Dagblaðið Vísir - DV - 24.09.1991, Page 7

.recr aaaMa'wagj'S gTjnAnui.öía»j
ÞRIÐJUDAGUR 24. SEPTEMBER 1991.
7
Fréttir
Séreinkenm hrossa milli landshluta fara minnkandi, segir Haukur Pálsson á Röðh:
40 ár síðan ég heff séð
trippi tekið á eyrunum
Haukur Pálsson, bóndi á Rööli,
telst einn af stærstu stóðbændum
í sveitinni. Hann er í kynbótarækt-
un og hans ræktun er sérstök fyrir
þá sök aö hann ræktar aðallega grá
hross. Þaö er ekki gefið mál að fá
svar við þeirri spurningu hversu
mörg hross hann á.
„Auðvitað á ég mörg hross og
kannski næstflest hér. Ef maður
er hreinskihnn getur maður sagt
aö hrossin séu á annað hundraðið.
Ég er með lítið íjárbú en er að draga
það saman og fjölga þá hrossunum.
Og ég er að stíla upp á að rækta
grá hross. Ég elti þau uppi og hef
verið að nota graðhesta sem gefa
grátt.“
- Af hverju grá hross?
„Af því að það er móöins litur.
Og svo er fækkunin í ljósu litunum
geigvænleg vegna þess að næstum
því allir toppgraðhestamir eru
dökkleitir, eins og Náttfari og Sörli
og fleiri. Mín hross eru af Eiríks-
„Við erum nú taldir hrekkjóttari en
við erum“, segir Haukur Pálsson,
bóndi á Röðli.
staðakyninu sem er í rauninni
sama kyn og Sörli á Sauðárkróki
er af, út af Feng gamla frá Eiríks-
stöðum sem var mjög glæsilegur
hvítur reiðhestur."
- Það hefur verið sagt að skapgerð
Húnvetninga, hrekkirnir, erfist í
hrossin?
„Nei, það held ég ekki. Viö erum
nú taldir hrekkjóttari en við erum.
En ef borin eru saman skagfirsk
hross og húnvetnsk er það vel
hugsanlegt að húnvetnsku hrossin
séu heldur stórvaxnari. Afgerandi
munur er hins vegar ekki mikill.
Séreinkenni hrossa milh lands-
hluta fara líka minnkandi vegna
þess einfaldlega að sami graðhest-
ur er notaður um allt land.“
- Gefur það mikið af sér að vera
með hross?
„Nei, það gefur ekki mikið af sér
en maður hefur gaman af þessu.
En það gengur ágætlega að selja
þetta. Kjötmarkaðurinn hér heima
hefur verið ágætur en hann lokaö-
ist alveg fyrir fullorðin hross, þetta
er bara folaldakjöt. Japansmarkaö-
urinn er að opnast núna og hann
er góður. Það er ekkert vandamál
að losna við gömlu hrossinþangað,
Japanarnir éta þetta hrátt. I Slátur-
samlagi Skagfirðinga eru borgaðar
22 þúsund krónur fyrir stykkið og
það er ágæt afsetning. En ef það
verður farið að flytja eitthvað veru-
lega á Japansmarkað eigum við
ekki hross í það. Þessi gífurlegi
mannfjöldi étur þessi hross á
nokkrum mínútum!"
- Hvemig líst þér á hugmyndina
um hrossaskattinn sem kom upp í
sumar?
„Það er nú ekkert á að htast.
Hrossaskattur myndi lenda á bláfá-
tæku fólki sem á kannski 5-6 hross,
en gagnvart stóðbónda yrði það
hreinn dauðadómur. Ég rak upp
ógurlegan hrossahlátur þegar ég
heyrði þetta fyrst. Það virðast eng-
in takmörk fyrir því hvað þessi rík-
isstjórn getur látið út úr sér.“
- Er það rétt að húnvetnskir bænd-
ur snúi hross niður á eyrunum í
réttum?
„Nei það er alveg hætt. Þaö eru
örugglega 30 eða 40 ár síðan ég hef
séð trippi tekið á eyrunum og það
er mjög slæmt ef menn halda þessu
fram. Ef hross eru tekin á eyrunum
veröa þau varla temjandi og þetta
er algerlega úr sögunni."
- Hvernig líst þér á ræktunina í
landinu?
„Ég er djöfull hrifinn af henni.
En eitt gæti verið hættulegt. Það
er ef til eru gallar í kynbótahestun-
um og það er farið með þá um allt
landið. Þá gætu gallarnir erfst og
enginn er varinn fyrir þeim.
Spurningin er því hvað gerist í
þriðja eða fjórða liö ef slíkt er. En
vissulega er gaman hvað sumir
hafa náð langt í ræktuninni og sér-
staklega finnst mér gaman að því
hvað við höfum eignast góöa
knapa. Þeir eru ekki í neinni lík-
ingu við það sem gerðist hér áður.“
-ns
Stóðsmölun og réttir í A-Húnavatnssýslu:
Tugir gesta smöluðu
með heimamönnum
Rúmlega 20 gestir komu og smöl-
uðu og réttuðu með heimamönnum
í Engihhðarhreppi í Austur-Húna-
vatnssýslu um helgina. Réttffnar
voru auglýstar og viðbrögð betri en
menn bjuggust við því færri komust
að en vildu. Hrossin voru á afrétt á
Laxárdalsfjöllum og þau átti að reka
til réttar að Kirkjuskarði.
Hópurinn reið frá Kirkjuskarði inn
Laxárdahnn og hrossin voru síðan
rekin niöur dahnn að Kirkjuskarðs-
rétt. Þar voru nokkur tekin úr stóð-
inu en afgangurinn, um 700 hross,
rekinn áfram niður að Skrapatungu-
rétt. Hrossunum var hleypt í hópum
inn í réttina þar sem þau voru dregin
í sundur og þaö var ekki lítið um áð
vera í þeim bardaga. Fyrir óvana
borgarbúa er þetta geysileg upplifun,
bæði smölunin sjálf og svo réttimar.
Mikill mannfjöldi var í réttunum
og komu menn víða af landinu, bæði
til að skoða og kaupa. Menn spjöll-
uðu mikið og spekúleruðu í hornum,
hrossakaup voru sums staðar í al-
gleymingi og ljóst að mikil viðskipti
áttu sér stað. En það voru líka marg-
ir sem komu bara til að horfa á, skoða
menn og hross og taka þátt í hinni
frægu réttagleði.' Pelar voru í
rassvösum og menn voru margir
hverjir orðnir hýrir þegar líöa tók á
réttadaginn. Þá fékk sönggleðin út-
rás og menn tóku sér andartaks pásu
til að taka lagið.
Þegar réttum lauk voru margir
gestirnir orðnir slæptir en heima-
menn voru hinir hressustu. Það er
ótrúlega skemmtilegt að taka þátt í
stóðsmölun og ekki síður réttastörf-
um. Það ætti hver maður sem fær
tækifæri til að taka þátt í þeim störf-
umaðgrípaþaðánhiks. -ns
DV-myndirNanna
Mikið fjör og læti voru í Skrapatungurétt þegar hrossin voru dregin í sundur.
Ég ét ekki reiðhestana mína
- segir Ævar Þorsteinsson, bóndi í Enni, sem telur hrossakjöt annars hollt og gott
Ævar Þorsteinsson, bóndi í Enni,
eða Ævar í Enni eins og hann er
kallaður, þekkja hestamenn víða á
landinu. Ævar er þekktur fyrir
margra hluta sakir en mest þó fyr-
ir mikla hrossaeign. Þegar hann er
spurður hvaö hann eigi mörg hross
fæst ekkert svar annað en að það
sé móðgun við húnvetnskan bónda
að spyija um hrossaeign hans.
- Það er sagt að þú sért mesti
hrossabóndinn í sýslunni?
„Nei nei, ég hef nú ekki trú á því
en ég á náttúrlega þó nokkuð af
hrossum og ég bý eingöngu við
hross. Ég var með margt af fé og
hafði hrossin sem tómstundagam-
an og ræktaöi reiðhross. En svo
fékk ég riðu í féö og þá sneri ég
mér alfarið aö hrossunum. Og mað-
ur lifir ekkert af þessu nema vera
með dálítið margt. Ég rækta mikið
og ég hef verið það heppinn að fólk,
Ævar í Enni kannast margir hesta-
menn við. Hann segir Norðlend-
inga hafa ævinlega verið á undan
í hrossarækt.
sem hefur verslað við mig, er
ánægt. Þaö kemur nú kannski líka
til af því að ég spái svolítiö í fólkið
sem verslar við mig og athuga
hvort hrossin passa því og það er
mikið atriði. Mín hross eru öll út
af gamla Feng 457 frá Eiríksstöð-
um.“
Ævar segir að húnvetnsku hross-
in séu sérstök að því leyti aö þau
séu stór og væn.
„Það er sérstaklega hér austan
Blöndu því við erum svo heppnir
með afrétt sem ekki er ofbitin. Fyr-
ir vikið verða hrossin vænni. En
að hrossin okkar séu verri í skapi
en önnur er bara rugl. Ég held að
það sé bara áróöur frá keppinaut-
unum.“
- En hvað um það að lund Hún-
vetninga erfist í hrossin?
„Ja, það segir nú gamalt mál-
tæki: Fé er jafnan fóstra líkt. Og
húnvetnsku hrossin eru skapstór
en þau hafa yfirleitt afskaplega
trausta lund og þetta eru höfðingj-
ar, eins og náttúrlega Húnvetning-
ar eru.“
- Hvernig finnst þér markaðurinn
fyrir kjötiö vera?
„Það er þó nokkur markaður og
folaldakjöt er ákaflega vinsælt. Það
er líka tvímælalaust hollasta og
besta kjöt sem við fáum.“
- Borðarðu hrossakjöt?
„Já, ég borða hrossakjöt. Ég ét
náttúrlega ekki reiðhestana mína,
ég viðurkenni það, ég gref þá. En
hrossakjöt er hollt og gott."
- Hvemig líst þér á markaðinn
sem er að opnast í Japan?
„Ég er mjög hrifinn af honum.
Það sem hefur vantað er markaður
fyrir kjöt af fullorðnu og við höfum
ekki getað fækkað hrossunum eins
og við þyrftum vegna þess að það
hefur ekkert verð fengist fyrir þau.
Þetta ýtir líka undir ræktun í land-
inu því þaö er hægt að grisja meira
fullorðnu hrossin burtu.“
- Hvernig líst þér á hugmyndina
um hrossaskatt?
„Þetta er náttúrlega eins og hvert
annað rugl og hlutur sem er ekki
framkvæmanlegur. Það er svo
mikið til af hrossum í landinu sem
eru hvergi nokkurs staðar á papp-
írum.“ .
- En kynbótaræktun í landinu,
hvernig líst þér á hana?
„Mér líst vel á hana. Ég hef fylgst
með þessu síðastliðin 40 ár og það
hafa orðið geysilegar framfarir. Og
bestu hrossin koma að norðan og
það hefur verið vitað frá því sögur
hófust að Norðlendingar hafa alltaf
verið á undan í hrossarækt."
-ns