Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.1987, Qupperneq 20

Ég var á dögunum að skoða bækur
hjá einum göfugum fornbóksala í
Reykjavík. Auk afgreiðslumannsins
var ekki önnur sála þar inni en ég
og heyrðist ekki stuna, aðeins
draugalegt garnagaul stöku sinnum
og skrjáfið sem verður þegar blöðum
er flett í gömlum bókum.
Ég færði mig hægt meðfram bóka-
röðum og las mér til skemmtunar
eitt og annað gullkornið, fór í mak-
indum milli ljóðabóka og leikrita,
sagnfræði og almennra leiðbeininga
um jarðrækt og útrýmingu fíla-
pensla. Þá var það að ég skynja það
eins og út undan mér að ég var ekki
einn. Ég hætti að lesa, hætti að fletta,
stóð kyrr með pésa nokkurn og svip-
aðist um án þess þó að snúa höfðinu.
í svo sem
tveggja metra fjarlægð sat köttur.
Ég skynja návist dýrsins ákaflega
sterkt, eins og jafnan er raunin þegar
kettir nálgast mig. Mér er í rauninni
meinilla við þessi dýr, finnst að þau
eigi hvergi að vera nærri manna-
byggð og væri nær að ala þá í búrum
og flá síðan eins og refi.
En kötturinn í bókabúðinni var að
MILLI LÍNA
Gunnar Gunnarsson
því leytinu skárri en aðrir kettir að
hann hélt kyrru fyrir, hreyfði hvorki
legg né lið. Og brátt tók ég eftir því
mér til hugarhægðar að hann var
uppstoppaður.
Góður kisi, hugsaði ég og velti því
stundarkorn fyrir mér hvers vegna
kaupmaðurinn væri með kattaróféti
í sínum húsum fremur en uppstopp-
aðan hest, svokallaðan lestrarhest.
En kötturinn hefur níu líf og ég þótt-
ist skynja það gegnum þögnina að
enn ætti það uppstoppaða gerpi svo
sem eins og eitt líf til góða og gæti
ráðist á mig þá og þegar. Ég lagði
því frá mér bókina og ekkert varð
úr bókakaupum þann daginn.
Þegar heim kom
minntist ég þess að í fórum mínum
átti ég einhvers staðar bréf frá
dönskum kunningja mínum, en sá
maður hefur lagt sig eftir því að
skoða líf katta í borgum heimsins.
Hann á þegar í handriti rit um ketti
Parísarborgar (og ég er viss um að
það er hryllilegri lesning en Undir-
heimar Parísarborgar sem einhvem
tíma var bestsellerinn í Reykjavík)
og er með í takinu bók um kettina í
Reykjavík, hvorki meira né minna.
Ég vona að þessi uppstoppaði hjá
fornbókasalanum fái að vera með í
því riti.
Þessi danski kattasérfræðingur (ég
tek það fram að hann er enginn sér-
stakur kattavinur, honum finnst þeir
bara forvitnilegt rannsóknarefni
eins og veðurfræðingum fellibyljir)
dvaldi einu sinni sumarlangt í
Reykjavík og vann fyrir sér hjá stóru
fyrirtæki. Ég minnist margs forvitni-
legs sem hann hafði um Reykjavík
og Reykvíkinga að segja.
Eitt var það
sem honum fannst sérlega athyglis-
vert og það var sú aðferð sem starfs-
bræður hans hjá fyrirtækinu höfðu
við að afla sér hærri launa. Hann
var sjálfur vanur því að laun hans
frá Danmörku og Frakklandi væru
svo há að hann þyrfti ekki að hafa
sérstakar áhyggjur af lítilvægum
fjárskuldbindingu'm sínum. Hér á
landi voru sérfræðingar á borð við
hann hins vegar á svo lágum launum
að þeir þurftu að finna upp leynilegt
kerfi varðandi stimpilklukkur og eft-
irvinnu til að fá til hnífs og skeiðar.
Grunnkaupið var í rauninni aðeins
þóknun, engin upphæð sem nokkrum
manni kom til hugar að hægt væri
að lifa af, skrifaði kunningi minn
seinna. Og svo lýsti hann því hvern-
ig starfsmenn, háir sem lágir, létu
einhvern einn af hverri deild fara
undir miðnættið í vinnuna til að
stimpla alla kippuna út.
En það voru
kettirnir sem sérstaka athygli vöktu.
(Hann segir að vísu á einum stað í
bréfinu að hinir útsmognu starfs-
bræður hans hjá þessu fyrirtæki, sem
ég lofaði að nefna aldrei, hefðu verið
bévítans kettir, sleikt sólina í leti
liðlangt sumarið og eiginlega ekki
gert neitt annað en stimpla sig út
og inn, vegna þess, sögðu þeir, hve
lágt kaupið væri að engum almenni-
legum manni dytti í hug að vinna
fyrir svoleiðis skitirí. (Nóg um það.)
Kettirnir í Reykjavík eru öðrum
köttum feitari og furða að þeir skuli
ekki drepast meira úr kransæðastíflu
en raun mun. Þegar maður gengur
um hverfin beggja vegna Tjarnarinn-
ar og Kvosarinnar verða tíðum á
vegi manns akfeitir kettir, orðnir svo
makráðir og latir og þeim dettur
ekki i hug að drattast úr sporunum
og það jafnvel þótt maður sparki í
þá. Þeir húka daglangt á gangstétt-
um eða í skotum við húsin, undir
bílum ellegar uppi á volgum vélar-
húsum þeirra og skáblina í leti sinni
gulum glyrnum á vegfarendur sem
þeim augsýnilega finnst ekki mikið
til um. Þessir kettir eru löngu hættir
að veiða mýs, rottur og dúfur eins
og kettir eiga að gera, þeir lifa eins
og milljónamæringar sem sestir eru
í helgan stein, líta ekki við öðru en
laxi, smjöri, rjóma og heilagfiski.
Þeir minna helst á makráða ríkis-
bubba eða pólitíkusa sem tekist
hefur að koma sér vel fyrir, skrifar
þessi danski kattasérfræðingur.
Kötturinn Hafreki reyndist hafa fleiri en eitt líf.
I París ku
kattaöldin önnur. Þar eru kettir mjó-
ir sem refir eða jafnvel mjórri og
þeir hendast með ógnarhraða eftir
sambyggðum húsþökum borgarinn-
ar, drepa þar uppi fugla, smjúga
niður um lofttúður og stromprör,
góma rottur og mýs, fá í hæsta lagi
fiskbein að narta í eða þurrmeti úr
dós hjá eiganda sínum, eigi þeir eig-
anda sem man eftir þeim, en það
gera fæstir. Til eru þeir kettir í París
sem fæðast uppi á húsþaki og ala þar
allan sinn aldur. Og komist þeir í
eigu einhvers er það tíðum einhver
íbúi risíbúðar sem opnar þakljóra
sinn og leyfir kvikindi að smjúga inn
í hlýjuna stundarkorn og gefur því
að éta við eldamaskínuna. Væri hægt
að lýsa fyrir þannig þakketti tilveru
hinna reykvísku holdklumpa er eins
víst að þeir tækju sér far út hingað,
kæmu í hópum i leiguflugi og fengju
leigt hjá Granda hf. Þar er heilag-
fiskið.
Kötturinn Hafreki
bjó í Færeyjum. Þar mun uppi svipuð
pólitík í kattamálum og hér á landi,
nema ekki er vitað hvort Færeyingar
stoppa sína ketti upp og gefa þeim
eilíft líf í bókaverslunum. Ég heyrði
eitt sinn eftirfarandi sögu af ketti í
Þórshöfn og eiganda hans. Reyndar
þarf að segja þessa sögu á færeysku
en þar eð mér hefur enn ekki tekist
að ná á því máli tökum verður laus-
leg þýðing að duga:
Það var einu sinni kaupmaður í
Höfninni sem var ákaflega ríkur. Og
vegna þess hve hann var ríkur þá
var hann jafnan einn og yfirgefinn.
Og vegna þess hve einn hann var og
yfirgefinn þá tók hann sér kött.
Köttur þessi reyndist óskaplega
matfrekur. Hann át og át allt sem
tönn á festi í kaupmannsbúðinni
þangað til kaupmaður fór að óttast
það mest að hann yrði fallítt.
Þess vegna tók hann köttinn, bát
sinn og árar og reri alla leið út í
hafsauga. Þar steypti hann kettinum
fyrir borð og reri síðan sem mest
hann mátti til lands.
Þegar hann kom upp í fjöruna var
kötturinn það fyrsta sem hann sá.
- Þú skalt heita Hafreki, sagði
kaupmaðurinn við köttinn og tók
hann aftur inn til sín í búðina.
Þar kom að kötturinn hafði étið
allt ætt í búðinni og var þar ekkert
til nema kassi einn þar sem geymdir
voru smokkar.
Hafreki hafði að vísu ráðist með
kjafti og klóm á smokkakassann en
orðið frá að hverfa i bili.
Kaupmaðurinn setti nú upp aug-
lýsingu utan við búðina þar sem
sagði: Kötturinn minn Hafreki hefur
étið upp allt hér innanstokks, nema
kassa einn þar sem eru smokkar. Nú
bjóðast smokkar á útsölu - tuttugu
stykki fyrir eina krónu! - en engin
ábyrgð veitt.
-GG