-
sætisráðherra á Alþingi, en
þar sagði hann að menntun
væri helsta forsenda framfara
og velmegunar þjóðarinnar. í
sama streng tók menntamála-
ráðherra á menntaþingi í Há-
skólabíói og vísaði í rannsókn-
ir sem sýna að 20% hagvaxtar
á tímabilinu 1971-1992 megi
rekja til mannauðs eða m.ö.o.
til menntunar.
Ekki létu ráðherrarnir sitja
við orðin tóm, heldur fylgdu
málinu eftir á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins. Árangur-
inn lét ekki á sér standa. Því
nú er þetta ekki lengur ein-
hver prívatskoðun ráðherr-
anna, heldur opinber stefna
stærsta stjórnmálaflokks á ís-
landi, en á landsfundinum var
samþykkt tímamótaályktun
um skóla og fræðslumál.
í ályktuninni segir m.a.:
„Sökum örrar tækniþróun-
ar mun aukin menntun verða
lykill að hagsæld og bættri
samkeppnisstöðu í framtíð-
inni. Því leggur landsfundur
Sjálfstæðisflokksins áherslu á
að forgangsraðað verði í þágu
menntunar, rannsókna og vís-
inda við skiptingu ríkisút-
gjalda."
„Merkur áfangi hefur náðst
með setningu nýrra fram-
haldsskólalaga og telur fund-
urinn brýnt að fylgja þeim eft-
ir með stóraukinni áherslu á
iðn- og starfsnám, ...“
„Tryggja skal að alhr eigi
kost á menntun við sitt hæfi
óháð búsetu og efnahag.
Skerpa ber markmið Lána-
sjóðs íslenskra námsmanna,
endurskoða reglur um
greiðslubyrði lánþega og taka
upp styrki samhliða námslán-
um sem hvata og viðurkenn-
ingu fyrir sérstaklega efnilega
nemendur."
Nú væri hægt að dvelja
lengi við upptalningu á því,
sem í fljótu bragði virðist
stangast á við þennan hlýhug
landsfundar Sjálfstæðisflokks-
ins í garð menntunar. En á sl.
árum hafa íslendingar sparað
sér tfi tjóns í menntamálum.
Það verður hins vegar látið
ógert, en minnt á: Niður-
skurðinn til Háskóla íslands
sem hófst 1991. Breytingarn-
ar á lögum um Lánasjóð ís-
lenskra námsmanna 1992 og
niðurskurðinn til framhalds-
skólanna sem er að finna í
fjárlagatillögum fyrir árið
1997.
Sagt er að batnandi mönn-
um sé best að lifa og vonandi
á það orðatiltæki einnig við
um stjórnmálaflokka. Ljóst er
af ályktunum landsfundar
Sjálfstæðisflokksins að ekki
þarf að breyta viðhorfum
flokksins til menntamála —
hann þekkir gildi menntunar.
Það er nú samt einu sinni
svo að erfitt getur reynst að fá
það viðurkennt í verki sem
menn forgangsraða í orði,
þegar þeir segjast vilja hlut
menntunar sem mestan og
bestan, svo vitnað sé tU orða
menntamálaráðherra á
menntaþingi.
Nú er lag. Með víðtækt um-
boð frá landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins í farteskinu og ótví-
ræða stuðningsyfirlýsingu for-
sætisráðherra í bakhendinni
hlýtur menntamálaráðherra
að hefjast strax handa við að
bæta þau spjöU sem unnin
hafa verið á menntakerfinu
undanfarin ár. Af mörgu er að
taka, en forgangsverkefnin
ættu að vera að: Breyta lögun-
um um Lánasjóð íslenskra
námsmanna, hætta við niður-
skiuðinn tU framhaldsskól-
anna og auka íjárframlög tU
Háskóla íslands.
Að endingu vil ég gefa
menntamálaráðherra eftirfar-
andi heilræði: Sóknarfærið tíl
að forgangsraða í þágu
menntunar er tU staðar. Nýttu
það.