Dagblaðið Vísir - DV - 10.05.1985, Side 13

DV. FÖSTUDAGUR10. MAl 1985.
13
Það vantar tryggingu á
innstæðum í bönkunum
allt aö 200 þús. kr. innan viku fró því
aö banki sem lenti í kröggum heföi
lokað. I öðru lagi ætti sjóðurinn aö
brúa bilið, ef banki ætti ekki fyrir
skuldum viö gjaldþrot og sjá til þess
aö allar innstæöur yröu gerðar upp
þannig að enginn sparifjáreigandi
tapaöi neinu.
Fyrra blutverkiö þ.e.a.s. aö greiöa
strax út allar innstæður upp aö
tilteknu marki tel ég ekki sízt
mikilvægt, af því að frysting á
mörgum smóum og meðalstórum
innstæöum viö lokun banka mundi
koma sér mjög illa fyrir svo marga.
Hliöstæöar hugmyndir hafa áöur
verið uppi um sérstakan tryggingar-
sjóð fyrir sparisjóöi og eru tillögur
mínar aö verulegum hluta sniðnar
eftir þeim. Hins vegar geri ég ráö
fyrir aö sparisjóðimir væru aöilar að
tryggingarsjóöi bankanna svo
framarlega sem og svo lengi sem
þeir hefðu ekki komiö sér upp jafn-
góðri innstæðutryggingu.
Það er ógætt aö lagfæra löggjöfina
um bankana almennt, en trygging
innstæöna er stórmól sem ekki má
draga að hrinda í framkvæmd. Þaö
Kjallarinn
KJARTAN
JÓHANNSSON
ALÞINGISMAÐUR
FYRIR
ALÞÝDUFLOKKINN
er of seint aö byrgja brunninn, þegar
bamið er dottið ofan í.
Kjartan Jóhannsson.
,Hin aukna samkeppni, hið
w aukna frjálsræði getur haft í för
með sér að bankarnir taki meiri
áhættu en áður. Þess vegna er nú enn
brýnna en áður að innstæðurnar séu
tryggðar.”
Kjallarinn
þessa eru menn andvaralausir. Eg
er reyndar harla viss um að flestir
halda aö innstæður jjeirra í
bönkunum séu gulltryggðar. En
þaö er einmitt ekki svo, þveröfugt
viö þaö sem er í nágrannalöndum
okkar, þar sem sérstakar tryggingar
eru á innstæöunum.
Nú er verið að innleiöa ýmiss
konar frjálsræði og samkeppni í
bankaviðskiptin. Bankamir hafa
fengiö aukiö frjálsræði til þess að
ákveða vexti og þeir verja ómældum
upphæðum í auglýsingar í
samkeppni sinni um spariféð. Hin
aukna samkeppni, hiö aukna frjáls-
ræöi getur haft í för meö sér aö
bankarnir taki meiri áhættu en áður.
Þess vegna er nú enn brýnna en óöur
aö innstæöurnar séu tryggðar. Mig
hryllir við því ef til þess kæmi eins og
málum er nú skipaö aö einhver
bankinn lenti í greiðsluerfiöleikum,
þannig að sparifjáreigendur hjá
honum kæmu aö lokuðum dyrum.
Nýlega framlagt lagafrumvarp
um viðskiptabanka felur í sér ýmsar
breytingar sem eru til bóta frá
gildandi lögum. Nokkur atriöi hefði
ég þó viljað hafa ööruvísi en þar er
gert ráö fyrir. Veigamesta athuga-
semd mín er þó sú, að í þessi lög skuli
enn vanta ákvæöi um tryggingu
sparifjárinnstæöna. Af þessum
sökum hef ég lagt fram nokkrar
breytingartillögur viö frumvarpið
þ.á m. um sérstakan tryggingarsjóð,
sem gegni sams konar hlutverki og
hliöstæðir sjóöir í öörum löndum.
Samkvæmt þessum tillögum mundi
sjóðurinn greiöa út allar innstæður
„i kulda og atroitu skammdaglslns er skaplfl akkl alltaf upp i marga flska og oft fétt um þé finu
drætti sam gata glatt dflpur hjörtu."
Sérstaða íslands
Því miður búa Islendingar viö
skilyröi sem gera þeim erfiöara en
ýmsum öðrum aö færa sér þessa
byltingu í nyt.
Þeir borga t.d. hlutfallslega mun
meira fyrlr erlent sjónvarpsefni en
stærri þjóðir og þurfa því að sætta
sig viö lakara efni.
I ööru lagi er Island svo noröarlega
aö til þess aö ná erlendum gervi-
hnattarstöövum þarf stærri og
dýrari diska (jaröstöðvar) en
einstök heimili ráða viö.
I þriðja lagi er landið svo strjál-
býlt, jafnvel höfuðborgarsvæðiö, að
kapalvæðing einkafyrirtækja svarar
ekki kostnaði.
Eigi kapalvæöing aö veröa að
veruleika verður það líklega
breiðbandskerfi (þegar þaö er orðið
ódýrara og fullkomnara) í eigu ríkis
og sveitarfélaga, meö eöa án þátt-
töku einkaaöila.
Sem betur fer eiga Islendingar
nærri allar UHF rásir sínar í loftinu
ónotaðar og geta þær komið í stað
kapals um ókomin ár.
Lokaorð
Þeim mun stærra markaðssvæði
sem tslendingar hafa aðgang að á
mennlngarsviðinu þeim mun fleiri
listamenn gætu lifað hér á list sinni.
Sá ótti smáþjóða að stórveldin
muni einoka heimsmenninguna er
ástæðulaus með öllu.
Reynslan sýnir að sérsvið allra
stórvclda er og verður valdabrölt.
Sérsvið smáþjóða — eins og okkar —
er og verður... að skapa menningu.
Jón Ottar Ragnarsson.
Annað veifiö kemur í fréttum aö
erlendur banki eigi í kröggum, hafi
fariö á hausinn og hafi lokað dyrum
sínum. Nú nýverið voru fréttir af
slíkum lokunum banka í
Bandaríkjunum. Hvað kemur það
okkur við, kann einhver aö spyrja?
Eg tel aö þaö komi okkur við, af því
að þaö eigi að vekja okkur til
umhugsunar um, hvernig færi ef þaö
sama gerðist hjá okkur.
I Bandaríkjunum og þeim öörum
grannlöndum okkar þar sem ég
þekki til eru innstæður fólks í
bönkum tryggðar. Loki banki
vegna viöskiptaerfiöleika koma
þannig til tryggingarsjóöir, sem
greiöa fólki út innstæður sínar strax
a.m.k. uppaötiltekinniupphæð.
Héma hjá okkur er þessu öðruvísi
fariö. Hér er enginn tryggingarsjóður
innstæðna, þær eru ótryggöar. Ríkis-
bankarnir eru með bakábyrgö ríkis-
ins, sem ætla va-öur aö dugi, en hjá
einkabönkunum er engu slíku til að
dreifa. Ef Iðnaðarbankinn,
Samvinnubankinn, Verzlunar-
bankinn eða Alþýðubankinn færu á
hausinn mundu þeir sem eiga
peninga geymda þar lenda í miklum
þrengingum. Viðkomandi banki
mundi loka og innstæöan væri fyrst
og aö öllum líkindum að verulegu
leyti töpuð. Fyrst eftir dúk og disk,
þegar búiö væri aö ganga frá þrota-
búinu — og allir vita, hvaö íslenzka
dómskerfiö er seinvirict — fengist
einhver hluti innstæöunnar greiddur.
•Af því að aldrei hefur komið til
dugl, an hjé einkabönkunum er angu sllku til afl droifa."
JÓN ÓTTAR
RAGNARSSON
Úr öskunni í eldinn?
Þetta hungur sást best þegar áhug-
inn og andúðin á Keflavíkur-
sjónvarpinu urðu til aö kljúfa þjóðina
í tvær andstæðar fylkingar.
Upp úr þeirri deilu varð íslenskt
sjónvarp aö veruleika og tókst aö
uppfylla brot af þessari óuppfylltu
þörf um stundarsakir.
Myndbandavæðingin sýnir þaö
hins vegar — svo ekki verður um
villst — aö eftirspurnin er eftir sem
áður margfalt meiri en f ramboöiö.
Sjónvarpsvæðingín
Á meðan magnast sjónvarpsvæð-
ing umheimsins stig af stigi. Ekki
0 „Staðreyndin er nefnilega sú að
þessi bylting getur gefið smáþjóð-
um aðgang að þeim fjöldamarkaði
sem þær hefur ávallt dreymt um.”
Frjálslyndi
í framkvæmd
Fjölmiðlabyltingin
Oft vill það gleymast þegar Is-
lendingar eru annars vegar hve
elnbúinn í Atlantsáium er ein-
mana... og jafnvel þunglyndur á
köflum.
1 kulda og streitu skammdegisins
er skapið ekki alltaf upp á marga
fiska og oft fátt um þá fínu drætti
sem geta glatt döpur hjörtu.
Ekki bætir úr skák að boð- og
bannsöngur forsjársamfélagsins
gerir íslenskt þjóðfélag margfalt
grámyglulegra en eðlilegt er.
Það undrar því engan þótt ts-
iendlngar séu einhver nýjungaglaö-
asta þjóð heims og eins sú sólgnasta í
erlenda afþreyingu og menningu.
einasta getur fólk í ýmsum heims-
álfum nú kreist æ fleiri dagskrár út
úr öldum ljósvakans heldur fær þaö
annan eins fjölda á kapli.
Viö það bætist að sífellt fleiri
stöðvar senda nú dagskrár sínar í
gegnum gervitungl sem dreifir því til
margfalt stærri notendahóps.
Afleiðingin hefur oröiö sú aö
sjónvarpsdagskrár eru aö verða eins
alþjóölegar og aögengilegar og
TIME eöa Mannlíf.
Frelsið borgar sig
Þeir sem halda aö þessi bylting í
fjölmiðlum muni tortíma íslenskri
menningu fara villur vegar.
I fyrsta lagi sýnir reynslan aö ef ís-
lensk menning á sér einhvern óvin þá
er það fyrst og fremst of mikil
einangrun.
I öðru lagi er aðeins ein leiö til að
láta nýjungar gott af sér leiða og það
er aö taka forystu í nýtingu þeirra.
Staðreyndin er nefnilega sú að
þessi bylting getur gefið smáþjóöum
aðgang aö þeim fjöldamarkaöi sem
þær hefur ávallt dreymt um.
Gott dæmi um þetta er íslensk
kvikmyndagerð. Því aöeins hún nái
til miklu stærra markaðssvæðis á
hún f ramtíö fyrir sér.
Spurningin er því ekki hvort,
heldur hvemig viö getum nýtt þetta
einstæða tækifæri.