Dagblaðið Vísir - DV - 23.10.1982, Blaðsíða 2

Bærinn Saurar klúkir dimmleitur á fjörubakkanum og snýr bakhliðinni að komumönnum.
kannski ekki aö undra, því Islending-
ar hafa jafnan veriö haldnir sterkri
draugatrú.
Miklar bókmenntir hafa veriö
gefnar út um drauga og afturgöngur
og hvers konar yfirnáttúrleg fyrir-
bæri á íslandi bæöi fyrr og síöar.
Þaö var því kannski ekki nema eðli-
legt, aö íslensk blaöamannastétt
kipptist viö, þegar fréttirnar aö norö-
an bárust, en þaö geröi hún svo um
munaði og reyndar víöar því í New
York Tirnes birtust og fregnir af
málinu.
Engar eölilegar skýringar fengust
á Saura-undrunum, þegar þau gerö-
ust og reyndar standa menn enn
þann dag í dag jafn ráöþrota frammi
fyrir þeim, aö minnsta kosti opinber-
lega.
Leirtau þeyttist
fram af eldhúsborði
Þaö var aðfaranótt miðvikudags-
ins 18. mars 1964, aö heimilisfólkið á
Saurum varð fyrst vart við undarleg
fyrirbæri sem áttu sér staö inni í
bænum. Bollar og diskar duttu niður
úr skápum og borö og stólar voru á
hreyfingu rnni í húsinu, en hræringa
þessara varö ekki vart utanhúss eöa
á næstu bæjum. Til dæmis hentust til
eldhús- og stofuborö svo og einn stóll
svo harkalega aö hann brotnaöi og
var ónothæfur eftir. Þá féll leirtau
tvívegis fram af eldhúsboröi og
brotnaöi mélinu smærra. Einnig
færöi stofuborð eitt þungt, sem tals-
vert átak þurfti til aö hreyfa, sig
nokkrum sinnum um set. Ýmis vitni
uröu aö þessum atburöum og meöal
annars sáu þau, þegar boröiö barst
frá vegg og út á mitt gólf án þess að
nokkuð annaö hreyfðist.
„Saurar standa á sjávarbakka um
þaö bil 10 metra frá malarkambi og
fjaran er mjög mjó. Bærinn er gam-
all og veröur meöal annars fyrir
Guðmundur Einarsson, bóndi að
Saurum.
áhrifum af hurðarskellum,” sagöi í
Þjóðviljanum21. mars.
Og Tíminn var meö vettvangslýs-
ingusamadag:
„Bærinn stendur á steinsteyptum
grunni. Bæjarhúsin eru úr torfi meö
timburstafni og allt klætt innan meö
timbri. Eru húsin öll hin vistlegustu.
Undarlegheitin eru aöeins á einum
stað í einu á bænum: stofunni, búr-
inu, eöa eldhúsinu. Steypt gólf er í
eldhúsinu en timburgólf annars staö-
ar.”
Á Saurum bjuggu í þennan tíma
Guömundur Einarsson bóndi,
Margrét Benediktsdóttir, kona hans,
ásamt tveimur börnum þeirra. Hafði
Guömundur haldið úti búskap á
Saurum í tuttugu ár, þegar reimleik-
arnir áttu sér staö.
„Fylgdi þessu högg
eða ertthvað
þvíumlíkt"
Blaðamenn, miölar og guö veit
hverjir geystust norður. Blaðamanni
Vísis segist svo f rá 23. mars:
„Þessa nótt, þegar tunglið var
hálft — þaö þykir stundum boöa vá,
ef þaö er rautt — og vetrarbrautin lá
yfir himinhvolfiö, geröist þaö í gömlu
blámáluðu baðstofunni á Saurum
laust fyrir óttu — gömlu hjónin sofa
sitt í hvoru rúmi undir innvegg, aö
sporöskjulagaö borö úti viö gluggann
kippist viö, eins og dýr og hendist
fram á gólf af þó nokkru afli og fer
um koll. ,,Fylgdi þessu högg eöa eitt-
hvaö þvíumlíkt”, eins og Guðmund-
ur bóndi sagði.
Húsfreyja vaknar og kallar til
bónda. Þau risa bæði upp við dogg,
íeimtruö. Dóttir þeirra, sem sefur í
litla herberginu milli eldhúss og baö-
stofu, vaknar líka. Inni í eldhúsi sef-
ur sonur þeirra. Hann kemur líka á
vettvang.
Svona byrjuðu hræringamar.
Síðan hélt þetta áfram, aö því er
heimilisfólkið á Saurum sagöi, næstu
daga og nætur og barst víöa um hús-
ið: inn í eldhúsið — þar er gamall
rammger skápur uppi viö innvegg,
sem fór af heljarafli fram á gólf og
liöaöist í sundur; inn í búr, þar sem
leirtau hristist og brotnaði. Fítons-
andi hljóp í eldhúsborðið viö glugg-
ann einn morguninn, þegar gömlu
hjónin voru þar. Haföi Guðmundur
bóndi snúiö baki í konu sína, en hún
sat við boröiö og var aö drekka kaffi,
þá buldi viö brestur og dansinn upp-
hófst. Margrét lagöist fram á boröiö
og studdi höndum viö þaö af öllum
mætti, en borðið varö æmeira lifandi
og þeyttist fram á gólf. Á síðustu
stundu tókst henni aö grípa mjólkur-
könnu af því og bjarga henni. Þá fóru
diskar í mél, nær allir á heimilinu.
Svona gekk þaö glatt á Skaganum í
þaö sinnið.”
Stólskriflið
sem hvarf
Og Vísisblaðamaöurinn heldur
áfram:
„Stólskrifli í baöstofunni hafði
Sporöskjubgað borð i Saurum við baðstofugluggann, an einmitt þetta borð „kipptist við, eins og dýr og
hentist fram á gólfafþó nokkru afíi. Fylgdi þessu högg eða eitthvað þvíumlíkt. Þannig byrjuðu hræring-
arnar." Við borðið situr Ævar Jóhannsson forstjóri, maður með dulræna hæfileika, sem fenginn var
norður.
brotnaö daginn áður, aö því er hermt
var. Þetta var kjaftastóll, kominn til
ára sinna, og nú varð hann forgengi-
leikanum aö bráö meö þeim hætti,
sem enginn botnaöi í. Þegar blaöa-
maöur Vísis kom á vettvang og vildi
skoða það, sem eftir var af honum
fundust leifamar hvergi. Og helsta
skýringin kannski sú, aö Þorgeirs-
boli hafi fleygt þeim út í sjó meö hal-
anum, en eins og menn muna, hefur
hann gert vart við sig áður á Saur-
um, að minnsta kosti í eitt skipti. Frá
því er greint í Gráskinnu hinni meiri,
þeirra Þórbergs og Nordals.”
Þorgeirsboli í
baðstofunni á Saurum
Saga sú, sem blaðamaðurinn vísar
til er í stórum dráttum sú, að Júlíus
nokkur Jósafatsson bjó eitt sinn um
þriggja ára skeið á Saurum. Hann
reri á haustvertíð hjá Pétri Bjöms-
syni á Tjöm. Einhverju sinni gerði
ofsaveður og var bátur Péturs í
bráðri hættu. Gekk þar Júlíus vask-
lega fram og batt bátinn svo vel nið-
ur, aö honum varð ekki grandað í
þetta sinn. Var Pétur svo þakklátur
Júlíusi, aö hann gaf honum vaðmáls-
treyju, væna flík og snotra. En fár
veit, hverju fagna skal. Þegar Júlíus
háttaði á Saurum um kvöldið, fannst
honum sér kynlega brugöið og sótti á
hann einhver undarlegur geigur og
óróleiki. Hann varð þess brátt vísari,
þótt dimmt væri í baðstofukytrunni,
hvar Þorgeirsboli stendur yfir hon-
um, fleginn aftur á malir, og glittir í
blárauöa kvikuna. Glennti fjandinn
upp skjáina og ranghvolfdi blóð-
hlaupnum augunum framan í Július.
Sama var hvernig Július bylti sér.
Boli gein alltaf yfir honum. Gekk svo
i heilt ár. Hann grunaði þó að þessi
ófögnuður fylgdi flikinni Pétursnaut
og var því um og ó að klæðast henni
en gerði það samt, þar til einn dag,
aö allt í einu hljóp í hann svo mikil
heift og gremja til þessarar óláns-
flíkur, að hann eyöilagði hana. Síðan
sá hann ekkert af Bola.
„Við stóðum
orðlausir"
I þessari ferö Vísismannsins aö
Saurum segist hann ekki hafa orðiö
var við neitt sjálfur og sama segir
blaðamaöur Þjóðviljans 21. mars:
„Við komum að Saurum um klukk-
an f jögur í gær og hittum heimilis-
fólkið að máli. Var okkur boðið í eld-
hús. Þar lá skápur á gólfinu hafði
fallið á það laust fyrir klukkan þrjú.
Skápurinn er um einn og hálfur
metri á hæð og tæpur metri á breidd,
fullur af ýmiskonar geymsludóti og
nokkuð þungur. 1 geymslu inn af
eldhúsi lágu nokkrir diskar brotnir,
þeir höfðu oltið þar úr skáp um
sama leyti.
Viö dvöldum aö Saurum til klukk-
an átta, en á þeim tima urðu hvorki
við né aðrir varir við neitt. ”
En blaöamaður Álþýöublaðsins
segir hins vegar sáíma dag:
„Það eitt gerðist meðan við stóð-
um við, aö dívan, sem ég sat á og
enginn var nálægt, kipptist tvívegis
undir mér, þó ekki svo aö aörir tækju
eftir því, en mjög greinilega. Þá þótt-
ist undirritaður verða var við hreyf-
ingar á skápnum, sem datt fyrr um
daginn (og sá sem Þjóöviljamaöur-
inn talar um hér að framan) en ekki
eins óyggjandi oghitt.”
Og í Morgunblaöinu deginum áður
er frétt undir fyrirsögninni „Við
stóðumorölausir”:
„.. . heyrðist þá nokkur hávaöi og
Hörður hleypur strax inn aftur og ég
á eftir. Hvað sjáum við? Borðið sem
við sátum við andartaki áöur var
komið fram á mitt gólf. Við stóðum
orðlausir. Enginn var í stofunni er
þetta gerðist og gjörsamlega útilok-
að, að þetta hafi getað veriö af
mannavöldum, og getum við báðir
vitnað þar um.
.. . Ég tel það útilokað, að hér geti
verið um að ræða venjulegar jarð-
hræringar.”
Enhvaðvarþaðþá?
Bakkabræðrasprikl
og draugakukl
Menn leituðu hver um annan þver-