Dagur - Tíminn - 06.11.1996, Blaðsíða 4

16- Miðvikudagur 6. nóvember 1996 iDagur-SImitmi
UmBúðcííauót
Augu karlmannsins eru mikilvæg
Agnarsdóttir
Imynd kvenna í kvikmynd-
um, fjölmiðlum og auglýs-
ingum var efni fundar sem
Kvennalistínn boðaði tíl í Nor-
ræna húsinu í upphafi lands-
fundar síns. Þetta var opinn
fundur og húsið fylltist fljótt,
aðallega af konum, enda efnið
forvitnilegt. Að skoða og greina
kvenímyndina eins og hún birt-
ist okkur í þessum fyrirbærum
samtímans er orðinn mikilvæg-
ur og sjálfsagður hluti af allri
umræðu og fræðimennsku í
húmamskum fræðum hvar-
vetna um hinn vestræna heim.
En í okkar yndislega hálfþjóðfé-
lagi (sem ekki vill vera neinn
eftirbátur og miðar sig helst
ekki við minni þjóðfélög en
Bandaríkin) eru enn til nokkrar
eftirlegukindur, bæði ær og
hrútar, sem starfa við fjölmiðla
allan ársins hring við að jórtra
og melta fréttahey om' okkur.
Þær láta sem þessi umræða sé
ekki til, hafi aldrei farið fram
og ef það örlar á henni, þá á
helst að þegja hana í hel af því
hún er svo „leiðinleg“. Og þann-
ig afgreiða eftirlegukindurnar
umræðuna um stöðu kvenna í
stjómmálum og þjóðfélaginu al-
mennt. Hún er flokkuð sem
leiðinleg umræða og þess vegna
þykir hún hvorki fréttnæm né
athyglisverð. Konum er fórnað
fyrir eitthvað sem fréttastjórum
finnst mikilvægara og kannski
skemmtilegra.
Þetta fjallar kannski allt um
fórnirnar sem konur þurfa
stöðugt að færa til að öðlast ást
og viðurkenningu í karlaveld-
inu. Það er ekkert skrýtið að
þær fái útnefningu til Óskars-
verðlauna fyrir fórnfýsi sína í
hiutverkum eiginkonunnar,
hórunnar og nunnunnar eins og
gerðist fyrr á þessu ári. Allar
konur þurfa á sínum Óskari að
halda - vöðvastæltum, gull-
slegnum karlmanni með kross-
lagða arma, sem þær eyða síð-
an ævinni í að reyna að opna og
gera að sínum Kristi.
Því konur þurfa ekki bara á
Óskari að halda, heldur líka
Kristi. Þær verða að trúa á sína
ást til að hún veití þeim þá full-
nægingu sem þær sækjast eftir.
Og í eftirsókn kvenna eftir þess-
um Kristi eru þær tilbúnar að
leggja ýmislegt á sig, jafnvel
fórna lífi sínu eins og sést best í
mynd Lars von Trier, Brimbroti,
þar sem tengslin milh ástar og
trúar eru í brennidepli. Þar
fórnar kona sér í bókstaflegri
merkingu fyrir trúna á ástina
og kraftaverkið gerist í lífi karl-
mannsins.
Eðli þeirrar fórnar er marg-
slungið og táknrænt og hægt að
finna endalausa túlkunarfleti.
Fórnin felur m.a. í sér uppreisn
gegn staðnaðri hugmyndafræði
kirkju og karlaveldis, en um
leið nálgun við guð, hina einu
sönnu tilfinningu sem þarf til
að elska og vera góður. Um leið
HTaðaóðir.láSgíí^11
'60661'
/ZrJZXy //£XJ01FO/?/9UT0F
//ÆGT, M/A/S/ ?
vaknar spurningin hversu
miklu konur eru tilbúnar að
fórna til að hljóta ást karl-
manna, sem tengist svo aftur
kvenímyndinni.
Konur eru til fyrir karlmenn-
ina sem horfa á þær. Þetta sjá-
um við í gegnum linsu kvik-
myndavélarinnar, hvort heldur
er í stórbrotnum listaverkum
kvikmyndanna eða í heimi fjöl-
miðla og auglýsinga. John
Berger skrifar í nýlegri blaða-
grein imi ímynd konunnar í
sjónlistum karlaveldisins, að
konan sé ekki aðeins skoðuð af
karlmanninum - gerandanum
sem stendur utan við mynd-
verkið - heldur líka af konunni
sjálfri, viðfanginu sem skoðar
sig með og í gegnum augu karl-
mannsins í sjálfri sér. í konunni
er sem sagt líka karlmaður með
skoðanir á konum.
Otlit kvenna er einn stærsti
hlutinn af ímynd þeirra og fyrir
það geta þær hlotið takmarka-
lausa ást og viðurkenningu,
áhrif og völd bæði í hópi kyn-
systra og meðal karla. Augu
karlmannsins eru mikilvægari
en orð kvenna. Kona hlýtur
ekki náð ef hún er feit eins og
konan í Pepsi-auglýsingunni. Þá
er hún bara fyndin og mark-
laus. En ef hún færir fórnir og
fer í fitubrennslu, þá ... í Volks-
wagen Golf auglýsingunni er
konan orðin snoðklipptur töff-
ari, sem þarf ekki lengur á
karlmönnum að halda til að
finna sína sönnu ást. Bíllinn
fullnægir öllum hennar þörfum,
konan fórnar hugsanlegri ást
karlmanns fyrir Golfinn. Hann
kemur í staðinn fyrir bæði Ósk-
ar og Krist. Svona er leikið á
okkur allan ársins hring.
Óheyrileg leiðindi
Garri man eftir því að hafa
séð í svæðissjónvörpum er-
Iendis að smáfyrirtæki eru
með auglýsingar sem stflað-
ar eru upp á þennan svo-
kallaða „lókaí“ markað.
Þetta eru oftast mjög ódýrar
auglýsingar þar sem sjálf-
umglaðir eigendur lítilla
verslana til-
kynna með til-
gerðarlegri
gleði og ótrú-
verðugum
hressileika
hvað þeir
bjóði nú upp á
frábær tilboð í
búðinni sinni.
Nær und-
antekningalaust eru þetta
afspyrnu leiðinlegar auglýs-
ingar sem ná því aðeins til-
gangi sínum að þær sjást
mjög sjaldan þannig að fólk
hefur ekki tíma til að láta
þær fara verulega í taug-
arnar á sér. Þess vegna
virka þær.
Stílfært að utan
íslenskur auglýsingarmark-
aður og íslensk auglýsinga-
gerð er að mörgu leyti á
heimsmælikvarða þó vissu-
lega séu sumar auglýsingar
stolnar og stflfærðar erlend-
is frá. Við því er ekkert að
segja, enda fátt nýtt undir
sólinni. Hins vegar hefur
einhverjum auglýsinga-
smiðnum orðið verulega á í
messunni þegar hann ákvað
að stela og stflfæra þessar
svæðissjónvarpsauglýsingar
með sjálfumglaða eigandan-
um sem segir frá frábæru
tilboðunum sem hann býður
upp á. Það sem verra er, þá
er þessi auglýsing keyrð af
slíku offorsi í sjónvarpi og
nú í blöðum líka að engu er
lflcara en að þetta sé ein af
ímyndarauglýsingunum sem
eru hugsaðar til að vekja
þægileg hughrif. Útkoman
verður því skelfileg. Strax
fyrsta kvöldið eftir að aug-
lýsingin hafði verið sýnd
einum 10 eða 15 sinnum
var Toyota komin að ælu-
mörkunum frægu hjá þjóð-
inni. Síðan eftir að auglýs-
ingin hefur dunið á áhorf-
endum kvöld eftir kvöld,
tvisvar til
þrisvar í
hverjum aug-
lýsingatíma er
svo komið að
ljöldi manns
hendist fram
úr sófanum og
slekkur á
sjónvarpinu
þegar auglýs-
ingin er farin að birtast.
Garri hefur haft spurnir af
fólki sem er þegar farið að
yfirfæra óþol sitt gagnvart
þessari óheyrilegu auglýs-
ingu yfir á sjónvarpið,
þannig að búast má við að
áhorf fari hrað minnkandi
af hennar völdum.
Aðalleikari í
lífshættu?
Garri getur ekki gert sér í
hugarlund hvernig áhrif
auglýsingin hefur á sölu
varningsins sem verið er að
auglýsa, en hitt er þó Ijóst
að maðurinn sem í sakleysi
sínu var fenginn til að leika
sjálfumglaða sölumanninn
er ekki öfundsverður af
hlutskipti sínu. Hann hlýtur
eiginlega að vera í stór-
hættu á götum úti því viðbú-
ið er að óþolnir sjónvarps-
áhorfendur ráðist hálf sturl-
aðir á hann við það eitt að
sjá hann. Og hvað sem öðru
líður þá er það eitt víst að ef
auglýsingin hefði verið sýnd
í einhverju siðmenntuðu
landi eins og t.d. Dan-
mörku, hefðu dönsk stjórn-
völd ekki talið ,sér fært að
tryggja öryggi aðalleikar-
ans. Garri.
Óheyrifequr
afsíáttur
i Kolaportim!