Dagblaðið Vísir - DV - 10.12.1981, Qupperneq 19

DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 1981.
19
Menning Menning Menning Menning Menning
UTA NVELTUBA RNK)
í SAMFÉLAGINU
Geirí glerhaus
Höfundur: Indríði Úlfsson
Skjaldborg, Akureyri, 1981
Ný bók el'tir Indriða Úlfsson hefur
verið fastur liður á jólabókamarkaði
undanfarin 13 ár. Enn er komin úl bók
eftir hann, sú 14. i röðinni, svo að af-
köstin eru söm við sig. Með bókum
sinum virðisl Indriði hafa haft það
höfuðmarkmið að skemmta lesendum
sínum og hefur hann Iagt mest upp úr
hraðri ævintýralegri atburðarás og
l'yndni en að mínum dómi ol't sýnt
skynsemi lesenda litla virðingu með þvi
að vinna efni sitt hroðvirknislega og
bera á borð ólrúverðugar persónur og
ódýra brandara án markmiðs innan
sagnanna. Nú hefur höfundur snúið
við blaðinu. í hinni nýju bók, Geira
glerhaus, lætur hann ævintýri og ótrú-
legar skrýtlur víkja fyrir hversdagslegri
atburðarás og lekur á einu helsla
vandamáli nútímans, þ.e. hvernig
barnið getur orðið uianveltu í samfé-
laginu. Einhver kann að draga þá
ályklun af framansögðu að nú hafi
Indriði brugðist lesendahópi sinum sem
væmi nýrrar skrýtlusögu en svo er alls
ekki. Frásagnargleðin er helsti höl'und-
arkostur lndriða og bregst honum ekki
þó að hann slái á ofurlíiið alvarlegri
strengi en i l'yrri bókum og glettni og
gamánsemi er ollð inn í frásögnina.
Höfuðpersóna sögunnar er Geiri
glerhaus, 10 ára drengur sent fengið
helur viðurnefnið vegna þess að hann
gelur ekki einbeitl sér að náminu, er si-
lejll annars hugar og man ekki slund-
inni lengur það sem hann á að læra.
Hann er illa læs, sauðalegur og kann
ekki fótbolta. í rauninni liggur orsök
þessa ckki í heimsku drengsins heldur
hjá fjölskyldunni sem vanrækir hann.
Faðirinn er kaupmaður haldinn óþol-
andi æltarhroka og mennlasnobbi.
Móðirin fylgir manni sínum í skoðun-
um og eyðir ótrúlega mörgum kvöldum
i að sit ja veislur með honum og systkin-
in skammast sín fyrir æltlerann bróður
sinn. Öll fjölskyldan er mjög uppiekin
af eigin hugðarefnum, foreldrarnir af
viðskiptalífinu og veislunum og sysl-
kinin af námi og félagslifi. Litill liini er
aflögu lyrir Geira lilla sem orðinn er
hálf útanvellu bæði heima og í skólan-
um. Þá er það einn daginn að inn i lif
Itans kemur óvænlur vinur, litil lifandi
kanína sem Geiri helgar að inestu tíma
sinn upp frá því. Á ýnTsu gengur á
heimilinu vegna þessarar kaninu og er
l.iún af lleslum illa séð. Ekki er réllláli
gagnvart væntanlegunt lesendum að
rekja söguþráðinn nánar en þó verður
að gela þess að um sumarið er Geiri
sendur i sveil og stelst hann lil að hafa
kaninuna með sér. í sveiúnni fær hann
goll allæii og snýr þaðan aflur i bókar-
lok nýr og betri maður að því er besl
verður séð.
Tími sögunnar er sem sagl u.þ.b. eilt
ár í lífi Geira og umgerðin borgin um
velurinn en sveitin að sumrinu. Um-
hverfi er annars fremur lauslega lýsl en
aðaláhersla lögð á að segja frá Geira.
Höfundur hefur náð góðum lökunl á
þessari persónu enda hlýtur hann hér
að fjalla um vandamál sem hann gjör-
þekkir, þ.e. nemanda sem á í erfið-
leikum. E.t.v. hefðu forsendur erllð-
leikanna mált fá skýrari mynd þó að
hver maður sjái að heimili Geira er ekki
gróðrarstía fyrir viðkvæma sál. En
ríkisheimili kaupmannsisn er að mörgu
leyti ekki dæmigerl nútímaheimili þó
að tímaskortur Ijölskyldunnar sé
dæmigerl böl fjölskyldulífsins í dag og
nokkuð skprtir á að foreldrarnir lái á
sig irúverðuga mynd í huga lesandans.
Heimilisfólkið er alll fremur óaðlað-
andi, einkum faðirinn. Hann er for-
ríkur og uppsnúinn af merkilegheilum
og sýnir aldrei neinar lilfinningar.
Hann er kominn af þýskum herloringj-
um í föðurælt en móðurættin er upp-
runnin í Hreppunum. Magga, syslir
Geira, er montin líka enda Ijóngáluð
og slrax farin að hugsa um slúdenls-
prófið 12áragömul. Kristleifur, bróðir
Geira, er einna skáslur við liann. Hann
er gáfaður eins og aðrir í ættinni og
tekur stúdentspróf foreldrunum lil
ánægju um vorið. Móðirin er lillaus
persóna, heimavinnandi húsmóðir (að
vísu með stúdentspróf), en hefur santt
litinn líma aflögu handa yngsta barni
sínu. Sú aðstoð sem Geiri fær heima er
óraunhæf. Hins vegar er lólkið í sveil-
inni allt fremur hlýlegl í viðmóli og
•hjálpfúst, eins og Fjöru-Steini sem- er
Geira ómelanleg hjálparhella við
kanínufóslrið. Vert er að nefna eina
persónu í sveitinni sérstaklega en það er
Lára, vangefin stúlka sem með van-
hæfni sinni verður lil að ýla mjög undir
sjálfslraust Geira. Amma hennar gefur
drengnum líka ómældan líma og Itlýju
og minnir á hverl gildi það hefur fyrir
seinþroska barn.
Kanínan Sóti hefur skemmtilegt hlul-
verk í sögunni. Hún verður n.k. lífsfyll-
ing fyrir Geira i borginni. Þar á liann
enga yini og fær lilla athygli heima. En
Sóla skorlir ekki tíma, hann er mjúkur
og hlýr og jafnan til staðar þar sem
Geiri leitar til hans. í sveitinni verður
kanínan ekki eins mikilvægur félagi.
Og í lokin má líta svo á að hún lái tákn-
rænt hlutverk. Geiri hefur öðlast mjög
aukið sjálfstraust, fólkið i
Hraungerði helur trú á honum, hann
fær verkelni við sitt hæfi og hann er að
verða læs með óbeinni hjálp gömlu
konunnar. I lok bókar ákveður Geiri
Bókmenntir
Hildur Hermóðsdóttir
að gefa kanínunni frelsi, hann treystir
sér til að lifa án hennar. Frelsi Sóta
finnst mér gefa vísbendingu um batn-
andi ástand Geira og væntanlegl Irelsi
lians undan því oki sem á hontnn hefur
hvilt.
Með Geira glerhaus hefur Indriði
Úlfsson sligið stórl skref frant á við
sem rithöfundur. Saml er enn um að
ræða hjá honum ýmsa galla sem hefði
mátt laga með meiri vandvirkni. Fyrsl
vil ég nelna að hann byrjar Irásögnina i
nútíð en eftir eina blaðsíðu stekkur
hann yfir í þátíðarfrásögn þar sem alls
ekki er hægt að skipta þannig yfir.
Stafavillur eru þó-nokkrar og er leilt að
sjá slikl fara í gegnum -hendur bæði
skólamanns og prófarkalesara.
Ónákvæmni í frásögn og i málfari
slingur á nokkrum stöðum augu les-
anda. Sem málvillu má nefna sctningu
neðst á bls. 125: „Svona stór stúlka má
ekki gráta út af neinu.” Mállar Láru er
bjagað i samræmi við vanþroska
hennar en sumstaðar er eins og
höfundur gleymi sér og lætur liana þá
tala lullkomlega eðlilegl mál. Á bls. 1 I
er talað um að Geiri væli rúmið en ekki
er minnst á það siðar þó að slikl vanda-
mál hlyti oftar að skjóta upp kolli t.d.
þegar hann fer á nýjan stað. Eins vil ég
ncfna viðhorf höfundar til sveitarinnar
sem er býsna gamaldags. Raunar l innsl
mér Itann lýsa borgarlífi núlimans en
senda Geira 20 ár aftur i timann lil að
fara i sveit. Sveitalifið er ekki leneur
eins hægfara og i Hraungerði. Loks
verð ég því niiður að segja að myndirn-
ar í bókinni eru lélegar og liflausar.
Þrátt fyrir nöldur um ýms galla á
bókinni gef ég henni þá einkunn aö hún
er býsna skemmtileg aflestrar og olt
spennandi. Kostur á henni er lika að
við lok lestrar hefur lesandinn góða
von um að glerhausinn eigi eflir að
spjara sig í lífsbaráttunni þó liann eigi
liklega ekki eftir að fara i troðna slóð
föður sins. En „frelsi er belra en fullur
magi” eins og minnt er á i bókarlok og
Geiri hefur i liuga á leiðinni lieiin.
Geiri glerhaus höfðar örugglega lil
flestra vel læsra og þroskaðra krakka
og ástæða er lil að vera bjarlsýnn um
næsiu bók lrá Indriða. H.H.
NYTTFRA CASIO
A—253
M-1230
LA-555
W-100
W-150
AX-210
CA-901
Eiginleikar: A-253 M-1230 W-100 W-150 CA-901 AX-210 LA-555
12/24 klst. Já Já Já Já Já Já 12
Dagatal Já Já Já Já Já Já Já
Skeiðklukka Já Já Já Já Já Já Nei
Niður-teljari Já Já Já Já Nei Já Nei
Klst.-merki Já Já Já Já Já Já Já
Vekjari Sónn Sónn/Lag Sónn Sónn Sónn Sónn/Lag Sónn
Ljós Já Já Já Já Já Já Já
Rafhlöðuending 5-7 ár 2 ár 5 ár 5 ár 15 mán. 18 mán. 18 mán.
Vatnshelt Já Já 100 m dýpi 100 m dýpi Já Já Já
Högghelt Já Já Já Já Já Já Já
Kassi Ryðfr. stál Ryðfr. stál Ryðfr. stál Ryðfr. stál Ryðfr. stál Ryðfr. stál Gullhúðað
Annað - 12 lög innbyggð - - Innbyggð tölva 3 lög Vfsaklukka -
■UMBOÐIÐ, BANKASTRÆTI8 SÍMI27510