Dagblaðið Vísir - DV - 23.06.1988, Blaðsíða 21

FIMMTUDAGUR 23. JÚNÍ 1988.
21
Lífsstfll
Jónsmessunótt
Óskasteinar, elskugras og dögg
- eru hlutir sem vert er aö gæta að
Jónsmessan er á morgun. Alls kyns
hjátrú hefur jafnan fylgt Jónsmess-
unni og hefur Jónsmessunóttin veriö
talin ein af þeim fjórum nóttum árs-
ins sem magnaðastar þykja og mest
trú er bundin viö. Hinar eru jólanótt-
in, nýársnótt og þrettándanótt. Ýmsa
hjátrú eiga þessar nætur sameigin-
lega, til að mynda þá að kýr tah og
að selir fari úr hömum sínum.
Fæðingardagur Jóhannesar
skírara
Upphaflega var Jónsmessan merk-
istíð sem lengsti dagur ársins en
vegna skekkju júhanska tímatalsins
hefur þessi dagur færst til um þijá
daga eftir að kirkjan afréð að fast-
setja fæðingardaga Krists og Jóhann-
esar skírara. Jónsmessan er sem sagt
kennd viö hinn síðamefnda en þess
skal getið að Jón og Jóhannes eru tvö
afbrigði sama nafns.
í sambandi við Jónsmessuna er
mest hjátrú varðandi steina, grös og
dögg. Döggin, sem fehur aðfaranótt
24. júní, á að vera ákaflega heilnæm,
svo heilnæm að menn sem velta sér
í henni allsDerir og óska sér í leið-
inni fá lækiiingu á flestum sínum
meinum.
Lífssteinar græða hvert sár
Þessa sömu nótt á líka aö vera
hægt að finna náttúrusteina sem
gæddir eru ýmsum töfrum. Þetta
geta til að mynda verið lausnarstein-
ar til hjálpar jóðsjúkum konum eða
kúm, óskasteinar og lífssteinar sem
græða hvert sár. Nokkrir staðir hafa
verið tílnefndir þar sem slíkir steinar
eiga að finnast. Þar á meðal eru
Baula í Borgarfirði, Tindastóh í
Skagafirði og Klakkur við Grundar-
fjörð.
Lásagras lýkur upp læsingu
Á Jónsmessunótt mun einnig vera
gott að tína nokkrar töfrum gæddar
grasjurtir. Má þar nefna mjaöurjurt,
til að vita hver hefur stohð frá manni,
lásagras eða fjögurra laufa smára
sem á að ljúka upp hverri læsingu
sem hann er borinn að. Gras að naftú
grídus ber einnig nafnið drauma-
gras. Það á að hjálpa mönnum til aö
dreyma þaö sem þeim er forvitni á.
Elskugras eða graðrót
Að lokum ber að nefna brönugrasið
sem vekja á ástir milli karla og
kvenna og stiha ósamlyndi hjóna.
Brönugrasið gengur einnig undir
nöfnunum elskugras, friggjargras,
graðrót og vinargras.
Tíðarandi
í Þjóðsögum Jóns Árnasonar segir
frá því að brönugrasið öðlist þennan
mátt sé sofið á því. MikUvægt er að
rætur grassins séu sem kröftugastar
og að þær séu tvær undir einum stilk,
önnur hvöt en hin blauð. Þegar þær
eru skomar af og báðum fleygt í vatn
flýtur hin hvata en sú blauða sekkur.
Þegar maður viU hafa rót þessa tU
að vekja ástir skal sá sem leitar ásta
með henni grafa vel í kringum rætur
grassins og gæta þess vandlega að
enginn anganna slitni af. Að því
búnu skal leggja aðra rótina undir
höfuð þess sem maður vih ná af ást-
um en haga þó svo tU að hann viti
ekkert af því. Sjálfur skal maður sofa
á hinni.
Jónsmessuhátíðarhöld
Á síðustu árum hefur verið staðið
fyrir Jónsmessuhátíð á túninu við
Norræna húsið en hún mun ekki
vera haldin að þessu sinni. Á þessum
hátíðum hefur verið reist maístöng,
skreytt lyngi og blómum að sænsk-
um sið. Ýmis skemmtiatriði hafa ver-
ið á dagskrá. Færeyskir dansar,
norsk lúðrasveit og að sjálfsögðu
hefur verið kveikt í miklum bálkesti
en sá siður er viö lýði víða í Evrópu.
Þar sem menn þar höfðu þá trú að
þessa nótt lékju illir andar lausum
hala var bál kynt á hólum og hæðum
sem vöm gegn ófógnuðinum.
Miðsumarhelgi
í Finnlandi er svokölluð miðsum-
arhelgi haldin í kringum Jónsmess-
una. Þetta er mesta hátíðarhelgi
sumarsins og allir fara í ferðalög og
Sumir trúa því að kýr tali þessa nótt.
frí þá. í Danmörku er haldin
„St.Hans-fest“ um Jónsmessuna. Þá
em kveiktir bálkestir meira og
minna meðfram allri strönd Sjá-
lands. Alls kyns matur er einnig stór
hður í Jónsmessuhátíðarhöldum
Dana. Svíar halda einnig töluvert
upp á Jónsmessuna en minna mun
vera um það í Noregi.
-gh
Það ku vera ákaflega heilnæmt aö velta sér allsber í dögginni á Jónsmessunótt.

Þjóðsagan segir að uppi á Baulutindi sé tjörn og í henni óskasteinn. Sá
sem næði í steininn fengi óskír sínar uppfylltar en steinninn flýtur ekki upp
nema eina nótt á ári, á Jónsmessunótt.
Frá Jónsmessuhátið i fyrra við Norræna húsið. A myndinni má sjá maístöngina og bálköstinn.