Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.1988, Qupperneq 2

2
FÖSTUDAGUR 6. MAÍ 1988.
Fréttir
Skýfall af dollurum
Kambaunamálið i Hæstarétu:
Hjalti Pálsson, einn hinna ákærðu í kaffibaunamálinu, á stuttu spjalli við hæstaréttarlögmanninn Örn Clau-
sen. Örn er verjandi Gisla Theódórssonar. í dag er þriðji dagur málflutnings í kaffibaunamálinu fyrir Hæstarétti.
DV-mynd GVA
Málflutningi var fram haldiö í
kafflbaunamálinu í Hæstarétti í
gær. Óvíst er hvort málflutningi
lýkur fyrr enn á mánudag.
í gær lauk Bragi Steinarsson
vararíkissaksóknari flutningi
sóknarræðu sinnar. Bragi talaði
alls í sjö klukkustundir. Jón Finns-
son hæstaréttarlögmaður, veijandi
Erlends Einarssonar, fyrrverandi
forstjóra Sambandsins, flutti vöm
sína. Verjandi Hjalta Pálssonar,
Guðmundur Ingvi Sigurðsson
hæstaréttarlögmaður, hefur hafíð
varnarræðu sína.
Skólabókardæmi
um fjársvik
Bragi Steinarsson vararíkissak-
sóknari sagði aö kafíibaunamálið
væri skólabókardæmi um fjársvik,
fjársvik til auögunar fyrirtækis
sem ákærðu störfuðu við og beind-
ist gegn dótturfyrirtæki þess. Þetta
er brot gegn samfélaginu. Kafflverð
er tekið til grundvallar við útreikn-
inga á vísitölum, sagði vararíkis-
saksóknari.
Hann kom víða við í ræðu sinni.
Hér á eftir eru nokkur atriði: „Auð-
vitað vissi Hjaiti Pálsson að við-
skiptahættimir vora ekki eðlileg-
ir...“ „Allar stærri ákvarðanir
fóra fyrir framkvæmdastjór-
ana...“ „Hjalti var yfirmaöur
þeirrar deildar sem annaðist við-
skipti við Kafflbrennslu Akur-
eyrar, samt segir hann að
kafflmálin hafi lítiö komið inn á
borð til sín, þau hafi gengið það
eðlilega fyrir sig.“
„Erlendur Einarsson var yfir-
maður Lundúnaskrifstofunnar og
fjármáladeildar Sambandsins enda
kemur hann við sögu í öllum stærri
ákvörðunum. Til dæmis að flytja
tekjur frá London til Reykjavík-
ur...“ „... tekur þátt í aö ákveða
að afsláttargreiðslurnar skyldu
teljast tekjur SÍS...“ „Var með að
ákveða endurgreiðslur tii KA...“
„Óbreyttir starfsmenn vora til að
yfirfæra verkið, vinna handverkið.
Það er deginum ijósara að gögnin
sjálf eru hvorki rituð né handfjötl-
uð af Erlendi sjálfum. Það er
kannski rétt að þau komu ekki á
hans borð. En hann tók ólöglega
ákvörðun vísvitandi...“
....halda afslættinum hjá SÍS
með sviksamlegum hætti að leyna
því fyrir KA.“
í málflutningi sækjanda og verj-
anda kom fram að Erlendur
Einarsson sagði á árinu 1980, þegar
hagnaðurinn af viðskiptunum var
hvað mestur, að þetta væri skýfall
af dolluram.
Skýrsla SÍS
Bragi eyddi fáum orðum á
skýrslu Guðmundar Einarssonar.
Hann sagði að skýrslan gæfi ekki
tilefni til langrar ræðu og að hún
tæki á öfugum enda viðskiptanna.
Hann sagði að ef skýrslan hefði
verið um samskipti SÍS og KA hefði
mátt hafa af henni gagn, en höfund-
ur hennar viki ekki orði að þeim
samskiptum. „Höfundur gefur sér
forsendur og býr til dæmi og svarar
sjálfur. Svona vinnubrögð upplýsa
ekkert og hafa ekkert gildi sem
gagn í málinu. Mér sýnist að veij-
endur hafi sama mat á skýrslunni
og ég.“ Báðir veijendumir sem
töluðu í gær sökuðu rannsóknarað-
ila um það sama, að gefa sér
forsendur.
Jón Finnsson, veijandi Erlends
Einarssonar, vék ekki að skýrsl-
unni i vamarræðu sinni. Guð-
mundur Ingvi Sigurðsson, verjandi
Hjalta Pálssonar, studdist nokkuð
við skýrsluna í varnarræðu sinni.
Verjandi Erlends
Einarssonar
Þegar Bragi Steinarsson hafði
lokið máli sínu hóf Jón Finnsson,
veijandi Erlends, mál sitt. Hann
sagði að sækjandi hefði ekki sýnt
fram á að framin hefðu verið um-
boðssvik og þá ekki að um refsi-
verða launung hefði verið að ræða
og ekki heldur að tengsl Erlends
Einarssonar við málið hefðu verið
með refsiverðum hætti.
Jón sagði einnig aö SÍS hefði gert
allt til að upplýsa málið og ólíklegt
væri að ákært hefði verið í málinu
ef aðstoö SÍS hefði ekki komið til.
Um afslættina sagði Jón að ekki
væri um eiginlega afslætti að ræöa,
heldur skilyrtar endurgreiðslur,
háðar áframhaldandi kaffikaupum
frá sama aðila. Síðar sagði Jón að
það væri ekki refsivert að hafa þá
skoðun að SÍS bæri að fá afsláttinn
en ekki KA. Hann tók fram að á
þeim tíma hefði ekki veriö mikið
vitað um viðskiptin. Erlendur taldi
sig ekki í vafa um að starfsmenn-
imir væra að gera rétt, sagði Jón.
Hann sagði að á þeim tíma sem
Erlendur hefði verið forstjóri SÍS
hefði fyrirtækið stækkað mikiö og
það væri óhugsandi að forsjóri í svo
stóra fyrirtæki hefði yfirsýn yfir
hvern þátt þess.
Stæðu ekki fyrir dómi
Jón Finnsson sagði að þegar
rannsókn skattrannsóknarstjóra á
framtölum og bókhaldi SÍS lauk
1982 hefði máhnu átt aö vera lokið.
SÍS hlaut enga skattahækkun eftir
þá rannsókn. „Ég legg áherslu á
að ákvörðun SÍS um að endur-
greiða KA var gerð af skattalegum
ástæðum en ekki vegna þess að
starfsmenn SÍS hafi gerst sekir um
fjársvik. Hefði verið neitað aö end-
urgreiöa KA stæðu þessir menn
ekki fyrir dómi sakaðir um fjár-
svik. Það er vandséð hvaða opin-
berir hagsmunir þaö era sem knýja
á um að starfsmenn SÍS komi fyrir
dóm sakaðir um fjársvik við KA.“
Undir áhrifum
affjölmiðlafári
Jón Finnsson nefndi nokkur
dæmi þar sem hann setti út á með-
ferð Sakadóms í máhnu. Hann taldi
spurningar sakadómara joft leið-
andi. Einnig setti Jón mikið út á
framsetningu fjölmiðla á málinu.
Sagði þá hafa sakfellt aha ákærðu.
Og að fjölmiðlar hefðu haft áhrif á
ákvörðun ákæravaldsins. „Viö er-
um undir áhrifum frá þessu fjöl-
miðlafári,“ sagði veijandinn.
Fallið frá ákæru
um skjalafals
Guðmundur Ingvi Sigurðsson,
veijandi Hjalta Pálssonar, hóf
varnarræðu sína með því að vekja
athygli á að ákæruvaldið hefði fall-
ið frá ákæra um skjalafals. Saka-
dómur sýknaði ákærðu af þeirri
ákæra. Guðmundur taldi að hægt
hefði verið að tilkynna ákvörðun
ákæravaldsins fyrr. Ákæröu hefðu
hangið með þann ákæruhö nógu
lengi.
„Ráðamenn SÍS eiga sína sök á
því í hvaða farveg þetta mál fór
með því að kalla þetta umboðsvið-
skipti,“ sagöi Guðmundur. Hann
setti út á raimsókn málsins og benti
á að skylt væri að rannsaka jafnt
til sýknu og sektar. Guömundur
sagði einnig að við rannsókn hefðu
menn gefið sér forsendur. Máhö
hefði aldrei verið rannsakaö nema
sem umboösviðskipti. „Þetta mál
gæti verið skólabókardæmi fyrir
rannsóknara að gleypa ekki fram-
burð manna. Það er algengt að
menn miskilji hlutina. Það var
gengið út frá ákveðnum hlutum.
RLR og ákæravaldið dottuöu á
verðinum. Þeir áttuðu sig og féhu
frá ákæra um skjalafals,“ sagði
verjandinn.
Skildu ekki viðskiptin
Áfram með varnarræðu Guð-
mundar: „Þeir skfldu ekki viðskipt-
in, enda ekki nema von þar sem
þetta era mjög flókin viðskipti.
Kaffibrennsla Akureyrar fékk kaffi
á mjög góðu verði enda jókst mark-
aðshlutdefld fyrirtækisins stór-
lega...“ „Það er einkamál SíS og
KA hver hlaut hinn mikla hagn-
að...“ „Verslun er rekin til að
hafa af henni ábata, því meiri ábati,
því betra. Það er kappsmál hvers
stjórnanda að láta ganga sem
best... „Framkvæmdastjóri KA
sagði að annar aðih en SIS hefði í
tvígang boðið kaffi en ekki verið
sambærilegur í verði...“ „Afslætt-
irnir voru breytilegir og tóku
breytingum eftir heimsmarkaðs-
verði og vora bundnir til frekari
kaffikaupa...“ „Reikningamir
voru tvöfaldir. Reikningur með
brúttóverði og svo með brúttóverði
að frádregnum afslætti vegna fyrri
kaupa.“
„Það era mörg gögn í þessu máh
sem sýna að tvöfólda kerfið kom
frá Brasilíu en var ekki rannið
undan rifjum SÍS...“ „Hrikalegur
miskilningur að SÍS væri umboðs-
eða umsýsluaðUi. Það er ekki sama
hvemig menn lesa hlutina, menn
verða að lesa með opnum hug og
skilningi...“ „Hér er sennilega að
sjá dagsins ljós samræmiskenning
sem nú er í tísku í Ameríku...“
„Ulmögulegt fyrir Hjalta Pálsson
að hafa augu á hveiju borði. Þessi
viðskipti vora í fóstum skorðum
og því var ekki nauðsynlegt að bera
þau undir Hjalta hveiju sinni,“
sagði veijandinn, Guömundur
Ingvi Sigurösson.
-sme
Fýmim starfsmaður Ríkisendurskoðunar:
Telur sig bera sök annars manns
krefst sex milljóna í skaða- og miskabætur
Ingi B. Ársælsson, sem starfaði
hjá Ríkisendurskoðun í tæp 27 ár
en var sagt upp störfum 1984, hefúr
stefiit Ríkisendurskoðun og fjár-
málaráðherra fyrir Bæjarþing
Reykjavíkur. Ingi krefst 6 milljóna
króna í skaöabætur og að brott-
vikning hans úr starfi verði dæmd
ólögleg og óréttmæL
Ingi segir að þegar honum var
vikiö úr starfi hafi á sama tíma
komið upp flárdráttur úr sjóði Fé-
lags starfsfólks Stjómarráðsins. Sá
sem uppvís var að fiárdrættinum
var vinnufélagi Inga og sonur yfir-
manns hans. Ingi segist hafa látið
í ljós þá skoöun sína að athæfi
vinnufélagans hafi veriö stofnun-
inni til vansa.
Eftir þau ummæh telur Ingi að
aðför hafi veriö gerö að sér sem
endaði með þeim hætti að honum
var sagt upp störfum fyrirvara-
laust og án þess að fá aö gera grein
fyrir máh sínu. „Það var boriö á
mig að viö mig væru samskiptaörð-
ugleikar. Mér var boöiö að segja
starfi mínu lausu. Hins vegar taldi
ég að ég heföi ekkert þaö gert né
látáð ógert sem gæfi tilefhi til þess
að ég segöi starfinu upp,“ sagði
Ingi B. Ársælsson.
„Þurftl aö þola
mannorðshnekkí“
Ingi fullyröir að yfirmenn stofn-
unarinnar hafi vísvitandi látiö hta
út sem hann hafi orðiö uppvís að
fiárdrættinum því á sama tíma og
vinnufélagi Inga, nú deildarstjóri
hjá annar ríkisstofnun, varð upp-
vÍ8 að fjárdrætti, var Ingi rekinn.
„Þar sem íslenskt þjóöfélag er lítiö
þá halda þeir sem þekkja ekki til
aö þaö hafi veriö ég sem dró mér
fé,“ sagði hann.
Eftir að Ingi haföi hætt störfum
gerði hann, og þáverandi fjármála-
ráðherra Albert Guömundsson,
með sér samkomulag. í því fólst aö
Ingi fékk greidd 13 mánaða laun.
Ingi telur aö hann hafi átt inni
mikiö ótekið orlof og því hafi alls
ekki verið um þrettán mánuða laun
að ræða. í samkomulaginu var
kveðiö á um aö laun Inga myndu
hækka síðustu mánuðina. Við það
var ekki staöið. Lífeyrisréttindi
Inga skerðast verulega af þeim sök-
um.
Ingi segir aö hann og fjölskylda
hans hafi skaðast verulega vegna
þessa. „Ég hef þurft að þola mann-
orðshnekki. Þaö var vélað svo um
af hálfú fyrrverandi yfirmanna
minna að meint fjársvik annars
manns, lenti á mér og ég ber þau
enn. Nú mun ég hreinsa mig af
því,“ sagði Ingi.
„Þaö var gerð aöfór aö mér á
sama tíma og aö sá sem framdi fjár-
drátt var hækkaöur í tign. Ég vildi
fa aö heyra skýringar þeirra sem
aö þessu stóðu,“ sagði Ingi B. Ár-
sælsson. -sme