Alþýðublaðið - 26.04.1967, Blaðsíða 8

KASTUÓS
Gríski herinn klofinn?
HVERJIR áttu frumkvæðið að
”»aldatöku hersins í Grikklandi
®g átti Konstantín konungur ein-
hvern þátt í henni? Byltingin var
gerð í nafni konungs og hann
Jindirritaði stefnuyfiriýsingu
hinnar uýju stjórnar. En tók
hann þátt í undirbúningi bylting-
arinnar eða vissi hann ekki að
bylting væri áformuð?
Herinn hefur ætíð haft mikil
áhrif í grískum stórmálum og
lýðræði hefur átt erfitt upp-
dráttar í Grikklandi. Á þessari
öld hafa verið gerðar 17 bylting-
ar í landinu, þrisvar sinnum hef-
ur verið skipt um stjórnarform,
tvær einræðisstjórnir hafa setið
að völdum og borgarastyrjöld
geisaði í landinu á árunum 1944
—1949. í engu öðru landi Evr-
ópu hefur herinn eins mikil á-
hrif í stjórnmálum. Sumir hafa
talið herinn einu traustu stoð
ríkisins og konungsættin hefur
Jitið á lierinn sem lífsakkeri sitt.
★ GRIVAS AÐ VERKI ?
|
Atburðirnir í Grikklandi eru
óljósir, en ýmsir hafa þótzt geta
grernt áhrif hins ofstækisfulla
' GriVasar hershöfðlingja, sem
Stjórnaði andspyrnu Kýpurbúa
gegn Bretum á sinum tíma. Hann
hefur gert misheppnaðar til-
raunir til þess að komast til á-
hrifa í grískum stjórnmálum. —
Hin eindregna barátta hans fyrir
sameiningu Kýpur og Grikklands
hefur bakað honum andúð Ma-
kariosar erkibiskups'ý for.seta
Kýpur, sem vill að Kýpur verði
áfram sjálfstætt lýðveldi. Fyrir
nokkrum dögum hótaði hann að
Játa af embætti sínu sem yfir-
maður gríska herliðsins á Kýpur,
en hann skipti um skoðun. Hver
GRIVAS.
taldi hann á að halda starfi sínu
áfram? Hvaða loforð fékk hann
í staðinn?
Það var Grivas hershöfðingi
sem á sínum tima kom upp um
hið svokallaða Aspidasamsæri.
Fyrir þremur árum, þegar Pap-
andreou varð forsætisráðherra
eftir kosningasigur Miðflokka-
sambandsins, komst upp um sam-
særi hægri sinnaðra liðsforingja,
sem stofnað höfðu með sér fé-
lagsskapinn ,,IDEA” (Hið heil-
aga félag grískra liðsforingja).
Félagsskapur þessi studdi kon-
unginn og sá svo um að með-
limir félagsins væru hækkaðir í
tign og skipaðir í mikilvæg emb-
ætti.
★ HÆGRISINNAÐIR
HERFORINGJAR.
Margt bendir til þess, að það
hafi verið „IDEA”, sem átti frum

Norðmenn rannsaka
landgrunn sitt
NORÐMENN hafa ákveðið
að gera víðtæka vísindalega
rannsókn á landgrunni sínu,
að því er Robert Major, fram-
kvæmdastjóri norska Rann-
sóknarráðsins sagði á aðal-
fundi þess. Munu margar vís-
indastofnanir taka þátt í þess-
ari athugun.
Major skýrði svo frá, að
þessi rannsókn teldist vera
hin merkilegasta, enda sé
landgrunnið að 200 metra
dýpi jafnstórt Noregi að flat-
armáli, og að 500 metra dýpi
þrisvar sinnum stærra en Nor-
egur. Mun „Norges Teknisk-
Naturvitenskaplige Forskn-
ingsrád” standa fyrir rann-
sókninni, en hún verður falin
sérstökum hópi vísindamanna,
sem bæði eiga að gera heild-
aráætlun og stýra framkvæmd
hennar.
Mikill melrihluti af ^isk-
veiðum Norðmanna er á land-
grunninu. Þar að auki hefur
komið fram mikill áhugi á
hugsanlegum olíu- ejfi gas-
lindum á þessu svæði, sem
slík auðæfi hafa íundizt á
hafsbotni við Norðursjó. Hafa
norsk yfirvöld þegar veitt ein-
stökum aðilum rannsóknar-
heimild sunnan 62. breiddar-
gráðu, en hafa ekki tekið á-
kvarðanir varðandi svæðið
norðan þeirrar línu.
kvæðið að byltingunni í Grikk-
landi í síðustu viku. Þótt talið
sé, að félagar í „IDEA” séu um
2 — 3000 að tölu, er hér aðeins um
að ræða lítinn hluta grísku liðs-
foringjastéttarinnar, og þess
vegna er byltingin sennilega að
eins fyrsti þáttur örlagaríks
harmleiks.
Þegar Papandreou komst til
valda stofnuðu vinstrisinnaðir^
liðsforingjar félagsskapinn „AS-
PIDA” (Skjöldurinn), en nafnið
er dregið af upphafsstöfum
grísks málsháttar, sem er á þá
leið, að „liðsforingjar eigi að
bjarga landinu, hugsjónum lýð-
ræðisins, stjórn hinna göfugu.”
Flestir þeir, sem gengu í þetta
leynifélag, voru ungir liðsfor-
ingjar.
ANDREAS PAPANDREOU.
Höfuðsmaður í leyniþjónustu
griska hersins (KYO), Arostido-
mos Bouloukos náði völdunum í
„ASPIDA”. Arostidomos Boulouk-
os var náinn vinur Andreasar
Papandreous, sonar Georgs Pap-
andreous, sem skömmu áður sneri
aftur til Grikklands frá Banda-
ríkjunum. þar sem hann var pró-
fessor í hagfræði. Skömmu eftir
að Georg Papandreou myndaði
stjórn sína, skipaði hann son sinn
Andreas yfirmann leyniþjónust-
unnar.
Með Bouloukos í stjórn „AS-
PIDA” sat annar vinur Andreasar
Papandreous, Papaterpos ofursti,
sem á sínum tíma bárðist með
skæruliðum Titos undir dulnefn-
inu „Santro.” í febrúar 1965 var
Bouloukos sendur til Kýpur og
skipaður yfirmaður' leyniþjón-
ustu gríska herliðsins þar. Ekki
lei'ð á löngu þar til hann hafði
fengið fjölmarga liðsforingja á
Kýpur í lið með „Aspida” og var
hér um öflugan hring að ræða
innan gríska herliðsins.
★ RÉTTARHÖLD.
Grivas hershöfðingi, sem hafði
skipulagt frelsisbaráttuna á Kýp-
ur undir dulnefninu „Dighenis”,
fór fljótlega að gruna margt.
Það var hann, sem útvegaði
sönnunargögnin, sem notuð voru
gegn ,,ASPIDA”-liðsforingjun-
um. Uppljóstranir hans leiddu
til fjandskapar Konstantíns kon-
ungs og Papandreous forsætisráð-
herra. Konungurinn vék Papan-
dreou frá völdum, þegar Papan-
dreou eldri ætlaði sér að taka
sjálfur við stjórn varnarmála og
skipa sig landvarnaráðherra. —
Uppljóstranirnar frá Kýpur
urðu einnig til þess að réttar-
höld hófust í máli „ASPIDA”-
foringjanna og lauk þeim ekki
fyrr en í marz sl.-15 liðsforingj-
ar voru dæmdir í 2 — 18 ára fang-
elsi, en 13 voru sýknaðir. Einn
hinna dæmdu var Papaterpos of-
ursti og hlaut hann þyngsta dóm,
enda var hanri talinn höfuðpaur
samsærisins. J
Talið er, a@ uppgjör innan
gríska hersins eigi einhvern þátt
í umrótinu síðustu daga. Ýmis-
legt virðist benda til þess, að
Grivas hershöfðingi liafi sett hin-
um hægrisinnuðu liðsforingjum í
„IDEA” úrslitakosti og haégri-
sinnar hafi látið til skarar skríða
af ótta við að Papandreou sigr-
aði í kosningum þeim, sem fram
áttu að fara í næsta mánuði, en
sigur Papandreous hefði leitt til
yfirráða vinstrisinna í heraflan-
um. En allt er á huldu um það,
hvort meirihluti grískra liðsfor-
Frli. á 10. síðu.
♦---------------------------
Danir og Norð
mennsemjaum
A-Grænland
í SÍÐUSTU VIKU voru und-
irritaðir samningar milli Dana
og Norðmanna um réttindi
hinna síðarnefndu við Austur-
Grænland. Undirrituðu samning-
inn John Lyng utanríkisráðherra
og John Knox sendiherra Dana,
Kemur hinn nýi samningur í
stað gamals, sem gerður var ár-
ið 1924 og Danir sög'ðu upp ár-
ið 1965. Samkvæmt honum heim
ilaðist Norðmönnum að stunda
veiðar og fiskiri á og við Aust-
ur-Grænland frá Lindenovsfirði
í suðri til Nordostrundingen í
norðri.
Samkvæmt hinum nýja samn-
ingi mega norskir sjómenn
stunda fiskveiðar eftir sömu
reglum og danskir á sama svæði
næstu 10 ár. Ef sannanlegt
reynist, að þessar veiðar skaði
Grænlendinga, má segja samn-
ingunum upp, þó ekki fyrr en
1972. Norðmenn fá og leyfi til
að reisa birgðastöðvar fyrir skip
sín á Austur-Grænlandi.
Loks er í samningnum talað
um sameiginlegt átak til að efla
fiskveiðar á Austur-Grænlandi.
Samningurinn þarf nú að stað-
festast af Stórþinginu.
8 26. apríl 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ