Dagblaðið Vísir - DV - 25.06.1994, Page 4

4
LAUGARDAGUR 25. JÚNÍ 1994
Fréttir__________________________________________pv
Sól Cola hræðilég mistök og upphaf ógæfu Sólar hf.:
Mér liður mjög illa yfir
að bregðast trausti
- hef enga trú á aö nokkur vilji ráða mig, segir Davíö Scheving Thorsteinsson
Davíð Scheving Thorsteinsson segir að það sé átakanlegt fyrir sig að hafa brugðist trausti hluthafanna sem hafi
treyst sér fyrir fyrirtækinu. Hann segist bera alla ábyrgðina á því hvernig fór fyrir Smjörliki-Sól.
DV-mynd Brynjar Gauti
- Nú hefur þú verið einn af vinsæl-
ustu stjórnendunum í íslensku við-
skiptalifi siðustu árin og Sól hf. hefur
oft verið valið vinsælasta fyrirtækið
í landinu. Er það ekki persónulegur
ósigur að þurfa að yfirgefa fyrirtækið
við þessar aðstæður?
„Jú, þetta er auðvitað ömurlegt. Það
er sérstaklega átakanlegt að hafa
brugðist trausti hluthafanna sem
treystu mér fyrir fyrirtækinu sínu
og rýra það fé sem þeir hafa í fyrir-
tækið lagt. Fyrir mig persónulega er
þetta jafn ömurlegt. Það hefur ekki
verið átakalaust að komast í gegnum
þessa erfiðu tíma og það hefur tekið
mjög á fjölskyldu mina og mig.“
- Það hefur komið fram að þú hefur
afsalað þér stórum hluta af eftir-
launakröfum og segist vera með allt
veðsett upp í topp, tapir um sjö millj-
óna hlutafé, o.s.frv. Stendur þú ekki
eftir eignalaus maður?
„Nei, en enginn, alls enginn, þar með
talið allir bankar og sjóðir, tapa jafn
miklum peningum og ég. Ég vil þó
ekki gefa upp töluna nákvæmlega.
Ég afsalaöi öllum eftirlaunasamn-
ingnum en ég held húsinu, með að
vísu nokkrum skuldum áhvílandi,
og svo fæ ég starfslokasamning meö
launum í sjö mánuði. Það öryggi sem
felst í því að hafa eftirlaunasamning
í ellinni er horfið. Það sem mestu
máh skiptir er samt auövitað ekki
fasteignirnar heldur það að eiga góð
böm, konu, fjölskyldu og heilsu.“
- Núverandi hluthafar koma til með
að fá aðeins brot, eitthvað um 1/20
hluta, þeirrar eignar sem þeir eru
skráðir fyrir. Ljóst er að stærsti hlut-
hafinn tapar um 10 milljónum og um
40 hluthafar tapa miklu. Hefur þú
ekki brugðist þessu fólks sem treysti
þér fyrir peningunum?
„Jú, alveg tvímælalaust. Mér líður
mjög iUa yfir þessu."
Mér að kenna hvern-
ig komið er
-Smjörlíki hf. var stofnað árið 1946
og gekk ætíð mjög vel, eða þangað
til þú hófst gosdrykkjaframleiðsluna
og siðar vatnsframleiðsluna. Er
ábyrgðin á því hvernig nú er komið
fyrir traustu fyrirtæki ekki algjör-
lega þin?
„Ég axla hana að minnsta kosti og tek
hana á mig. Auðvitað vorum við fleiri
sem tókum þessar ákvarðanir í stjóm
fyrirtækisins en ég ber ábyrgðina og
þetta er mér aö kenna hvemig komið
er. Þetta vom fyrst og ffemst mínar
hugmyndir með gos- og vatnsfram-
leiðsluna og það gengur aUt saman
mjög vel núna. Það tók bara lengri tíma
en ætlað var og kom of seint.“
Sól-Cola hræðileg mistök
- Hefur þú ekki gert mörg verulega
„dýr“ mistök á ferli þínum hér i
Smjörlíki/Sól? Dæmi sem koma upp
i hugann eru til dæmis framleiðslan
á Sól-Cola sem þið neyddust til að
henda 67 þúsund Htrum af.
„Jú, það vom alveg hræðUeg mistök.
Sól Cola var upphaf ógæfunnar. Það
vom tæknileg mistök, hönnunarleg
mistök og bragðið var mistök. Þannig
að þetta var aUt saman ein hörmung-
arsaga. Þó má þegar maður talar um
þessar hörmungar benda á hið fjöl-
marga í framleiðslunni sem hefur
heppnast mjög vel. Það má ekki
gleyma því. Sól-Cola var upphafiö að
erfiðleikum fyrirtækisins. Það versta
við þetta var að fólk tók Sól-Cola
mjög vel og var tilbúið að smakka
eitthvað nýtt.“
- Þegar Iðnaðarbankinn veitti á sín-
um tima stór lán tU framleiðslunnar
í Smjörlíki/Sól og ráðist var í fjárfest-
ingar upp á hundruð milljóna króna
þá varst þú um tíma formaður
bankaráðs? Var það ekki óeðlilegt og
siðlaust?
„Iönaðarbankinn lánaði ekki í þetta.
Það voru Iönlánasjóður og Iðnþróun-
arsjóður sem ég átti enga aðUd að og
Glitnir tók eitthvað af vélunum á
kaupleigusamning. Ég sat í banka-
ráði Iðnaðarbankans sem seinna
Yfirheyrsla
Ari Sigvaldason
varð íslandsbanki. Aðalviðskipta-
banki fyrirtækisins hefur frá 1931
verið Útvegsbankinn, þannig kom-
umst við inn í íslandsbanka. Banka-
ráðið flaUar ekki um lánveitingar,
þannig að það kom aldrei tU minna
kasta að taka ákvörðun um lán.“
Grætur yfir vatnsútflutningi
- Þú hefur sagt að töppun vatns á
fiöskur til útflutnings hafi orðið fyrir-
tækinu endanlega að falli. Hefði ekki
verið gáfulegra að halda sig við djús-
inn og smjörlíkið, eins og nú virðist
vera stefnan í fyrirtækinu?
„Jú, tvímælalaust. Ef við hefðum
ekki farið út í stækkun væri fyrir-
tækið mjög vel statt núna. Hins vegar
má spyija: Var það ekki svipuð ævin-
týramennska á sínum tíma að fara
út í djúsframleiðsluna 1972? Þá hafði
aldrei verið framleiddur djús á ís-
landi. Það hefði verið talin ævintýra-
mennska hefði það misheppnast en
varð gott af því það heppnaðist.
Vatnsútflutningurinn tU Bandaríkj-
anna misheppnaðist. Auðvitað
skammar maður sjálfan sig og græt-
ur yfir því aö þetta skyldi hafa verið
gert. Það er á hreinu að á vissum
tímapunktum hefði átt að taka aðrar
ákvarðanir. Það er gott að vera vitur
eftir á.“
- Þú fjárfestir í vélum og tækjum
fyrir hundruð mUljóna út á vatns-
sölusamninga sem meðeigandi þinn
sagðist hafa gert í Bandaríkjunum.
Svo kom í ljós að hann gat lítið selt
og rúmlega 400 milljónir fóru í súg-
inn. Hvernig gast þú látið blekkja þig
svona illilega?
„Maðurinn lagði aUa þessa sölu-
samninga fram sem síðar reyndust
ekki á rökum reistir og stóðust ekki.
Hann borgaði sjálfur hluta af vélun-
um til að staðfesta pantanir. Hans tap
er yfir 300 milljónir, þannig að hann
tapaði líka á þessu. Hann hafði
einkaleyfi á sölu á afurðum íslensks
bergvatns nema á íslandi og í Jlret-
landi og neitaði síðan að hefja sölu
nema að við stækkuðum verksmiðj-
una. Þetta vatnsævintýri tók lengri
tíma aö verða að veruleika heldur
en lánastofnanir gátu beðið eftir. Það
er núna góður gangur á þessari
vatnsverksmiðju og hún er mjög arð-
vænleg."
Ég er atvinnulaus
- Nú hefur komið fram í fréttum að
allar vatnssölutilraunir Norðmanna
hafa farið í súginn og að þessi mark-
aður er gifurlega erfiður. Það þurfi
áratugi til að byggja upp nafn og
mikla fjármuni í auglýsingar o.s.frv.
Þurftir þú ekki að rannsaka markað-
inn betur áður en ráðist var í sam-
keppni við fyrirtæki sem höfðu ára-
tuga reynslu á þessu sviði?
„Markaðurinn var auðvitað rann-
sakaður. Það sem gerðist var að við
vorum komnir með litla verksmiðju
og með mjög góðan viðskiptavin í
Bretlandi. Salan á íslandi var að hefj-
ast en við höfðum ekkert selt í
Bandaríkjunum. Þá kemur meðeig-
andinn og segir að sölumöguleikarn-
ir í Bandaríkjunum séu svo mikhr
og hann hafi svo marga samninga
að hann neiti að byija að afgreiða
vegna þess að íslenskt bergvatn geti
ekki annað eftirspum. Þarna tek ég
þessa röngu ákvörðun að láta undan
gegn því að hann komi með meira fé
inn í fyrirtækið í stað þess að krefj-
ast þess að hann keypti okkur út. Það
voru fyrir hendi markaðsmöguleikar
í Bandaríkjunum meðal annars
vegna þess að stórt fyrirtæki eins og
Perrier missti mikla markaðshlut-
deild. Þá opnaðist markaðurinn og
þaö streymdu inn ný nöfn en því
miður ekki okkar því maðurinn
kunni ekki að selja.“
- Að lokum, Davíð, hvað hyggstu
taka þér fyrir hendur þegar þú hætt-
ir hér í fyrirtækinu um mánaðamót-
in?
„Ég er atvinnulaus og mun reyna að
verða mér úti um eitthvað til að
vinna við. Það hafa að vísu hringt í
mig útflytjendur og viljað fá mig með
sér í samstarf. Ég hef hins vegar
enga trú á því að nokkur vilji ráða
mig. Þá verð ég bara að fara út í ein-
hverja starfsemi sjálfur."