Dagblaðið Vísir - DV - 05.06.1982, Síða 12

28
DAGBLAÐIÐ & VlSIR. LAUGARDAGUR 5. JtJNl 1982.
„Skemmdarfýsn, þjófnaðir, svefn-
leysi, óþrifnaður, vannæring”. Þetta
er ekki lýsing á bömum í fátækrahverfi
New York borgar. Þetta er lýsing á ís-
lenzkum skólaböraum og orðin eru tek-
in úr greinargerðum kennara úr skól-
um vítt og breitt um landið. Þetta eru
þau einkenni sem kennarar verða var-
ir við hjá nemendum, svonefnd van-
sældareinkenni.
Greinargerðar þessar voru unnar í
hópvinnu að loknum námskeiðum, sem
Stefán Jóhannsson, erindreki Afengis-
varnarráös, hélt fyrir kennara um for-
varnarstarf í skólum og fræðslu um
áfengis- og fíkniefnamál. Og lýsing-
amar eru fleiri: „Stöðnun í námi, nem-
andi er útiiokaður vegna vansældar
sinnar, minnimáttarkennd, óeðlilegar
geðsveiflur, mikilmennska, lokuð
börn, athugunarleysi, búa til sögur,
lifa í eigin heimi, pissa á sig, tauga-
veikluð, hrædd, ósjálfstæö, mæta undir
áhrifum í kennslustundir.”
og andlegar. Orðið „misþyrming”
kann að hljóma fullsterkt en veröur
notaö hér engu að síöur. Misþyrming á
börnum getur komið í veg fyrir annars
góðan námsárangur og getur auk þess
leitt til alvarlegri hluta síðar á lífsleið-
inni. Þessum bömum er hættara við að
leiðast út í ofnotkun áfengis og annarra
vímuefna sem síðar getur leitt til af-
brota. I skýrslum lækna varðandi
afbrotamenn, kemur ítrekað fram, að
viðkomandi hefur átt erfiða bemsku,
hann hefur búið á heimili þar sem
áfengisneyzla hefur spillt hinu eölilega
heimilislífi, honum hefur aldrei verið
sýnd ástúð og fleira mætti telja.
Blm. DV sat námsstefnu hjá
kennaranemum við Kennaraháskóla
Islands, undir umsjón Stefáns Berg-
manns en aðalfyrirlesari var Stefán
Jóhannsson. Á námsstefnunni nefndi
ekki skipta sér af einkalífi annarra.
Varðandi spurninguna um friðhelgi
heimilisins, leitaði undirrituð álits lög-
fræðinga og töldu þeir að þegar um
væri aö ræða nemanda sem ekki hefur
aldur til að annast sig sjálfur, væri þaö
skylda kennara að tala við foreldra og
ef slíkt væri ógemingur þá væri hægt
að snúa sér til bamaverndarnefndar
viðkomandi staðar. Vandamálið verð-
ur aftur á móti erfiðara viðureignar,
þegar komið er að nemendum í eldri
bekkjunum t.d. í skólum þar sem
nemendur em komnir á fullorðinsár.
„Aðgát skal höfð
ínærveru sálar"
Hugsanlegar misþyrmingar á böm-
um geta verið margþættar, líkamlegar
„ Vansæ/dar-
einkenni í
öllum skólum
Það, sem er eftirtektarvert við þess-
ar greinargeröir er það, að munurinn á
milli skóla, t.d. bamaskóla og skóla,
þar sem fullorðnir stunda nám, (fag-
skólar, menntaskólar) er aðeins sá að í
barnaskóla pissa nemendur á sig í hin-
um skólunum mæta þeir undir áhrifum
eöa mæta ekki á mánudögum. öll önn-
ur vansældareinkenni koma fram í öll-
um skólum.
Það er ljóst aö einhverju er
ábótavant á heimilum þessara nem-
enda. Spuiningin er þvi, hvað geta
kennaramir gcrt til að ná til þeirra
nemenda sem bera merki vansældar?
Þaö er aö sjálfsögöu ekki ætlazt til að
kennari geti nokkum tíma komiö í stað
foreldra en hann getur aftur á móti
gripið í taumana þegar hann verður
var við vansældareinkenni hjá nem-
anda sínum. Hann getur talaö við for-
eldra nemandans því nauðsynlegt er
að koma á betri tengslum milli skóla
og heimila. I áðurnefndum greinar-
gerðum kemur fram ótti hjá kennur-
um, um að þeir verði að viröa friöhelgi
heimilisins og megi þar af leiðandi
Þræll áfengislns. Skemmtilegt plakat, bannað af nemendum í 7. bekk Hvassa-
leitisskóla.
(DV-mynd: GVA)
Stefán Jóhannsson m.a. nokkur dæmi
um misþyrmingar á bömum sem
munu verða talin hér upp:
1. Líkamlegar misþyrmingar.
Hvemig aga foreldrar böm sín og
hvemig er bömum hegnt? Bent var á
að óverðskuldaður löörungur getur
verið lengri tíma að gróa heldur en
beinbrot.
2. Líkamleg vanræksla til dæmis
skortur á hollum mat. Böm eru illa
klædd og þau skortir athvarf. Oþrifin
og skítug börn eru algeng sjón í skól-
um. Einnig voru nefnd dæmi um böm
sem sofa inni hjá foreldrum sínum til
fuUoröinsára.
3. Munnlegar misþyrmingar. For-
eldrar geta auðveldlega brotiö niður
sjálfsvirðingu bama sinna, með ýmsu
móti, til dæmis með því að segja barn-
inu nógu oft hversu heimskt það sé,
óþekkto.s.frv.
4. Tilfinningaleg vanræksla. Böm fá
hvorki jákvæð né neikvæð viöbrögð frá
foreldrum sínum, eða þau fá eingöngu
skammir, þegar þau gera eitthvað
rangt en aldrei hrós fyrir það sem vel
er gert. I þetta dæmi fléttast einnig
þegar börnum er aldrei sýnd ástúð og
finna aldrei að nokkur sé til sem elskar
þau.
Undirrituð þekkir af eigin reynslu að
þaö þarf ekki alltaf að vera um ofnotk-
un áfengis eða annarra vímuefna að
ræða, til að börnum sé ekki sinnt sem
skyldi. Því miður þá eru þau allt í
kringum okkur bömin, sem eiga svo
önnum kafna foreldra að þeir mega
ekki vera að því að sinna börnum sín-
um. Og þegar sumir fullyrða, að þau
böm, sem eru alin upp á fátækum
heimilum séu bömin sem ganga sjálf-
ala á götunum, finnst mér þaö lýsa
heimsku viökomandi. Litið á læstu
dyrnar á einbýlishúsunum í dým
hverfunum. Hvar em þeir foreldrar?
Sennilega að sinna hestunum sínum
eða öðm dýru tómstundagamni.
Hvar haldið þið að þessi litlu börn
endi sem ala sig að mestu upp sjálf á
götunum, vegna þess að gatan verður
þeirra heimili? Það skal engan undra,
þótt eitthvað fari úrskeiðis síðar í líf-
inu.
„Fyrirutan
þríhyrninginn
' Þegar vandamál koma upp i skólum,
verður það oft svo að foreldrar varpa
,,Vid skulum byr^ja brunninn
áður en barnið dettur ofan í”