Dagblaðið Vísir - DV - 02.11.1982, Qupperneq 12

12
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
.Aðstoðarritstjóri: HAUKUR HELGÁSON. . . .-.
iFréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON pg ÓSKAR maGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFÚR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 84611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáaúglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
ÁRVAKUR HF„ SKEIFUNNI 19.
Áskriftarverð á mánuði 130 kr. Verð í lausasölu 10 kr. Helgarblað 12 kr._J
Ókeypis óskhyggja
Fyrsta grein þingmannafrumvarps til orkulaga hljóðar
svo: „Ráðherra sá, sem fer með orkumál, hefur yfir-
stjórn þeirra mála, sem lög þessi fjalla um.” Með slíkum
orðum má draga úr efa á, að orkuráðherra fari með orku-
mál!
Að baki hins rökvísa upphafs koma svo 47 greinar og
raunar sjö greinar til viðbótar í hliðarfrumvarpi um
jaröboranir. Samanlagt er þar gert ráð fyrir umtals-
verðum kerfisbreytingum í orkumálum, vonandi jafn
rökföstum og upphafsorðin.
Samkvæmt frumvarpinu ber að leggja niður Raf-
magnsveitur ríkisins og fela verkefni þeirra öðrum
stofnunum, einkum Landsvirkjun. Þá beri að taka
jarðboranir úr höndum Orkustofnunar og fela þær sér-
stakri stofnun.
Margt fleira er í frumvarpinu, sumt torskilið, þótt því
fylgi bæði almenn greinargerð og útskýringar á einstök-
um liðum, svo sem venja er í frumvörpum á alþingi. Með
greinargerðum er þetta orðið aö 54 síðna bók.
I öllum þessum texta er hvergi vikið að fjármálum.
Engin tilraun er gerð til að meta, hvað kerfisbreytingin
muni kosta í stofni og í árlegum rekstri. Ætti slíkt þó að
vera mikilvægur þáttur í mati alþingis á frumvörpum.
Augljóst má vera, að fjórtán manna orkuráð verður
dýrara en fimm manna. Einnig má vera augljóst, að jöfn-
un gjaldskrár um allt land hlýtur að kosta mikið fé.
Þannig má áfram telja ýmislegt dýrt spaug í þessu þing-
mannaf rumvarpi.
Samkvæmt fjárlögum hafa þingflokkarnir peninga til
ráðstöfunar í sérfræðiaöstoð. í þessu tilviki hefði verið
ábyrgara og heiðarlegra að nota hluta af því fé til að láta
reikna frumvarpið til f jár, svo að menn viti, um hvað það
fjallar.
Ekki er síður ástæða til að gera sömu kröfu til frum-
varpa, sem koma frá ríkisstjórninni. Á bak við hana er
mikill fjöldi hagfræðinga og viðskiptafræðinga.
Kostnaðarreikningur á skilyrðislaust að fylgja öllum
frumvörpum hennar.
Stjórnarfrumvarp um mál aldraðra er eitt slíkra. Sam-
kvæmt greinargerð með frumvarpinu á það aö „leysa”
þau mál með því „að auka afskipti og skyldur ríkisins”
meö „stórátaki á skömmum tíma”. Ekki vantar, að hátt
sé stefnt.
Hvergi er í frumvarpinu, greinargerð né skýringum
þess getið, að lausnin, afskiptin og átakið kosti einhverja
peninga. Gert er ráö fyrir, aö alþingi samþykki stórfelld-
an stofnkostnað og rekstrarkostnað án þess að vita um
hann.
Annað stjórnarfrumvarp fjallar um heilbrigðisþjón-
ustu. Þar er meðal annars gert ráð fyrir fjölgun lækna og
flutningi heilsugæzlustöðva milli virðingar- og kostnaðar-
þrepa. Það frumvarp er áreiðanlega jafn fallega hugsað
og hiö fyrra.
Hið sama gildir um þetta og fyrrnefnd frumvörp, að
hvergi er þess getið, að hin aukna heilbrigðisþjónusta
kosti nokkurt fé. Hafa menn þó reynslu af, að lög um
heilsugæzlustöðvar geta valdið ríkissjóði miklum búsifjum.
Hér hefur verið getið tveggja frumvarpa ríkisstjórnar-
innar og eins frá þingmönnum Sjálfstæðisflokksins. Þau
eru ekki einsdæmi, heldur raunar dæmigerð fyrir frum-
vörp og lög fyrr og síðar. Og við eigum eftir að sjá fleiri.
Þrátt fyrir hefðina eru þetta siðlaus vinnubrögð á al-
þingi. Forkastanlegt er að ætlast til, að þingiö geri frum-
vörp að lögum, án þess að það geri sér einhverja grein
fyrir kostnaði við stofnun og rekstur óskhyggjunnar.
Jónas Kristjánsson.
I stjómmálum eru nú veður öll vá-
lynd. Ljóst er aö stjórnarliðum hefur
fækkað. Tveir þeirra sjálfstæöis-
manna, sem gerðu kleift aö mynda
þessa ríkisstjórn, hafa flúið hið sökkv-
andiskip.
Framundan eru ógnvekjandi erfiö-
leikar í efnahagsmálum. Erfiðleikar
sem eru fyrst og fremst heimatilbúnir.
Oft hafa erfiðleikar steðjað að þjóöar-
búskapnum en Islendingar hafa þegar
á hefur reynt náð tökum á málum og
breytt óvissu og erfiðleikatímabilum,
skapað sér betri framtíö, bjartari
tíma.
Nú stöndum við á tímamótum. Allar
spár Alþýðuflokksins um úrræði þess-
arar ríkisstjórnarhafa ræst. öll úrræði
þess ráðherrahóps, sem nú vermir
valdastólana, hafa reynst röng.
Það var hart barist um og upp úr
1978 umstefnuna í efnahagsmálum. Þá
krafðist Alþýðuflokkurinn að tekin
yröu upp ný vinnubrögð. Krafan um
gerbreytta efnahagsstefnu náði eyrum
fólks. Almenningur í landinu vildi
hverfa frá bráðabirgðaaðgerðum, vísi-
tölufölsunum og eilífum árásum á kjör
láglaunafólks.
Þá voru að baki einhverjar lágkúru-
legustu efnahagsaðgerðir, sem ríkis-
stjórn hafði átt hlut að. Sjálfstæðis-
menn með framsóknarmenn í bóhnu
stóðu þá að því að velta vanda efna-
hagslífsins yfir á launþega eina. Eina
úrræöið var að krukka í kaupið.
En sagan geymir þau óhæfuverk.
Eölilegt hefði verið að þeir sem á eftir
kæmu lærðu af reynslunni. Nú er Sjálf-
stæðisflokkurinn enn í stjórn. Ekki
einungis í ráðherrastólum, heldur hef-
ur Sjálfstæöisflokkurinn á þessu
stjómartímabili gert víðtækt
samkomulag við ríkisstjórnina um
nefndakosningar á Alþingi og viðhaft
hvers konar samvinnu við þá ríkis-
stjóm sem þeir láta Morgunblaðið
gagnrýna undir því yfirskini að Sjálf-
stæðisflokkurinn sé í stjómarandstöðu.
En nú hafa þeir fengið fleiri
meðreiðarsveina.
„Keyrí á launafólk"
Alþýöubandalagið eins og það legg-
DV. ÞRIÐJUDAGUR 2. NOVEMBER19821
Karl Steinar Guðnason
Frá því að þeir alþýðubandalags-
menn komust í ráöherrastólana hafa
þeir skert vísitöluna samtals fjórtán
sinnum. Engin úrræði hafa þeir önnur
haft nema þá skerðingu á öðmm
sviöum.
Alþýðuflokkurinn barðist á sínum
tíma fyrir því að spillingarkerfi
lágvaxtanna yrði afnumið. Alþýðu-
flokkurinn telur eðlilegt aö menn greiði
fengin lán á raunvirði. Rökin em þau
að braskaralýðurinn og fyrirgreiðslu-
furstamir hagnist á gamla kerfinu, en
launþegar tapi.
Þessu kváðust þeir alþýðubanda-
lagsmenn vera á móti. Stóryrði og heit-
ingar einkenndu málflutning þeirra.
Þeir boöuðu lækkun vaxta.
• „Frá því þeir alþýðubandalagsmenn
komust í ráðherrastólana hafa þeir skert
vísitöluna samtals 14 sinnum.”
ur sig hefur verið notað sem keyri á
launafólk. Þaö hefur í krafti aðstööu
sinnar staöiö að sífelldum árásum á
kjör launþega. Orræði hafa þeir engin
átt, en þegar afturhaldið í landinu hef-
ur þurft meira fjármagn, þurft að
lækka kaupiö hefur það einungis þurft
að lyfta litla fingri, þá hefur þessi fyrr-
um verkalýðsflokkur verið reiðubúinn
til þjónustu.
Einu skilyrðin sem þeir hafa sett em
að fá að verma ráðherrastólana
áfram. Það hafa þeir fengið. Launþeg-
ar hafa fengið lægri laun, verri lífs-
kjör. Á sínum tíma kvaöst þessi fyrr-
um verkalýösflokkur vera á móti
Olafslögum. Þeir samþykktu þó allir
Olafslög. Þeir hafa gengiö lengra. Þeir
hafa margoft tekið stór skref beinna
árása á verðbótakerfiö og nú hafa þeir
enn látið nota sig til aö klípa af kaupi
verkafólks. Nú ætla þeir í desember, —
í jólamánuðinum — að svipta launþega
helmingi verðbóta.
„Afh verju lækka
þeir ekki vextina?"
En skyldu þeir hafa lækkað vextina?
Néi, aldeilis ekki. Þeir hafa hækkað þá.
Þeir hafa eyðilagt þaö kerfi er Alþýðu-
flokkurinn barðist fyrir. Þeir hafa slit-
ið lánskjaravísitöluna úr samhengi við
verðbótavísitöluna. Hefði Alþýðu-
flokksins notið viö hefði það aldrei
gerst. Þá heföu lánskjörin breyst með
lengingu lána. Þá hefði okrið ekki
haldið innreið sína. Nú síöast í fyrri
viku bar Jóhanna Sigurðardóttir fram
tillögu á Alþingi um að afnema þetta
okur. Ríkisstjómin hefur tekið upp
ránvaxtastefnu, sem er nú aö brjóta
niður hverja fjölskylduna á fætur ann-
arri, hvem þann einstakling, sem vog-
ar sér að taka verðtryggt lán.
Nú er sjálfstæðismönnum í ríkis-
stjórn skemmt. Þeim hefur tekist að
nota Alþýðubandalagið til þeirra
óhæfuverka, sem þeir sjálfir heföu
einir aldrei þorað að gera.
k
Á hverjum degi fáum við upplýsing-
ar í f jölmiölum um manndráp og styrj-
aldir, hungur og sjúkdóma úti í heimi.
Það er mótsagnakaint því á sama tíma
er taliö að mannkynið sé vegna þekk-
ingar sinnar og tæknivæðingar fært um
að útrýma allri fátækt og sjúkdómum
af jörðinni. Við fáum fréttir af sífellt
dýrari og fullkomnari drápstækjum,
um nifteindasprengjur sem eyða öllu
lífi en skilja eftir mannvirki og stein-
steypu, um æ fullkomnari kjama-
sprengjur sem gera mögulegt að mati
hernaðarsérfræðinganna aö heyja tak-
markaö kjamorkustríð. Kenningin um
að sprengjan tryggi friöinn er því búin
aðrenna sittskeiö.
Herforingjar reikna það út eins og
leiki á skákborði hve mörg okkar
myndu farast í slíku stríði.
Styr jaldir eru alltaf siðlausar, br jóta
niður samfélög og tortíma þjóðum en
styrjaldir tuttugustu aldarinnar hafa
verið þær mannskæðustu og siðlausustu
í sögunni. Risaveldin keppast við aö
framleiða drápstæki sín og þó vitað sé
að til em vopn sem geta tortímt öllu lífi
mörgum sinnum, og í skjóli þessara
vopna drottna þau yfir heimsbyggð-
inni.
íslandog
vígbúnaðarkapphlaupið
Hvernig kemur vígbúnaðarkapp-
hlaupið við okkur Islendinga? Jú, Nato
og Bandaríkjaher áforma aö flytja
hluta kjarnorkuherafla út í Atlantshaf,
styrkja kafbátaflotann, byggja olíu-
hö&i í Helguvík, nýja flugstöð í Kefla-
vík og ýmiss konar önnur hemaðarum-
svif era á döfinni. Utlitiö er vægast
sagt dapurlegt.
„Á íslandi erum viö svo óralangt frá
öllu stríösbrölti. Hvað kemur okkur við
hvað er að gerast úti í hinum stóra
heimi?” Fyrir nokkrum áram voru
klisjur eins og þessar enn þá algengar.
En tíðarandinn hefur breyst. Nýjar
upplýsingar um „vamarstööina” á Is-
landi benda eindregið til þess að
„vamimar” séu fólgnar í því að gera
miðanir til árása á andstæöinginn.
Islendingar líta stórt á sig sem þjóö.
Viö eigum sögu og menningu sem við
höldum aö heiminum yrði eftirsjá í. En
því miður sýnir sagan okkur að menn-
Kjallarinn
Margrét Einarsdóttir
ing þjóðar er henni engin vöm gegn
árásum miskunnarlausra stríðsherra.
Við teljum okkur komna af hugdjörf-
um víkingum sem stóðu fast á rétti
sínum. Nú bregður svo við að sverö
vort á skilið heiöur fótaþurrkunnar en
ekki víkingsins. Þegar Nato eða
bandaríski herinn tilkynntu í kjölfar
móðursýkislegrar leitar að óþekktum
kafbáti við strendur Svíþjóöar aö þeir
hygðust auka umsvif og mikilvægi her-
stöðvarinnar á Islandi, var utanríkis-
ráðherra spuröur hvað hann hefði að
segja um þetta mál. Það eina sem
hann hafði að segja um þá ráðagerð að
festa þjóð hans enn rækilegar í neti
hemaðarvélarinnar og um leið tak-
marka sjálfstæði hennar var að hann
hefði frétt af þessu. Hvers konar land-
varnir og hvemig er sjálfstæði okkar
komið þegar okkur er ekki vöm í utan-
ríkisstefnu okkar og landvörnum? Um-
boðsmaður þjóðarinnar í þessum mál-
um er ekki spuröur heldur fær hann
fréttir af því hvernig á aö ráöstafa
málum á landi hans. Það sem er þó al-
varlegast er að stórum hluta þjóðar-
innar er sama eða tekur ekki eftir því
hvemig sjálfstæöi þjóðarinnar er fóm-
að á altari stríðsguðsins.
Áróður
í fjölmiðlum
Hér njóta stríðsherramir og land-
sölumennimir aöstoðar fjölmiðlanna
sem annaðhvort eru fómarlömb eöa
meðvitaðir þátttakendur í fyrsta hluta
stríðsins, þ.e. sálræna hluta þess,
sem er fólginn í að undirbúa hugi al-
mennings undir þær fórnir sem hann
verður að færa. Á Islandi er unnið aö
því að skapa það viðhorf að það sé
nauðsynlegt fyrir okkur að vera hluti
af hemaðarvélinni, þannig sé hags-
munum okkar best borgið. Áróöurinn
er svo lævís að mönnum finnst þeir
hafa fengið þessa skoðun af skynsam-
legum ályktunum og frjálsum upplýs-
ingum. Hermangararnir þurfa nefni-
lega að fá okkur til að kjósa í lýðræðis-
legum kosningum menn sem fram-
fylgja hinni „skynsamlegu stefnu”
þeirra. Slíkir menn era kjörnir til að
fara með utanríkismál.
Jafnvel bömin eru ekki óhult fyrir
stríðsóttanum og áróðrinum. Börn sem
búa í nágrenni eins þekktasta eldf jalls
heimsins héldu að það væri hafin
kjarnorkustyrjöld þegar fjallið fór að
gjósa. Einnig hafa margir heyrt böm
sín spyrja: „Hvenær byrjar stríðið?”
Er ekki mál að sagnaþjóðin, sem
hrósar sér af menntun þegna sinna og
af því að hafa ekki innlendan her,
spymi viö fótum? Eigum við ekki að
hafa framlag okkar til vestræns varn-
arsamstarfs baráttu gegn vopnasöl-
um, hermönguram og þjónum þeirra?
„Nú bregður svo við að sverð vort og
w skj öldur sem við treystum fyrir utanríkis-
málum þjóðar vorrar á skilið heiður fótaþurrk-
unnar en ekki víkingsins.”