Dagur - 16.03.1928, Blaðsíða 1

D A O U R, *
kemur út á hverjum fostu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Ámi Jóhanns-
son í Kaupfélagi Eyfirð-
inga.
A f g r e i ð slan
er hjá Jóni Þ. Þór,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. das.
• • • • e c * *-• •-•-•■
XI.
• • • «-#-h
I. ár. j

• • «-•-• ■• • ■
• ♦ •-•-• ••••■• • • • •••••• -•-• • -•- • « •
Akureyri, 16. Marz 1928.
• • • « • ^■■•-•-•-•-♦-•-•h
12. tbl.
Lausgengi íhaldsins.
Meðan íhaldsstjórnin sat að
völdum, var það eitt aðaláhuga-
mál hennar, að sæta hverju færi
um að hækka gengi ísl. krónu.
Samkvæmt áformum: hennar,
hlaut lausgengi á gjaldeyrinum
að vera ríkjandi hér á landi um
langt skeið, ef íhaldsmenn hefðu
farið með völdin áfram. Hér var
um stefnumJál að ræða, sem í-
haldsstjórnin hélt fast við og
feldi því allar kröfur Framsókn-
armanna á undanfömum þingum,
um að undirbúa verðfestingn
krónunnar. Lausgengisstefnu í-
haldsins var hrundlð við síðustu
kosningar. Og eftir það hrun hef-
ir íhaldið ekki sýnt lit á að verja
kenningar sínar og gerðir í geng-
ismálinu. I þess stað hafa íhalds-
menn nú í orði kveðnu söðlað um
þannig, að bæði á Alþingi og í
blöðumi sínum æpa þeir eins og
götulýður að núverandi stjórn
fyrir að hún skuli ekki á þessu
þingi hafa flutt frumvarp um
það, að ákveða og undirbúa verð-
festingu krónunnar og skora á
sjálfa sig að vinna að því! Varpa
þeir fram um þetta fyrirspurnum
og ákúrum í vandlætingartón og
básúna um alt land, að Framsókn-
arflokkurinn sé að »bregðast
stefnumáli sínu og svíkja loforð
sín við bændur«. — En ef að f-
haldsmenn á þingi tryðu nokkurt
augnablik sjálfir á að þessi hróp-
yrði og skrípalæti ættu við nokk-
uð að styðjast, þá hefðu þeir
vissulega reynt með samningalip-
urð og gætni að tryggja hækkun-
arpólitík sinni byr í þinginu, og
ekki varpað þessu máli eins og
hákarlabeitu fyrir hina langsoltnu
blaðaþjóna sína. — Ihaldsþing-
menn vita það ákaflega greini-
lega, að stjórnin þarf ekki að bera
fram frumvarp um að ákveða og
undirbúa verðfestingu krónunn-
ar, hún gerir það ótilkvödd og
þarf ekki að biðja um áskorun frá
Alþingi til þess. Stjórnin hefir
sýnt, að hún þorir að framfylgja
stefnumálum sínum), án þess að
spyrja daglega um leyfi til þess.
Þegar hún lögfestir verðgildi
krónunnar og stýfingu, þá verður
það gert með breytingu á mynt-
lögunum, eftir að stöðvun er kom-
in á verðlagið í landinu í hlutfalli
við núverandi krónugildi. Þó að
það taki nokkum tíma, þá verður
krónunni ekki raskað, og sízt til
hækkunar, á meðan núverandi
stjórn fer með völd.
Á undanförnum þingum, meðan
Framsóhnarflokkurinn var í
minnihluta, hafði hann aðeins eitt
ráð til þess, að knýja fram vilja
sinn í gengismálinu, og það var að
flytja frumvörp um að löggjafar-
valdið legði fyrir stjórnina að
undirbúa verðfestingu krónunnar
og hlíta henni. Nú hefir Fram-
sókn aðrar leiðir til framkvæmda
í þessu máli. Eftir að stjórnin
skifti um formann í gengisskrán-
ingarnefndinni í haust og skipaði
Ásgeir Ásgeirsson í stað Sigurðar
Briem, þá hefir hún fullkomið
meirihlutavald í þessu máli, til
þess að framfylgja verðfesting-
unni. Og um það er stjórnin í
heild sammála. — Allar spásagn-
ir og blekkingar hinna pólitísku
reikunarmanna í íhaldsflokknum,
eru því marklaust fleipur. Á síð-
ustu og verstu tímum virðast blöð
þeirra sætta sig við að flytja mis-
sagnir og slúður, sem ekki geta
flotið lengur en eina viku, né stað-
ist mótmæli. Og þá er orðið
þröngt fyrir dyrum, þegar fhalds-
blöðin eiga ekki um annan kost
að velja, en augnabliksblekkingar
og loddarabrögð, til þess að ná
eyrum lesenda sinna um stundar-
sakir.
í gengismálinu hafa íhaldsmenn
reynt eftir föngum að hnekkja
verðfestingarstefnu Framsóknar-
flokksins, en nú er því öllu snúið
öfugt, og reynt að gera Framsókn
tortryggilega með rógburði um,
að flokkurinn ætli ekki að fram-
fylgja festingunni. — Lausgengi
íhaldsmanna er alræmt, eigi að-
eins í gjaldeyrismálinu, heldur í
málaflutningi þeirra og stjórn-
málastarfsemi yfirleitt; og »Isl.«
er ávalt handhægasta hjúið á
heimilinu, í þeim lausaleik.
-----o------
Ritfregnir.
»Gangleri. — Ritstjóri Jakob
Kristinsson. — II. ár., 1. hefti.
Þessar ritgerðir eru í heftinu:
Uml Annie Besant (með mynd)
eftir ritstj. Er það ágrip af
starfssögu hennar. Frú Besant
var áttræð síðastliðið haust. —
Þá kemur erindi eftir C. Jinaraja-
dasa: Hið guðdómlega útsýni;
flutt I Rvík síðastliðið haust.
(Mynd fylgir af höf). Aðalbjörg
Sigurðardóttir birtir erindi um
Krishnamurti, sem hún flutti í
Nóvemib. s. 1. og vakti þá mikla at-
hygli. Þá er grein um Guðm. heit.
Guðmundsson skáld eftir Grétar
Fells. Benjamin Kristjánsson rit-
ar alllanga grein um »Trú og sið-
gæði.« Og Kristín Matthíasson
»Bréf til Þórbergs Þórðarsonar«,
er það svar við bréfi hans sem
birtist í 2. hefti »Réttar« f. árs.
— Síðast í heftinu eru smágrein-
ar eftir ritstjórann. — Ritið er
efnismikið og vandað að öllum
frágangi. Útsölumaður á Akureyri
er Sigurgeir Jónsson söngkennari.
»Iðunn« 4. hefti, II. árg. Fremst
í heftinu er snjalt kvæði eftir Ste-
fán frá Hvítadal: »Þér skáld«.
Því næst: erindi eftir C. Jinaraja-
dasa: »Lífsviðhorf guðspekinnar«,
flutt í Rvík síðastl. haust. Kvæðið
»Lótófagar« eftir A. Tennyson
Magnús Ásgeirsson þýddi. Ritgerð
um Annie Besant eftir Sigurjón
Jónsson, með mynd af henni og J.
Krishnamurti. Þá kemur saga eft-
ir Stefán frá Hvítadal: »Jól«.
(Bernskuminningar). Ritgerð um
Stephan G. Stephansson eftir
Guðm. Gíslason Hagalín. Og grein
um »Vefarann mikla frá Kasmír«
(sögu H. K. Laxnes) eftir Tómas
Guðmundsson lögfræðing. Rit-
stjórinn þýðir ritgerð eftir Sig-
urð Hoel um: »Biblíu stjórnmála-
manna« — höfuðrit Machíavelli’s
frá 16. öld. Síðast í heftinu eru
smágreinar: »Rúm og tími« og
ritfregnir. — »Iðunn« er tiltölu-
lega efnismest og ódýrust af árs-
f jórðungstímlaritunum; kostar að-
eins 7 kr. árgangurinn.
Tvmarit iðnaðannamia, 1. og 2.
hefti, II. árg. eru nýkomin hingað
norður. 1 1. hefti þess eru ritgerð-
ir: Iðnaðarmannafélag Akureyrar
(með myndumi af öllum stjórn-
endum þess frá því að félagið var
stofnað og húsi þess); Um iðnað
í Akureyrarbæ; Heilsuhæli Norð-
urlands (með mynd). — f 2. hefti
'eru: Grein um iðnaðarmannafél.
ísafjarðar, fertugt (með mynd);
Yfirlit um byggingar árið 1927;
Magnús Benjamínsson hálfátt-
ræður (með mynd). — Frágangur
á ritinu er allur hinri vandaðasti
og ættu bæði iðnaðarmenn og aðr-
ir að kaupa það. Kostar 4 kr. árg.
Til sýnis og sölu hjá Guðbirni
kaupm. Björnssyni, Hafnarstræti
35.
»Þróun jafnaðarstefmmna,r« eft-
ir Friedrich Engels, hefir verið
þýdd á íslenzku og gefin út hér á
Alcureyri af Jafnaðarmannafélagi
Akureyrar. Verður nánar getið
síðar.
Ættingjum og vinum til-
kynnist, að faðir okkar Kristján
Jónsson, andaðist að heimili
sínu Glæsibæ, Laugardaginn 10.
þ, m. Útförin er ákveðin Mið-
vikudaginn 21. Mars, og hefst
kl. 12 á hádegi.
Börnin.
t
Haraldur Níelsson
prófessor.
Eins og símskeyti í blaðinu
herma, andaðist hann aðfaranótt
síðasta Mánudags, eftir uppskurð
við gallsteinum, tæplega sextugur
að aldri.
Haraldur Níelsson var af flest-
um talinn áhrifamesti kennimað-
ur þessa lands; andríki og kraftur
sameinað á óvenjulega háu stigi
einkendu manninn. Hefir hann
markað svo djúp spor í andlegu
lífi þjóðarinnar, að þau munu
reynast óafmáanleg.
Við andlátsfregn þessa andríka
klerks og kennara, kemur manni
í hug það, sem síra Arngrímur
lærði sagði eftir andlát Guð-
brands biskups frænda síns:'
»Ilefði múrinn kunnað að mæla,
trén að tala,
kórinn að kveina,
kirkjan hin að veina,
skólinn að skynja,
staðurinn allur að stynja,
þá myndi alt þetta hafa verið
mönnum í sama harmagrát og
hjartasorg«.
»Eimreiðin 4. hefti 33. árs. Af
efni þessa heftis má einkum benda
á, þróttmikið kvæði eftir Einar
Benediktsson: »Hvammar«. Rit-
gerð um Franeesco Petrarc eftir
Thoru Friðriksson; Ritgerð um
»Norðurljós« eftir Jón Eyþórsson.
Kvæði um »Déttifoss« eftir Jón
Magnússon; og ritgerð eftir Ein-
ar H. Kvaran: »Þjóðnýting á
Englandi á ófriðarárunumte, fróð-
leg og athyglisverð. Þar er sýnt
fram á, að þjóðnýting ýmsra iðn-
aðargreina var þrautaráð Breta
á ófriðarárunum.