Alþýðublaðið - 06.02.1968, Blaðsíða 5

MINNÍNGARORÐ:
ÁGÖST JÖSEFSSON
SNEMMA sumars árið 1880
flutti ekkjan Guðríður Guð-
mundsdóttir, sem áður hafði búið
á Belgsstöðum við Akranes, með
sex ára gamlan son sinn, Ágúst
að nafni, til Reykjavíkur, eftír að
hún hafði misst mann sinn, Jósef
Helgason, í sjóinn. Ekkjan var
fátæk og umkomulítil er hún
leitaði til höfuðstaðarins til þess
þar að sjá farborða sér og syni
sínum. Hinn ungi sveinn, Á g -
úst Jósefsson, átti þá
vissulega eftir að festa rætur í
Reykjavík, því þar dvaldi liann
ævi sina alla eftir það, eða 87
ár, að frádreginni tíu ára dvöl
í Kaupmannahöfn. Það má því
með sanni segja, að það hafi
ekki verið ofmælt hjá Ágústi í
riti hans: „Minningar og svip-
myndir úr Reykjavík,” þegar
hann segir, að hann hafi kynnzt
högum og háttum í bæjarlífinu „á
meira en sjö tuga ára rölti sínu
um bæinn og nágrenni lians/’ En
nú sést Ágúst Jósefsson ekki
lengur á rölti um götur Reykja-
víkur. Þessi fágæti og ágæti mað-
ur er nú fallinn frá.
ÞaB voru engar bumbur barð-
ar né blásið í lúðra, þegar Ág-
úst fetaði sína löngu ævibraut,
prúður, rólegur og fágaður. Hann
sóttist ekki eftir hyllingum og
hamförum. Rósemi og glaðværð
einkenndu þennan ágæta dreng,
en lífsspeki og fastar skoðanir
voru hans aðalseinkenni..
Það var einkum tvennt, sem
mest 'áhrif hafði á líf og skoð-
anir Ágústs Jósefssonar. Annað
var tíu ára dvöl hans í Dan-
mörku, en hitt var bjargföst
sannfæring hans um ágæti jafn-
aðarstefnunnar. En þetta hvoru
tveggja var samanofið í lífi hans
og störfum.
Prentiðnin hefur löngum Jeyst
úr læðingi öfl mannlegs máttar
og orðið ómetanlegur skóli fyrir
marga ágæta menn bæði hér á
landi og ekki síður í hinum Norð-
urlöndunum. Ágúst Jósefsson
lærði þessa iðn og hennar vegna
fór hann til Danmerkur til íram-
haidsstarfa í þessari iðngrein.
Hann segir sjálfur svo frá, að
áður en hann hafði farið að heim-
an, hefði hann „hvorki heyrt né
lesið neitt um verkalýðsféiög og
jafnaðarstefnu.” En hann ásetti
sér að fræðast um þessi efni. Og
um þær mundir er hann dvald-
ist í Kaupmannahöfn voru þar
ýmsir málfundaklúbbar, þar sem
rædd voru stefnumál jafnaðar-
manna og þjóðfélags- og verka-
lýðsmál. Á fundum klúbbanna
töluðu margir gáfaðir og vel
máli farnir menn. Og skýrir Ág-
úst svo frá, að eftir því sem
tímar liðu og hann öðlaðist
meiri þekkingu á stefnu og starf-
semi jafnaðarmanna í Danmörku,
því ákveðnari hefði hann orðið
að fylgja þeim flokki að málum,
og hann bætti við „og hefi ég
gert það ætíð síðan.” Og þessi
síðustu orð má vissulega undir-
strika sem staðreynd.
Árið 1905 flytur Ágúst til ís-
lands aftur og er þá sannfærður
jafnaðarmaður. Hann ltom þá
ekki heim til margra skoðana-
bræðra sinna. Þeir voru sann-
arlega fáir og lítils megnugir.
Hann hefur sjálfur sagt svo frá,
að jafnaðarstefnan hefði þá átt
litlum vinsældum að fagna hjá'
almenningi. Hann nefnir þó sér-
staklega einn mann, frænda sinn,
Pétur G. Guðnmndsson, bók-
bindara, sem hefði þá verið einn
af þeim fáu alþýðumönnum, sem
hafði verulega þekkingu á
jafnaðarstefnunni, og hafði
kynnzt henni af lestri erlendra
bóka og blaða. Þessir tveir menn
tóku þá höndum saman og hrinda
í framkvæmd útgáfu blaðs, er
befðist fyrir stefnu verkaJýðsfé-
laga og samtökum „til stuðnings
jafnaðarstefnunni. Og þeir
frændur, Ágúst og Pétur, létu
ekki sitja við orðin tóm. Þeir
kölluðu saman nokkra menn, og
urðu þeir 15 alls, er bundust
samtökum um útgáfu nýs blaðs,
er heita skyldi Alþýðublaðið, og
átti það að hefja göngu .sína 1.
janúar 1906, og var það fram-
kvæmt. Og stefnuskrá þessa
blaðs, var þannig ákvörðuð og
birt:
AÐ vernda rétt lítiimagnans.
AD sporna við kúgun og yfir-
gangi auðvalds og ein-
stakra manna.
AÐ innræta hjá þjóðinni þekk-
ingu á gildi vinnunoar og
virðingu fyrir henni.
AÐ efla þekkingu alþýðunnar,
einkum á þjóðfélagsfræði, at-
vinnurekstri og vinnuað-
ferðum.
AÐ styðja samtök verkamanna,
sem miða að því að sporng
við valdi og vana, áníðslu og
Örétti, en efla sameiginleg-
an hagnað.
AÐ efla svo andlegan þroska al-
þýðunnar, að Hún verði
jafnfær ráða sem dáða.
Stefnuskránni fylgdi svoliijóð-
andi eftirmáli frá blaðstjórn-
inni:
„Við væntum þess að «tllir,
sem vilja vclferð þjóðarinnár í
nútíð og framtíð, styðji okkur að
þessu verki með alúð og ein-
beittum vilja. Jafnréttið cr sá
töframáttur, sem einn getur afl-
að þes°ari þjóð, sem öðrum, vegs
og virðingar, frelsi ov fursæld-
ar. Við treystum á þe»iv”n mátt
og tileinkum okkur orðin:
Frelsi, jafnrétti og Tiræðra-
lag.”
Þessi tilraun um blaðaútgáf-
una, bar þó ekki þann árangur
sem skyldi, og hæfði þeim góða
málstað. Hið litla og gamla Al-
þýðublað hóf göngu sína 1. jan-
úar 1906 og komu út af því 18
tölublöð, en af næsta árgangi að-
eins sjö tölúblöð. Þannig krókn-
aði þessi vísir í kulda skilnings-
leysis. Og i frásögn sinni um
þettá mál bætir Ágúst við í bók
sinni: „Þétta ér sagan um fæð-
ingu, líf og dauða Alþýðublaðs-
ins eldra.”
1 fyrsta tölublað skrifaði Ág-
úst Jósefsson grein, er hann
néfndi: „Til verkamanna,” og
segir þar svo: „Tll þess að læra
að skilja rétt sinn, og til þess að
verja rétt sinn, þurfa menn að
hugsa um hann og gera sér grein
fyrir í hverju hann er fólginn,
þurfa að læra að meta sig sjálfa
og siðar hver annan og styðja
hver annan í baráttunni móti
hræsni og yfirdrepsskap, falsi
og rangindum.”
Þetta var herhvötin til verka-
manna, sem einnig á sama ári
leiddi til stofnunnar verka-
mannafélagsins Dagsbrúnar. Þar
sjást spor Ágústs, skilningur
hans og hugsjón. Saga íslenzkra
verkalýðssasmtaka á vissulega
að vera minnug baráttu Ágústs
Jósefssonar. Hún verður ekki
rétt rakin án þess að geta starfa
hans.
Það var ekki einungis tíu ára
dvöl Ágústs í Danmörku, sem
mótaði skoðanir hans í stjórn-
málum. Það var einnig fágun
hans og prúðmahnleg framkoma,
er munu að verulegu leyti eiga
rætur sínar að rekja til þessar-
ar dvalar. í fari hans og fram-
komu var sameinað á eftirtekt-
arverðán hátt,, einkenni alþjóða-
borgarans og einlægni og látleysi
alþýðumannsins. Glaðværð hans
var einlæg og aðlaðandi og vin-
semd hans falslaus. Allt petta
gerir Ágúst Jósefsson ógleym-
anlegan. Samverkamenn hans
og vinir minnast hans með þakk-
læti og trega.
Kvefája frá H.I.P.
Ágúst Jósefsson hóf prentnám
19. nóvember 1890 í Prent-
smiðju ísafoldar. 1895 sigldi
hann til Kaupmannahafnar og
vann í prentsmiðju S.L. Möll-
er þar til í janúar 1905, að
hann kom aftur heim og tók
til starfa í ísafoldarprenit-
smiðju á ný og starfaði bar til
1915, er hann réðst til Félags-
prentsmiðjunnar. 1918 lét
hann af prentstörfum, en á því
ári var hann skipaður heil-
brigðisfulltrúi. Ágúst var for-
maður Hins íslenzka prentara
félags 1907-08 og 1911 —’12,
gjaldkeri 1914 og formaður
sjúkrasamlags Prentara 1915—
’18; einnig íítarfaðjTi hahn í
ritnefnd Prentarans og gegndi
ýmsum nefndarstörfum í þágu
félagsins, og átti m,a. sæti í
samninganefndum. Ágúst var
einn af brautryðjendum prent
arastéttarinnar í baráttu henn
ar fyrir bætfum kjörum, og
sérstaklega var honum umhug
að um að fá daglegan vinnu
tíma styittan. í formannstíð
fengu prentarar líka vísi að
sumarleyfi, 3 daga, og stytt-
ingu vinnutímans úr 10 stund
um í 9. 1957 var Ágúst gerð-
ur að heiðursfélaga í HÍP fyr
ir brautryðjendastarf sitt. Hið
íslenzka prentarafélag þakkar
þessum horfna félagsmanni
sínum og leiðtoga ötult starf
í þágu prentarastéttarinnar.
Stefán Jóh. Stefánsson.
AÐALFUNDUR
Byggingarsamvinnufélags atvinnubifreiðarstjóra, verður
haldinn þriðjudaginn 13. febrúar n.k. áð Skipholti 70, og
hefst kl. 20.30 stundvíslega.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf.
STJÓRNIN.
Kappaksturbíla-
brautir
AURORA
Bílar og teinar í úrvali.
LEIKFANG ABÚÐIN
Laugavegi 11 — Sími 15395.
6. febrúar 1968 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ §