Dagblaðið Vísir - DV - 19.03.1994, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 19. MARS 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar; ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SÍMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Frjálsari viðhorf
Stuðningsmönnum frjálsari utanríkisviðskipta og auk-
innar þátttöku íslands í fjölþjóðlegu efnahagssamstarfi
hefur flölgað mikið að undanfomu. Þeir em loksins
komnir í meirihluta. Þetta sýndu niðurstöður nýjustu
skoðanakönnunar DV, sem birtist í blaðinu í gær.
Hörðust hefur stefnubreyting þjóðarinnar orðið í við-
horfmu til Evrópusambandsins. Fyrir tveimur ámm
vildu rúm 25% hinna spurðu sækja um aðild að því, en
nú em þeir komnir upp í rúm 51% hinna spurðu. Þetta
getur flokkazt sem hrein stökkbreyting í málinu.
Viðhorfsbreytingin stafar meðal annars af því, að ís-
lendingar standa nú skyndilega andspænis þeirri stað-
reynd, að samanburðarþjóðir okkar á Norðurlöndum em
um það bil að flytja sig yfir í Evrópusambandið. Þar á
meðal em Norðmenn, helztu keppinautar okkar í fiski.
Enn ákveðnari er stuðningur þjóðarinnar við frjálsari
innflutning á búvöru. Rúm 66% hinna spurðu vildu auka
þetta frelsi og tæp 34% voru á móti. Athyglisvert er, að
meirihluti er fyrir þessari skoðun í öllum stjómmála-
flokkunum, meira að segja í Framsóknarflokknum.
Samanlagt sýna þessar kannanir, annars vegar um
aðildarumsókn að Evrópusambandinu og hins vegar um
fijálsari innflutning búvöm, að þjóðin er komin langt
fram úr póhtískum fomstumönnum sínum í viðhorfi sínu
til efnahags- og viðskiptahagsmuna sinna í umheiminum.
Um leið flölgar jafnt og þétt í þeim minnihluta, sem
vih algert innflutningsfrelsi með búvöm. Fyrir fimm
ámm voru þeir 30% hinna spurðu, en eru nú komnir í
35% hinna spurðu. Þetta er töluvert meiri stuðningur
en Evrópusambandið fékk hér fyrir tveimur árum.
Stjórnmálamenn og stjórnmálaflokkar hafa lítið sem
ekkert gert til að fylgja 1 humátt á eftir þjóðinni á þessum
mikilvægu sviðum. Forsætisráðherra hefur nýlega ítrek-
að hvað eftir annað, að umsókn um aðild að Evrópusam-
bandinu sé ekki á dagskrá þessarar ríkisstjórnar.
Þessi íhaldssama skoðun var staðfest á Alþingi í um-
ræðum í fyrradag. Stjómarandstaðan er meira eða minna
sammála ríkisstjórninni á þessu sviði. Gerð var hörð
hríð að utanríkisráðherra, sem hélt fram, að tímabært
væri orðið að sækja um aðild að Evrópusambandinu.
Athyglisvert er, að þingmenn Sjálfstæðisflokksins taka
virkan þátt í að mála Alþingi út 1 hom 1 viðhorfinu til
Evrópusambandsins, þótt mikih meirihluti stuðnings-
manna flokksins hafi opnari viðhorf til umheimsins.
Þetta skarpa misræmi kann að hefna sín á flokknum.
Enn skýrari drættir em í misræminu í afstöðu þjóðar
og þings til fijálsari innflutnings búvöm. Á nákvæmlega
sama tíma og þjóðin vill frjálsari innflutning, hvar í
stjómmálaflokki sem hún stendur, eru þingmenn hennar
algerlega á öndverðum meiði eins og verkin sýna.
AtkvæðamikUl þingmaður reiknaði nýlega, að 50 þing-
menn af 63 væm á móti fijálsari innflutningi búvöm.
Þetta þýðir, að skoðun, sem hefur 66% fylgi meðal lands-
manna, hefur ekki nema 21% fylgi á Alþingi, þar sem
afturhaldið hefur gengið berserksgang að undanfömu.
Tilraunir Alþingis tU að þrengja sem mest að innflutn-
ingi búvöm sýna, að þingmenn telja sér brýnna að gæta
afmarkaðra sérhagsmuna, sem þeir telja þunga á metun-
um, heldur en að vernda almannahagsmuni eins og þeir
líta út frá sjónarmiði meirihluta þjóðarinnar.
Samt er ástæða tU að vona, að smám saman muni
hinar öm breytingar á viðhorfi þjóðarinnar á þessum
sviðum fara að endurspeglast í viðhorfi Alþingis.
Jónas Kristjánsson
Kröggur breska
íhaldsins torvelda
stækkun ESB
Eftir langar fundasetur og mikla
togstreitu hefur tekist aö ljúka
samningum í Brussel um inngöngu
íjögurra ríkja úr Fríverslunarsam-
tökum Évrópu (EFTA) í Evrópu-
sambandiö (ESB) í tæka tíð. Tíma-
nauðin hlaust af ákvörðun Evrópu-
þingsins, að samningar um aðild
nýju ríkjanna yrðu að liggja fyrir
um miðjan þennan mánuð, ætti
þingið sem nú situr að ljúka um-
fjöllun um þá fyrir kosningar til
nýs þings í júní en afgreiðsla af
þingsins hálfu fyrir þann tíma er
óhjákvæmilegt skilyrði fyrir aö
innganga nýliðanna í EBS geti farið
fram um næstu áramót eins og
miðað er við.
En þegar þessari hindrun er rutt
úr vegi skýtur annarri upp. Evr-
ópuþingið hefur lika gert að skil-
yrði fyrir afgreiðslu aðildarsamn-
inga EFTA-ríkjanna að fyrir liggi
ákvörðun ríkja ESB um breytt at-
kvæðavægi við ákvarðanatöku í
ráðherraráði bandalagsins í sam-
ræmi við fjölgunina.
Um þetta mál hafa ráðherrar
ríkja ESB fjallað á fundi eftir fund
án þess að komast aö niðurstöðu.
Bretlandsstjórn aftekur með öllu
að við Qölgun atkvæða á ráðherra-
fundum ESB úr 76 í 90 hækki at-
kvæðatala sem þarf til að hnekkja
ákvörðun úr 23 í 27. Spánarstjórn
styður þá bresku að vissu marki í
þessu máli.
Eins og nú er háttað nægja at-
kvæði tveggja fjölmennra ríkja og
eins fámenns til að stöðva mál í
ESB. Við hækkun stöðvunarþrösk-
uldsins í 27 atkvæði þyrfti þrjú fjöl-
menn ríki eða tvö fjölmenn og tvö
eða þrjú fámenn til að hann yrði
virkur.
Miðað við sögu efnahagssamtaka
ríkja í Vestur-Evrópu kemur af-
staða bresku stjórnarinnar kyn-
lega fyrir sjónir. Bretland neitaði
aðild að Efnahagsbandalaginu, fyr-
irrennara ESB, og þegar það nægði
ekki til að stöðva meginlandsríkin
gekkst Bretlandsstjórn fyrir stofn-
un EFTA, hreins fríverslunar-
svæðis án pólitiskra einingar-
markmiða.
Eftir að Bretland fór svo tilneytt
af efnahagsaðstæðum úr EFTA í
Efnahagsbandalagið hafa breskar
ríkisstjórnir, sérstaklega þó sú sem
Margaret Thatcher stýrði um langa
hríð, beitt sér gegn viðleitni megin-
landsríkja til nánari einingar og
samræmingar utan hreins við-
skiptasviðs. Gömlu félagar Bret-
lands úr EFTA sem nú knýja dyra
hjá ESB, að minnsta kosti Noröur-
löndin fjögur, eru í þessu efni líkleg
til að eiga einatt frekar samleið meö
Bretlandi en meginlandsríkjunum.
En þá bregður svo við aö bresk
ríkisstjóm skirrist ekki við að taka
afstöðu í ESB sem hæglega getur
Douglas Hurd utanríkisráðherra hefur haldið fram málstað bresku stjórn-
arinnar á ráðherrafundum ESB í Brussel.
handa og fóta og klofningur í
íhaldsflokknum kemur rétt einu
sinni í ljós. Verra veganesti út í
tvennar kosningar gæti Major
varla fengið og slæm útkoma
flokksins í þeim gæti orðið til að
fella hann úr foringjastöðunni.
En innan ESB er líka annar for-
ustumaður sem nú berst fyrir póli-
tísku lifi sínu. Helmutír Kohl,
kanslari Þýskalands, horfir fram á
18 staðbundnar kosningar í vor og
sumar og almennar þingkosningar
í október. Eitt af meginstefnumál-
um hans er að hraða inngöngu
EFTA-ríkjanna í ESB sem mest svo
Þýskaland geti notað forsætistíma-
bil sitt í stofnunum ESB síðara
misseri ársins til að hefja undir-
búning að stækkun bandalagsins
til austurs, inngöngu Póllands,
Ungverjalands, Tékklands og Sló-
vakíu.
Kohl hefur átahð opinberlega af-
stöðu stjórna Bretlands og Spánar
til breytingar á atkvæðavæginu í
ESB eftir fjölgun en slíkt er fáheyrt
meðal bandalagsríkja. Klaus Kin-
kel, utanríkisráðherra Þýskalands,
segir að það hljóti að valda alvar-
legri kreppu í ESB fari stækkun
bandalagsins út um þúfur.
Næsti utanríkisráðherrafundur
ESB um málið verður í næstu viku.
Þar verður lagt að Spánarstjórn að
skilja þá bresku eina eftir í and-
stöðunni svo hún verði að slaka til.
Magnús Torfi Ólafsson
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
seinkað inngöngu Austurríkis,
Finnlands, Noregs og Svíþjóðar í
samtökin um ár að minnsta kosti.
Ástæðan er stjómmálaástandið í
Bretlandi um þessar mundir.
Stjóm íhaldsflokksins í London
stendur illa í bresku almennings-
áliti og John Major forsætisráð-
herra afleitlega. Fram undan eru
kosningar til héraðs- og borgar-
stjórna í maí og til Evrópuþingsins
í júní.
í þingflokki íhaldsmanna er
harðsnúinn hópur Thatcher-sinna
sem telur Major alltof Evrópusinn-
aðan. Láti hann nú undan og fallist
á rýrnun stöðvunarvalds í ESB
rjúka þessir Evrópuféndur upp til
Skodanir annarra
Ekki peninganna virði
„Sameinuðu þjóðirnar, sem eru fjármagnaðar að
stómm hluta með peningum Bandaríkjamanna, em
bandalag þar sem miklum tíma er eytt í að ræða
máhn í stað þess að framkvæma. Stríðið í ísrael,
Kóreu, Víetnam og við Persaflóann em lýsandi dæmi
um hvemig SÞ hafa brugðist. Bandaríkjamenn ættu
einungis að þurfa að fóma mannslífum og peningum
í deilur sem hafa meö hagsmuni þeirra að gera.“
Úr leiðara USA Today 16. mars 1994
Velferðarkerfið
„Bill Clinton lofaði kjósendum sínum því aö hann
myndi setja tveggja ára takmörk á það hversu lengi
fólk mætti lifa á velferðarkerfinu. Að því loknu yrði
fólk skyldað til að vinna. Hugmyndin var að gefa
fólki það sjálfstæði og þá virðingu sem fæst með því
aö vinna.
Clinton á hins vegar í erfiðleikum núna þar sem
ekki em nægir peningar til að framkvæma áætlun-
iiia. Ef ekki fást peningar í verkefnið er ekki að sjá
að vandi velferðarkerfisins verði leystur á næstunni.
Úr leiðara The New York Times 13. mars 1994
Marklausar hótanir
„Misheppnuð tilraun Warrens Christophers, ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna, til að bæta mann-
réttindi í Kína sýna hversu lítið mark er tekið á
hótunum stjórnar Bill Chntons. Aðrar misheppnaðar
tilraunir eru t.d. í Bosníu, á Haítí og í Sómalíu. Það
er kominn tími til að Clinton, sem hefur nú gegnt
embætti í 14 mánuði, geri sér grein fyrir því aö það
á ekki að hafa í hótunum við þjóðir nema ætlunin
sé að standa við þær. Annað gerir stjómina að veikri
og marklausri stjórn.
Ur leiðara USA Today 17. mars 1994