Dagblaðið Vísir - DV - 31.08.1984, Blaðsíða 13

DV. FÖSTUDAGUR 31. ÁGUST1984.
13
meðan dómskerfið sef ur
Fimm manna fjölskylda stendur
nú á barmi gjaldþrots og örvænting-
ar eftir viöskipti viö óprúttinn fast-
eignasaia sem hafði af henni stórfé
meðsvikum.
Þetta er megininntak fréttar í DV
22. ágúst sl. um viðskipti fjölskyldu
við fasteignasala hér í borg en í frétt-
inni kemur einnig fram að fleiri hafi
farið illa út úr viöskiptum sínum við
umræddan f asteignasala.
Brotalöm
Fjölskyldan, sem um er rætt í DV,
hefur ekki einasta orðið fyrir gífur-
legu f járhagslegu tjóni og tapað hús-
næði sínu vegna sviksamlegs athæfis
fasteignasala — heldur og orðið aö
búa viö algjöra óvissu og líða í lang-
an tíma fyrir seinagang dómskerfis-
ins, þess sama kerfis sem á að gæta
réttaröryggis borgaranna í tilfellum
sem þessu.
Þessi seinagangur er auðvitað til
skammar og í raun smánarblettur á
dómskerfinu. — Hversu lengi á
þetta fólk að líða og gjalda fyrir
seinagang og tregðu í dómskerfinu?
Það gengur ekki að líf fjölskyldu sé
lagt í rúst meöan dómskerfið sefur
ár eftir ár á f jársvikamáli sem kost-
að hefur fólk nær aleiguna.
, Ef dómskerfið er svo vanmegnugt
að það getur ekki tafarlaust tekið á
slíkum málum, þar sem aleiga fólks
og framtíö er í húfi, og þau þurfa aö
velkjast árum saman í dómskerfinu,
þá er um svo stórfellda brotalöm að
ræða í okkar dómskerfi að dóms-
málaráðherra ber skilyrðislaust
skylda til að koma fram með þær úr-
bætur sem nauösynlegar kunna að
reynast.
Kjallarinn
JÓHANNA
SIGURÐARDÓTTIR
ÞINGMAÐUR FYRIR
ALÞÝÐUFLOKKINN
Réttarstaðan
En hver er réttarstaða kaupenda
og seljenda í fasteignaviöskiptum?
Lífsreynslusaga þessarar fjölskyldu,
sem svo grátt hefur veriö leikin í
fasteignaviðskiptum, leiðir hugann
aðþví.
Lög þau sem um fasteignaviðskipti
gilda eru löngu orðin úrelt enda frá
árinu 1938. Alþýöuflokkurinn lagði
þvi fram á Alþingi á árinu 1979 til-
lögu til þingsályktunar um kaup og
sölu á fasteignum. I þeirri tillögu
kom fram að brýnt væri að endur-
skoða gildandi lög um fasteignavið-
skipti því lögin tryggöu mjög óljóst
réttarstööu kaupenda og seljenda og
mjög væru einnig óljósar skyldur
fasteignasalans.
I fasteignaviöskiptum hefur
reynslan sýnt aö oft koma upp ýmis
ágreiningsatriði sem löggjafirin hef-
ur ekki séð fyrir eða ekki taliö
ástæðu til aö tryggja, atriði sem
skipt geta sköpum um fjárhag og
réttarstöðu margra í eignaskiptum
og íbúðarkaupum.
Það er ekki dregið í efa að margir
fasteignasalar geri sér ljósar skyld-
ur sínar og ábyrgð í slíkum viðskipt-
um en engu að síður var það mat Al-
þýöuflokksins að gera þyrfti alla
„Þossi seinagangur or auðvitað til
skammar og i raun smánarbiettur
á dómskerfinu."
lagasetningu í fasteignaviðskiptum
nákvæmari og mun ítarlegri til að
gætt væri sem skyldi réttarstöðu
kaupenda og seljenda í fasteignavið-
skiptum. Of mikið væri í húfi, þegar
oftast væri um aleigu fólks að ræða í
slíkum viðskiptum, og því ekki verj-
andi að starfshættir í fasteignavið-
skiptum hvíldu á svo veikum grunni
sem fram kæmi í úreltum lögum um
fasteignaviðskiptifrá árinu 1938.
Úrbætur
I maí 1980 var síðan þingsályktun-
artillaga Alþýðuflokksins samþykkt
svohljóðandi:
„Alþingi ályktar aö fela ríkis-
stjórninni að láta þegar í stað fara
fram endurskoöun á lögum um fast-
eignasölu nr. 47/1938, og öðrum þar
að lútandi lögum og reglum, sem um
fasteignaviðskipti gilda, og gera þær
breytingar sem nauðsynlegar eru til
aö tryggja betur en nú er réttarstöðu
kaupanda og seljanda í fasteignavið-
skiptum.
Við slíka endurskoðun skal kveða
nánar á en nú er um þá viöskipta-
hætti sem í fasteignasölu gilda, svo
sem skyldur fasteignasalans gagn-
vart kaupendum og seljendum fast-
eigna, ábyrgð þá, sem hvílir á sölu-
og kaupaðilum í slikum viðskiptum,
svo og um fasteignaviðskipti á bygg-
ingarstigi.
Endurskoðunin skal einnig við það
miöuð að koma í veg fyrir óeölilega
verðlagsþróun á fasteignum.”
Biðin eftir framkvæmda-
valdinu
Ekki verður sagt að framkvæmda-
valdið hafi brugðið skjótt við og farið
þegar að vilja Alþingis í þessu efni.
Eftir ítrekaðar fyrirspumir á Al-
þingi um framkvæmd þingsályktun-
artillögunnar er þaö fyrst f jórum ár-
um seinna, eöa örfáum dögum fyrir
þinghlé í vor, sem lagt er fram frum-
varp sem miðar aö því að bæta
starfshætti í fasteignaviðskiptum í
samræmi við ákvæði þingsályktun-
artillögunnar.
Svo seint sem frumvarpið var lagt
fram á síðasta Alþingi komst það
aldrei til umræðu.
Ófrávíkjanleg krafa
Það hlýtur að vera ófrávíkjanleg
krafa fólksins í landinu til stjórn-
valda að svo sé búið um hnútana í
löggjöf um fasteignaviðskipti og í
dómskerfinu að fólk standi ekki
vamarlaust uppi eftir að hafa verið
beitt svikum í fasteignaviðskiptum,
sem veldur því miklu fjárhagstjóni
eða jafnvel missi aleigu sinnar.
Jóhanna Siguröardóttir.
A »Ef dómskerfið er svo vanmegnugt að
™ það getur ekki tafarlaust tekið á slíkum
málum þar sem aleiga fólks og framtíð er í
húfi . . . þá er um svo stórfellda brotalöm að
ræða í okkar dómskerfi að dómsmálaráðherra
ber skilyrðislaust skylda til að koma fram með
þær umbætur sem nauðsynlegar kunna að
reynast.”
VAXTAOKUR í ÞAGU
VERÐBÓLGUKYNSLÓÐAR
Sú kynslóð sem ég að nokkm til-
heyri kom undir sig fótunum með því
að rýra sparifé þeirra einstaklinga
er minna máttu sín í æsileik verð-
bólgunnar eða trúöu ekki afleiöing-
um hennar.
Einnig tókst okkur að gera að engu
almenna sjóði sem ávaxta þurfti í
bankakerfinu.
Þessi kynslóð, sem nú er komin til
valda í þjóðfélaginu, lætur hins veg-
ar ekki deigan síga og leitar nú nýrra
þolenda til aö greiöa fyrir eyðslu sína
og f járfestingar í nýju og arðvænlegu
formi.
Og viti menn. Leitin aö þólendum
viröist ætla að bera góðan og skjótan
árangur. Milli laga í verðbólgudans-
inum gerðu margir sér til dundurs að
geta börn sem nú reyna fyrir sér í
þeirri lífslist að verða sjálfstæðir ein-
staklingar og búa að sínu.
Þetta er væntanlega mannvænleg-
ur hópur og býsna fjölmennur og því
líklega ekki nema sjálfsagt að hann
leggi á sig nokkrar byrðar og sjái
sóma sinn í að greiöa möglunarlaust
niður „lífsstandard” foreldranna
sem annars yrðu að ganga gegnum
miklar þrengingar, jafnvel stytta
eða skera niður aöra utanlandsferð-
ina eða eitthvað ennþá skelfilegra.
Ef einhverjum þykir þessi inn-
gangur svolítiö ruddalegur eöa mikil
einföldun þá er því til að svara að í
honum felst sannleiksbroddur sem
skaölaust er að svíöi undan.
Stjórnleysi
Stjórnleysi undanfarinna ára varð
þjóðinni dýrt spaug og þann mikla
meðbyr sem núverandi ríkisstjórn
hefur notiö má rekja til þess. Fólk
gat ekki lengur horft upp á þá efna-
hagslegu ringulreið sem óöaverð-
bólga og skuldasöfnun var að skapa.
Fyrirtæki og einstaklingar sáu að
verið var að leggja fjárhag þeirra í
rúst.
Grafarþögn launþega á tímum
gegndarlausrar kjaraskeröingar liö-
ins árs er viöurkenning á þessu
sjónarmiöi og ég efa að nokkurs
staðar í Vestur-Evrópu hefði slik til-
færsla getaö átt sér stað án stór-
felldra átaka nema hér viö þær aö-
stæöur er skapast höfðu.
Fólk trúði því að með því að lækka
verðbólgu, rjúfa vítahring kaup-
gjalds og verðlags og skapa meira
jafnvægi í peningamálum mætti ná
fram auknum kaupmætti, bæta hag
almennings og jafnframt styrkja
stöðu atvinnuveganna.
Flestir litu hýru auga til þeirrar
vaxtalækkunar er fylgdi í kjölfar
hjaönandi verðbólgu á liðnum vetri.
En hvað er að gerast?
Vandséð er aö lækkun fjármagns-
kostnaðar fyrirtækja hafi lækkað
lífskostnað fólks svo nokkru nemi og
er svo að sjá að sá hagnaður hafi all-
ur runnið til f yrirtæk janna s jálf ra.
Nú, þegar verðbólga er sögö um
14% á ársgrundvelli, eyöa ríkisbank-
arnir gífurlegum fjárupphæðum til
að auglýsa geymslu sparifjár með
allt að 26% ársvöxtum.
Ég hef löngum talið mig talsmann
frjálsra viðskiptahátta. Ef hins veg-
ar þessi fíflaskapur þrifst í skjóli
slíkra skoðana hlýt ég aö endurskoða
hugminn.
Mig grunar hins vegar að hér séu
önnur öfl að verki, öfl sem ekki hirði
um afkomu hins almenna manns
sem frjáls samkeppni á fyrst og
fremst aö þjóna.
Okurvextir
Allir vita að það er einkum ungt
fólk og fólk meö lágar tekjur, eöa
þungar fjölskyldubyrðar, sem þarf
aö þola okurvexti sem menn eins og
Margeir víxlari voru fordæmdir fyr-
irhéráárumáður.
Atvinnureksturinn verður einnig
að þola sinn skerf sem að sjálfsögðu
Kjallarinn
VIKTOR A.
GUÐLAUGSSON
SKÓLASTJÓRI,
AKRANESI
kemur beint út í verðlagið og neyt-
endur borga í ýmsu formi.
Því er nefnilega svo varið aö fólk
sem verður að greiða 10—15 þúsund
krónur í húsaleigu af e.t.v. litlu hærri
tekjum eöa greiða vexti af fjárfest-
ingum í sama skyni á engan annan
kost en sæta þeim lánakjörum sem
bjóðast.
Yfirlýstur tilgangur vaxtaokursins
er hins vegar sá að hvetja til spam-
aöar í bönkum, e.t.v. í stað þess aö
ávaxta fé sitt í neðanjaröarhagkerf-
inu sem þrífst eins og púkinn á fjós-
bitanum eins og auglýsingar frá
verðbréfabröskurum bera glöggt
vitni.
Jafnframt er svo hvatt til að draga
sem mest úr útlánum til almennings
til að minnka neyslu, sem í öðm orð-
inu er talin af hinu illa en í hinu
bjargvættur rikissjóðs í erfiðri
greiöslustööu.
Þessi tvískinnungur verður hins
vegar broslegur þegar þess er gætt
að jafnvel þó bankastjóri neiti Jóni
greyinu Jónssyni um lán til að kaupa
hrærivél fer Jón til næsta kaup-
manns, skrifar upp á víxla og labbar
út með sína hrærivél. Jón er hins
vegar varla búinn að yfirgefa búðina
þegar kaupmaðurinn fer og selur
bankanum víxla Jóns, sem hann
vildi ekki lána sjálfur. Meö öðrum
orðum kynda bankarnir undir
„eyðslu” með kaupum á vöruvíxlum
í mjög miklum mæli. Þannig eru fyr-
irtækin stýrandi um neyslu fólks og
njóta forgangs um bankafyrir-
greiðslu.
Ríkisstjórnin fegin
Því hlýtur sú spuming aö vakna
hvort allt hjal um aðhald og eyðslu sé
ekki út í bláinn og aö ríkisstjómin sé
í raun fegin að viöhalda þessu kerfi
sem nú hefur bjargað ríkissjóöi frá
greiðsluþroti eins og frægt er orðiö.
Auðvelt er að færa rök fyrir því að
vaxtaokrið dragi ekki mikið úr
þenslu á peningamarkaöi. Þessi
mikla fjármunafærsla og vaxtataka
langt umfram verðbólgu virðist því
fyrst og fremst gerð til að þjóna
þeirri kynslóð er í krafti verðbólgu
tókst að skapa sér verömæti umfram
lífsþurftir. Eg tel mjög eölilegt að
vextir og verðbólga haldist sem mest
í hendur. Ég fæ hins vegar ekki skilið
hvemig hægt er að réttlæta aö fólki,
sem e.t.v. hefur tekist að eignast
andvirði þriggja herbergja íbúðar,
séu greidd sem næst tvenn kennara-
laun á ári fyrir að geyma sitt fé á
reikningum ríkisbankanna.
Það er hróplegt ósamræmi í því að
ríkissjóður telji sig ekki geta borgað
starfsmönnum sínum mannsæmandi
laun, eða a.m.k. svipað og gerist á al-
mennum vinnumarkaði, á sama
tíma og afrakstur fyrir fjármuni er
slíkur sem raun ber vitni um.
Auðvitaö er slík stefna verðbólgu-
hvetjandi í sjálfu sér og líkleg til að
eyðileggja þann árangur sem náðst
hefur í fjármálum því það er unga
fólkið og láglaunahóparnir sem
verða að borga brúsann af banka-
ævintýrinu sem hlýtur að kalla á
hærri laun af því aö tekjur og eyðsla
eru býsna nátengd hugtök.
Landsfeðurnir þurfa því ekki að
gapa af undrun þótt nú séu rofin
skörö í þöglan launþegahópinn. Það
þarf meira en miðlungs heimskingja
til að halda aö menntuð alþýða
manna sætti sig við slíka skiptingu
lífsgæða.
Ef núverandi ríkisstjórn tekst ekki
á viö þann vanda sem felst í vaxandi
stéttaskiptingu og kynslóðabili verð-
ur það verk annarra áður en langt
umlíður.
Viktor A. Guðlaugsson.
• „Auðvelt er að færa rök fyrir því að
vaxtaokrið dragi ekki mikið úr þenslu á
peningamarkaði. Þessi mikla fjármunafærsla
og vaxtataka langt umfram verðbólgu virðist
því fyrst og fremst gerð til að þjóna þeirri kyn-
slóð er í krafti verðbólgu tókst að skapa sér
verðmæti umfram lífsþurftir.”