Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.1987, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 7. MARS 1987.
51
I snjó á Sprengisandi. Þannig búnir óku fjórmenningarnir norður yfir hálendið árið 1933. Yfir Tungnaá var róið á bátkænu sem tæpast bar bílinn.
fWÉW

Fyrir skömmu lagði fríður
flokkur jeppakarla á Sprengisand
og ætlaði norður í land. Þeir urðu
þó frá að hverfa áður en komið var
til byggða fyrir norðan.
Sprengisandsleiðin hefur löngum
reynst mönnum erfið en um leið
freistandi. Fyrir meira en hálfri öld
var þessi leið fyrst farin á bíl og
þá að sumarlagi. Þótt leiðangurs-
menn hrepptu slæmt veður og
farkosturinn væri ósköp frumstæð-
ur í samanburði við jeppana, sem
nú urðu frá að hverfa, komst hann
þó alla leið. Þetta var sumarið 1933.
Þetta var Ford T, árgerð 1927 -
einn af þessum jálkum sem báru
hróður bílasmiðsins Henrys Ford
um víða veröld.
Leiðangursmenn í þessari fyrstu
bílferð yfir Sprengisand voru fjórir
- allt þjóðkunnir menn. Þeir voru
Einar Magnússon, síðar rektor við
Menntaskólann í Reykjavík,
Valdimar Sveinbjörnsson mennta-
skólakennari, Jón J. Víðis land-
mælingamaður og Sigurður
Jónsson frá Láug sem var bílstjóri.
Svaðilför
Jón J. Víðis hafði myndavél með-
ferðis og tók þær myndir sem hér
birtast. Hann skráði einnig ferða-
söguna sem á köflum er lygasögu
líkust og margir mundu hika við
að trúa ef myndirnar væru ekki til
sönnunar. Myndirnar á nú Bjarni
Einarsson frá Túni.
Jón hafði lengi látið sig dreyma
um að komast þessa leið og lagði
fyrstu drög að ferðinni þrem árum
áður. Þá gerði hann kort af leið-
inni eftir landabréfum sem mjög
voru komin til ára sinna. I raun
og veru hafði þessi hluti hálendis-
ins aldrei verið mældur almenni-
lega þannig að styðjast varð að
mestu við frásagnir þeirra sem far-
ið höfðu Sprengisand á hestum.
Þrátt fyrir að leiðangursmenn
væru vanbúnir lögðu þeir upp í
ferðina snemma morguns þann 14.
ágúst. Jón sagði frá því í dagbók
sinni að árrisulum bæjarbúum
hefði þótt undarlegt að sjá þar sem
þeir félagar óku inn Laugaveginn
í hellirigningu. Bíllinn var opinn
og sátu þeir þar fjórir „í regnkáp-
um, með sjóhatta á höfðum“. Auk
þess höfðu þeir spennt yfir sig stóra
og mikla regnhlíf sem þeir fundu
þó fljótt að hentaði illa að hafa
uppi þegar bíllinn var á ferð. Þeir
létu þó veðrið ekki á sig fá og höfðu
á orði að „hann yrði varla verri á
Sprengisandi".
LífróðuryfirTungnaá
Þeir fóru greitt fyrsta áfangann
og voru að kvöldi komir að Haldinu
við Tungnaá. Þá höfðu þcir lagt
að baki 153 kílómetra. Tungnaá var
einn versti farartálminn á leiðinni.
Yfir ána urðu þeir að ferja bílinn
á bátkænu og eru myndir Jóns
sönnun þess að það var hægt. Tveir
þeirra reru lifróður á bátnum yfir
straumharða ána. Til öryggis festu
þeir brúsa við bílinn. Þeir áttu að
fljóta upp ef allt sykki. Það væri
þá hægt að vita með vissu hvar
bíllinn hefði sokkið.
En yfir komust þeir og eftir þetta
tók við seinfær leiðin inn á hálend-
ið. Fyrstu dagana forðuðust þeir
reiðveginn, sem fylgir graslendinu,
og völdu heldur sanda og jökulöld-
ur. Dagleiðirnar gerðust nú stuttar
en leiðin var valin eftir því sem
best leit út hverju sinni. Á Sprengi-
sandi komu þeir aftur inn á reið-
götuna sem var greiðfær. Á
Á Sprengisandi var áð í blindbyl.
Þótt Ford T, árgerð 1927, værl traust farartæki þá átti hann það til að bila.
sandinum hrepptu þeir þó hið
versta veður með linnulausri snjó-
komu.
Áfram var þó haldið enda farið
að styttast norður af. Þeir ætluðu
að koma niður i Bárðardal og tókst
það eftir nokkra snúninga. Að
Mýri í Bárðardal komust þeir síðla
dags sunnudaginn 20. ágúst og
höfðu þá verið sjö daga á fjöllum.
Koma þeirra þótti miklum tíðind-
um sæta í dalnum og dreif að fólk
til að skoða farartækið og farþega
þess.
Eftir þetta var haldið um byggðir
suður aftur og komið til Reykjavík-
ur 25. ágúst, á 12. degi frá því lagt
var upp þaðan. -GK