Dagur - Tíminn - 26.10.1996, Blaðsíða 3

iDagurÆmmm
ÍSLENDINGAPÆTTIR
Laugardagur 26. október 1996 - III
HAGYRÐINGAR
SÖGUR O G SAGNIR
Haust
Heyrnin lagast, lyftist brá,
lundin hressist óðum,
er haustsins slydda slekkur á
sláttuvélahljóðum.
Lausir samningar
Ætli velsœld leggi lið
leiðtogarnir glœstu,
svo eitthvað batni ástandið
um áramótin nœstu?
Pétur Stefánsson
Viðkomufréttir
Yfir grundir, grjót og kletta
í gamla daga lágu sporin,
þegar litla lambið netta
lagðprúð kindin ól á vorin.
Gott er samt að gleymist þetta,
gömul minni burtu skorin.
En mér finnst gaman mjög að frétta
að Madonna sé loksins borin.
Gaman, gaman
Margur er í gríni gerður
gamanbragur strákum hjá.
Óhamingju íslands verður
allt að vopni — svei mér þá.
Búi
UM HVERN ER SPURT?
1. Hann fæddist þegar ráðuneyti Sigurðar Eggerz hélt um stjórn-
artauma. Faðir hans var þá þingmaður og þótti með glæsileg-
ustu mönnum. Föðurafinn sat einnig á þingi. Voru þeir báðir
kenndir við landslag á Austurlandi. Sjálfur sat hann líka á Al-
þingi nokkrum sinnum. Par flutti hann frumvarp og fylgdi eftir
þar til það varð að lögum. Blaðamenn og aðrir skriffinnar eru
honum ávallt þakklátir fyrir þann stjórnmálasigur.
2. Hann stundaði nám á íslandi og í Bandaríkjunum og starfaði
löngum að þeirri grein sem menntun hans bauð. Hann stundaði
einnig kennslu og sjómennsku. Hann hefur búið til sjávar og
sveita og þykir fengur að nærveru hans, enda talinn með
skemmtilegustu mönnum. Hann er góður hagyrðingur og svo
ástsælt skáld, að kvæði hans og textar eru á hvers manns vör-
um.
3. Hann hefur samið fjölda bóka og leikrit hans eru sett á svið
heima og heiman. Bróður hans er einnig gefin hin andlega
spekin og er hann þekktur og dáður listamaður og einnig kunn-
ur fyrir einarðar stjórnmálaskoðanir, þótt afskipti hans af þjóð-
málum séu ekki mikil.
'uinuis uinpiuisuo} peui ;p|
u;>|J3A>|!3| epæ|6 pe i uecj uu|>pui Biuum e ‘p|e>jsupt Bo jnincjsdjeAjn
‘IIOI/M uop ‘jeseuop Jipoig 'uunijpiA 'rua siíei) pj>po| 6o >pptnpAcj|e uin
j'n>)æq jeiæsujÁ ipiués uuen 'íuieu bjj uiieq uio>) uueq pe ji'ya poiq
Bjoui pjA ipepiejs Bo uinuní^uepuég ; n>|suueuiepe|q ipjséj seuop
je spoB Bjuuje ejpfu epjoqnA|pi
jnpuetoN e;pqsBeq |q uinuuoui uimæpíj uinnp ujBpi n[Au njoA 6o
soe>j p6p|ndj>js újpjoqjn;e| njOA jnpy ’jpoqe6e| peui eieAijj pjoqjnjoi
euiæjuies pe jba sjnB;s |q jpp|S| uúeq uiss pjdjeAuimj -p|Be|epueq
-npAcjiv Jepis 6o uu|>|>|0|jejs!|e!sps — npAcjie >|>|0|jjeBujU!éuies J|JA)
jBujcj e }es seuop 'jnpeuiBuicj e|n|/\| i uoþ jba J|pej subh 'uu|>|>|0|}S!
-pæjsjiefs juAj |6u|c| e jes uiss ‘e|n|/\| ejj jeuossuop eujy Jnuos
js uueg 'uueuis|6u|cj|e Bo p|e>|s ‘uoseujy seuop uin jjnds' js peq
:jbas
Er þjóðsöngur-
inn guðlast?
Unnur Stefánsdóttir
hefur mælt fyrir
þingsályktunartillögu
um að tekinn verði
upp annar þjóðsöngur, sem á að
vera auðveldari í flutningi en sá
sem nú er brúkaður við öfl
tækifæri. Nokkur umræða hefur
orðið um þessa tiUögu og er
óþarfl að orðlengja meira um
hana, en hún hefur enn ekki
fengið fuUnaðarafgreiðslu á Al-
þingi.
En hugmyndin er hvergi
nærri ný af náUnni, því oft er
kvartað yflr því að þjóðsöngur-
inn sé torskilinn og lagið ekki
við alþýðu hæfi. f safni tU sögu
landnáms Ingólfs, sem út kom
1940, ritar Þorsteinn J. Jó-
hannsson langa grein um land-
námið og staðarval fyrsta land-
námsmannsins. Hann viU auka
veg Ingólfs með táknrænum
hætti og leggur tU að þjóðsöng-
urinn verði helgaður honum.
Þorsteinn skrifar:
Pað er svo annað mál, og það
finnst mér að íslenska þjóðin
eigi að halda áfram með, að
skoða sögnina um súlurnar, sem
rak til Reykjavíkur sunnan úr
hafi og áttu að hafa fundist eftir
þrjú ár, sem helgisögn og halda
henni uppi með þjóðlegum blæ,
sem best yrði gjört með því að
koma henni inn í almennan þjóð-
söng, sem tekinn vœri upp við
hlið þess þjóðsöngs, sem nú er.
Ég ætla ekki að kasta neinni
rýrð á þjóðsöng þann, sem við
nú höfum, hvorki á texta né lag.
En það er ekki hœgt að neita því,
að textinn er ekki vel til þess
fallinn, að hann sé hafður við
hvaða tœkifœri sem er eða undir
öllum kringumstœðum, eins og
verður oft með þjóðsöngva. Enda
mun ekki hafa verið til þess œtl-
ast af höfundinum, að hann yrði
gerður að þjóðsöng, þegar hann
orti hann. En hin einstöku tíma-
mót, sem þá voru, gefa auðvitað
slíku skáldi sem hann var tilefni
til lofsöngs. En háfleygur lof-
söngur sem almennur þjóðsöng-
ur getur stundum nálgast það,
sem kallað er að leggja nafn
guðs við hégóma.
Það munu fleiri vera á þess-
ari skoðun en ég. Hins vegar
finnst mér, að það œtti að geta
farið vel á því, að þjóðsöngvarn-
ir vœru tveir, og þá œtti að vera
hœgt að nota á víxl, eftir því sem
hentast þætti og eftir aðstœðum.
Þessi annar þjóðsöngur, sem
sjálfsagt er að verði upptekinn,
á að vera helgaður tign landsins
og göfgi og trú hins fyrsta land-
námsmanns. Það vill líka svo vel
til, að hvorttveggja er nú þegar
til, bœði texti og lag, og
hvorttveggja prýðilegt og vel til
þjóðsöngs fallið og ort af öðru
aðalskáldi, sem uppi var á þjóð-
hátíðinni 1874, til minningar um
Ingólf Arnarson:
Gnoð úr hafi skrautleg skreið,
skein á jökuljjöllin heið,
Ingólfur þá eygðifyrst
ísland morgungeislum kysst.
Matthías Jochumsson.
Öndvegisstólpum stafnifrá
steypti hann fram í kaldan sjá;
hetjan prúð í helgum móð
horfði lengi og þögul stóð.
Kvæði það, sem hér er lagt tU
að gert verði að þjóðsöng, er eft-
ir Steingrím Thorsteinsson og
Steingrímur Thorsteinsson.
í tiiefni þjóðhátíðar 1874 ortu
skáldin mögnuð ættjarðarljóð og
mærðu ættjörðina og frelsið.
Nema Bólu-Hjálmar, sem orti um
sín kjör og þeirrar þjóðar sem
hann tilheyrði, leiguiiða og fátæk-
linga. Á teikningunni er Grímur
Thomsen að flytja Kristjáni IX
ávarp á Þingvöllum og þakkar fyrir
nýju stjórnarskrána, sem færði Al-
þingi löggjafarvald.
var ort eins og fram kemur í til-
efni Þjóðhátíðarinnar 1874, en
þá ortu höfuðskáldin eldheit ætt-
jarðarljóð. En lagið, sem sungið
hefur verið við kvæðið, er eftir
A.P. Berggren.
Ó, guð vors lands, eftir Matt-
hías Jochumsson, var einnig
frumflutt í tilefni þjóðhátíðar, en
í Dómkirkjunni í Reykjavík. Höf-
undur lagsins er Sveinbjörn
Sveinbjörnsson.
Þess má geta að Steingrímur
orti einnig Öxar við ána í tUefni
Þingvallafundar, en sá var hald-
inn 1885 er Þjóðlið íslendinga
var stofnað. Lagið við þá herhvöt
er eftir Helga snikkara og tón-
skáld Helgason. Það kvæði og lag
hefur verið nefnt sem þjóðsöng-
ur tU daglegs brúks, en Guðvors-
landsinn tU spari.
Eldgamla ísafold, eftir Bjarna
Thorarensen, þykir sumum
koma tU greina sem þjóðsöngur,
en sá galli er á, að lagið er lof-
söngur tU bresku konungsfamU-
íunnar, sem ekki þykir ríða feit-
um hestum á siðferðissvelfinu
um þessar mundir.
í fyrrnefndri þingsályktunar-
tiUögu er stungið upp á að efnt
verði til samkeppni um nýjan
þjóðsöng, ljóð og lag. Vel má það
vel takast. En minna má á, að
þegar haldin var þjóðhátíð 1974
var efnt til samkeppni um hátíð-
arbrag. Um 70 kvæði bárust og
var ekkert talið birtingarhæft.
Tómasi Guðmundssyni var þá
falið að gerast verktaki og leysti
hann málið af kunnáttu og
smekkvísi. En nú er Tómas lát-
inn. OÓ