Dagblaðið Vísir - DV - 05.07.1990, Síða 11

FIMMTUDAGUR 5. JÚLl 1990.
11
Utlönd
Sjálfstæðisbarátta Eystrasaltsríkjanna:
A brattann að sækja
Sextán vikna langt þrátefli milli
sovéskra yfirvalda og ráðamanna í
Eystrasaltsríkjunum hefur ekki leitt
til lykta mörg ágreiningsefni deiluað-
ila og enn eiga hin sjálfstæðissinn-
uðu Eystrasaltsríki á brattann að
sækja, að mati bandarískra sérfræð-
inga. En í þessari deilu hafa báðir
aðilar sýnt og sannað að hvorugur
getur neytt vilja sínum upp á hinn.
Málamiðlun
Eitthvað dró úr spennunni milh
sovéskra stjórnvalda og yfirvalda í
ríkjunum þremur í síðustu viku þeg-
ar litháiska þingið féllst á eitt hundr-
að daga frest gildistöku sjálfstæðis-
yfirlýsingar sinnar frá 11. mars síð-
astliðnum. Þingið samþykkti að
gildistöku yfirlýsingarinnar yrði
frestað frá upphafi formlegra við-
ræðna við Moskvuvaldið, hvenær
sem þær svo hefjast. Sovéska stjórn-
in hét því í staðinn að létt yrði á efna-
hagsþvingunum þeim sem hún hefur
beitt Litháa síðustu vikur.
„Þetta var.. .pólitísk málamiðlun
og forðaði báðum frá álitshnekki. En
með þessu hafa í raun og veru ekki
nein ágreiningsefni verið útkljáð og
erfiðustu viðfangsefnin eru fram-
undan,“ sagði einn embættismaður
bandaríska utanríkisráðuneytisins.
Litháar gefa eftir
Fréttaskýrendur segja að Litháen
hafi gefið meira eftir í kröfum sínum
en sovésk yfirvöld til að ná þeirri
stöðu sem nú er komin upp í sjálf-
stæðisdeilunni. Það kann að koma
Gorbatsjov Sovétforseta vel, ekki síst
nú þegar harðlínumenn gera harða
hríð að honum og stefnu hans á yfir-
standandi þingi sovéska kommún-
istaflokksins.
„Litháar höíðu fárra annarra kosta
völ. Þeir stóöu einir í baráttu sinni
Leiðtogafundur iðnríkja:
Búist við
óeiningu
Leiðtogar sjö mestu iðnríkja
heims koma saman til fundar í
næstu viku. Búist er við að á
fundinum , sem haldinn verður í
Bandaríkjunum, verði talsverð
ósamstaða um ýmis málefni.
Sérstaklega má gera ráð fyrir því
að óeining verði um hugsanlega
efnahagsaðstoð til ríkja Austur-
Evrópu og Sovétríkjanna.
Stjórnvöld Vestur-Þýskalands,
Frakklands og Ítalíu vilja koma
því til leiðar að vestræn ríki láti
af hendi andvirði 15 milljarða
dollara í efnahagsaöstoð til Sovét-
ríkjanna á næstu árum. En hin
ríkin, Bandaríkin, Kanada, Japan
og Bretland, eru ekki tilbúin til
þessa fyrr en Sovétstjórnin komi
betri skipan á efnahagsstjórn
landsins.
En efnahagsaðstoðin er ekki
eina málið sem líklegt er að erfitt
verði að komast að samkomulagi
um á leiðtogafundinum. Einnig
eru nefnd til málefni eins og
umhverfisvernd, umbætur á
landbúnaðarviðskiptum land-
anna, lán til Kína og hvort skuld-
um Póllands við mörg vestræn-
' ríki skuli aflétt.
Þessi fundur leiötoganna er sá
fyrsti eftir hinar miklu umbætur
sem átt hafa sér stað í Austur-
Evrópu að undanfornu. Talið er
að þær staðreyndir muni setja
mark sitt á fundinn.
Georg Bush Bandarikjaforseti
vill setja hugmyndina um frjáls-
ari tolla í alþjóðlegum viöskipt-
um á oddinn á þessum fundi.
Fundurinn, sem haldinn verður
í Houston, hefst á mánudaginn í
næstu viku.
Sjálfstæðissinnar í Lettlandi, einu þriggja Eystrasaltsríkjanna, fagna þeirri ákvörðun sovéskra stjórnvalda að af-
létta efnahagsþvingunum gegn nágrannalýðveldinu Litháen. Símamynd Reuter
ur fulltrúa Moskvu og Vilníus heíj-
ast. Litháar vilja að sameiginleg
sendinefnd allra þriggja Eystrasalts-
ríkjanna setjist að samningaborðinu
með Moskvu en að sögn embætt-
ismanna í lýðveldinu eru sovéskir
ráðamenn því andvígir. Talsmaður
forsætisráðherra Litháens sagði í
vikunni að þrátt fyrir þessa andstöðu
mundi Litháen halda áfram að þrýsta
á um sameiginlega sendinefnd. For-
sætisráðherrar ríkjanna þriggja
munu koma saman til fundar um
næstu helgi.
Sovétvaldið vill aðskilja ríkin í
komandi viðræðum, ræða við full-
trúa hvers fyrir sig í einrúmi. Sovét-
stjómin vonast enn eftir því að fá
Litháa til aö samþykkja aukið sjálfs-
forræöi - sérstöðu innan sovéska
ríkjasambandsins - en án fulls sjálf-
staeðis. Litháar hafa aftur á móti sagt
að þeir séu engan veginn reiðubúnir
að fallast á slíkar hugmyndir.
Reuter
og voru að auki beittir efnhagslegum
þvingunum,“ segir Dimitri Simes,
sérfræðingur í málefnum Sovétríkj-
anna, við Carnegie-stofnunina.
Þetta þrátefli hefur gefið Gor-
batsjov tækifæri til að sýna vald sitt
til að beita lýðveldi landsins ströng-
um efnahagsþvingunum. „Sovét-
menn hafa sýnt styrk sinn og bælt
niður róttækar hugmyndir um tafar-
lausan aðskilnað Eystrasaltsríkj-
anna,“ sagði fyrmefndur embætt-
ismaður bandaríska utanríkisráðu-
neytisins. En það hefur líka haft í fór
með sér vaxandi óvild og fjandskap
sem gæti komið sovéskum ráða-
mönnum í koll síðar meir. Þá hafa
Litháar með afstöðu sinni í þessari
deilu sýnt að ekki er hægt að þvinga
þá til að gefa upp sjálfstæðisdrauma
sína.
Embættismaðurinn kvaðst trúa því
að fyrr eða síðar fengju Eystrasalts-
ríkin þrjú- Litháen, Lettland og Eist-
land - sjálfstæði. Öll voru þau inn-
limuð í Sovétríkin árið 1940 sam-
kvæmt leynilegum samningi Sovét-
ríkjanna og Þýskalands nasista. Lett-
land og Eistaland hafa ekki gengið
eins langt í sjálfstæðisbaráttunni og
Litháen. Þing Litháens lýsti yfir taf-
arlausu og skilyrðislausu sjálfstæði
í mars. Hin Eystrasaltsríkin tvö fara
sér hægar og hafa ákveðið að vinna
að sjálfstæði í áfóngum.
Óvissa um framtíðina
Allsendis er óljóst hvenær viðræö-
|Ríga >S OVETRIKIN
Moskva •
Hvíta-
Rússland\
• Minsk
Rússland
DVJRJ
Eystrasaltsrikin þrju - Eistland, Lettland og Litháen - hafa staðið í baráttu
við sovésk yfirvöld um sjálfstæði.
Rosaleg rýmingarsala!
ISú rýmum við fyrir nýjum gerðum
og seljum á BOmVERÐI
BYGGINGAMARKAÐUR
VESTURBÆJAR
Hríngbraut 120
úmi 28600
Lykkju- Filt- Stök teppi Uppúrklippt Uppúrklippt Gólf-
teppi teppi 100% ull teppi og lykkja dúkur
frá kr. frá kr. 30% afsl. Ath. Einnig frá kr. frá kr. frá kr.
465 320mj stórar stærðir, t.d. 3x4 m 948mi 1325* 450
Sphinx
ALLT SETTIÐ!
Hvít Europa hreinlœtistœkja,/setf/
frá Sphinx á hreint frábœru
verði kr:

rltNOBMANN
ftllT

Suðurlandsbraut 20 • Sími 83833