Dagur - 04.12.1930, Side 2

232
DAGUR
64. tbl.
♦ -#-» ♦ ♦ • • ♦ f t • f t #••• ♦ •-•-♦-• 4
Karlmannafatnaður,
Vetrarfrakkar,
Sérstakar buxur,
Sokkar,
Bindislifsi,
Manchetskyrtur hvítar ög mislitar,
Kjólskyrtur mjög ódýrar,
Vinnuskyrtur o. m. fl.
Bezt og ódýrast.
Kaupfélag Eyfirðinga.
Vefnaðarvörudeildin.
Vefnaðarvörudeildin. *iBI
glIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIil
Framsóknarfélagsfundur
sunnudaginn 7. desember, kl. 4, á venjulegum stað (Skjaldborg).
Flúinn!
Tagore ávarpar Rússa.
Indverska skáldið heimsfræga,
spekingurinn Rabindranath Tagore,
hefir nýlega ferðast um Rússland
til þess að kynnast umbótastarfsemi
Bolsevika og framtíðarhorfum. Hann
dáist að hinum risavöxnu umhótum
á ýmsum sviðum. En hann sér einnig
skuggahliðar og varar Rússa við
alvarlegri hættu, sem honum sýnist
vofa yfir allri endurbótastarísemi
þeirra. Hættan er falin í því hugar-
ástandi almennings, sem óhjákvæmi-
lega skapast þar sem æst er til
hefnda, heiftar og haturs, i þeim
»illu öflum ofbeldis og yfirgangs,
sem aftur leiða til óendanlegrar keðju
nýrra ofbeidis- og grimdarverka*.
Vitringurinn varar Rússa við þessari
hættu, þessum arfi frá keisarastjórn-
inni rússnesku, hinum versta arfi
sem hugsanlegt var að viðreisnar-
menn Rússlands gætu þaðan fengið.
Áður en Tagore hvarf á burt úr
Rússlandi, lét hann rússneska blað-
inu »lzvestia< í té til birtingar ávarp
það til rússneskra Bolsevika, sem
hér fer á eftir (þýtt hér úr ensku):
Eg vil fyrst og fremst tjá yður
aðdáun mína og undrun yfir því,
hve fræðslustarf yðar á meðal bænd-
anna er sótt með kappi og þraut-
seigju, hve fræðslustarfi þessu er
vel og viturlega komið fyrir og hve
fjölbreyttar leiðir hafa verið opnaðar
til þess að þroska bændalýðinn,
bæði andlega og líkamlega. Slíka
uppeldisstarfsemi get eg sjáifsagt
metið betur en ella fyrir þá sök, að
í mínu eigin landi eru miljónir manna
algerlega sviftir því ljósi, sem fræðsla
°g uppeldi fær veitt. Miðað við það
eru öll önnur gæði, er mönnum
mega hlotnast, hin ytri, yfirborðs-
legu og aðfengnu hnoss, líkust
húðmálningu, sem aldrei ber vott
um heilbrigt blóð, en aðeins dylur
hið blóðvana hörund án þess að
endurnæra blóðið sjálft. Pér hafið
skilið þann sannleika, að þjóðfélags-
böli verður aldrei útrýmt nema tekið
sé fyrir rætur þess; En til þess þarf
uppeldi. Til þess dugir ekkert lög-
regluvald eða heragi;
En eg hefi orðið var við sumt
hér, sem er í andstöðu við hið há-
leitá markmið, sem þér síefnið að.
Hér er alið upp hugarfar, sem er
andstætt hugsjónum yðar um rót-
tækar þjóðfélagsumbætur. Eg verð
að leggja fyrir yður eina spurningu:
Vinnið þér hugsjónum yðar gagn
með því að kveikja i hugum þeirra,
sem eru undir leiðsögu yðar, reiði,
stéttahatur og hefndarfýsn gegn
þeim, sem þér teljið yður óvinveitta ?
Það er satt að vísu, að þér hafið
afskaplega erfiðleika við að stríða,
verðið að berjast við fáfræði, sam-
úðarskort og jafnvel illgirnislega
mótstöðu. En köllun yðar og mark-
mið er ekki bundið við yðar eigin
þjóð eina eða stjórnmálaflokk yðar
sjálfra, því að þér teljið yður berj-
ast fyrir mannfélagsumbótum. En
eru þeir ekki líka innan mannfélags-
ins, sem eru ósamþykkir stefnu
yðar og markmiði? Pér reynið til
að hjálpa bændunum, sem hafa aðra
skoðun en þér í trúmálum, fjármál-
um og félagsmálum, ekki rneð því
að reiðast þeim, heldur með fræðslu,
með því að sýna þeím fram á hvar
rót bölsins leynist. Hversvegna farið
þér ekki tins að gagnvart öðrum
mönnum, sem eru í andstöðu við
hugsjónir yðar? Látum svo vera
að þér teljið þeirra hugarstefnur
rangar. Þær eru alt að einu af
sögulegum rótum runnar, óhjá-
kvæmileg afleiðing af þeim aðstæð-
um, sem á undan eru gengnar.
Pessir menn eru í yðar augum af-
vegaleiddir. Pví ríkari hvöt ættuð
þér að fmna hjá sjálfum yður til
þess að snúa hugum þeirra á rétta
leið með samúð og velvild, þar sem
þeir eru, engu síður en bændurnir,
flokkur manna innan hins sama
mannfélags, sem þér eruð að vinna
fyrir.
Ef þér alið of mikið á hinu illa
innræti andstæðinga yðar, teljið þá
óbætandi og veröskulda eilífa for-
dæmingu, þá alið þér upp með
mönnum sérstakt hugarviðhorf, heift
og hatur, sem síðar getur hæglega
snúist gegn yðar eigin hugsjónum
og gert verk yðar að engu. Pér
eruð að vinna fyrir stórt mál. Pess-
vegna verðið þér líka sjálfir að sýna
stórhug yðar, miskunsemi, skilning
og þolinmæði. Eg dáist að hinu
mikla verki, sem þér eruð að reyna
að koma í framkvæmd. En einmitt
þessvegna verð eg líka að vænta
þess, að driffjöður verks yðar sé
kærleikur og að unnið sé í and-
rúmslofti samúcjflr og skilnings.
Par sem menn eru frjálsir hugsana
sinna, hljóta jafnan að vera skiftar
skoðanir. Ef menn væru neyddir
með valdboði til að aðhyllast sömu
skoðun á öllum hlutum, væri þessi
heimur meira en óskemtilegur. Líf
manna yrði ófrjó kyrstaða í vél-
gengu tilbreytingarleysi. Ef kðllun
yðar er að bjarga mannkyninu, öllu
lifandi fólki, þá verðið þér að taka
fult tiilit til mismunandi * skoðana
manna og lundarfars. Skoðanir taka
sífeldum breytingum við umrót
frjálsra hugsana og nýjan skilning
á siðferðislögmálum. Ofbeldi dreg-
ur ávalt á eftir sér nýtt ofbeldi og
starblinda heimsku. Andlegt frelsi
er óhjákvæmilegt skilyrði fyrir sigri
sannleikans, en rödd sannleikans
kafnar, þar sem ógnir og hræðsla
ríkir. Villidýrið getur aldrei unnið
bug á dýrseðlinu, það getur maður-
inn einn. Petta er sannleikur, sem
hver einasti dagur í allri sögu
mannkynsins leiðir i Ijós.
Eg tek það fram enn þá einu
sinni, nú þegar eg er á förum úr
landi yðar, að eg dáist að þvl mikla
verki, sem hér er hafið til þess að
leysa böndin af þeim, sem áður
voru í ánauð, hefja þá upp sem
áður voru kúgaðir, hjálpa þeim sem
áður voru hjálparlausir og vekjaþá
tii meðvitundar um það, að vegur-
inn til björgunar er uppeldi og sá
máttur, sem fylgir sameining mann-
legra krafta.
Vegna alls mannfélags vildi eg
mega vona að það hendi yður
aldrei, að þér vekið upp hin illu
öfl ofbeldis og yfirgangs, sem aftur
munu leiða tii óendanlegrar keðju
nýrra.ofbeidis- og grimdarverka. Pér
hafið þegar tekið allmikið í arf frá
keisarastjórninni i þessum efnum.
Pað er hinn versti arfur, sem hugs-
anlegt var að þér gætuð þaöan
fengið. Pér hafið reynt til að eyða
ýmsu öðru böli þeirratima. Hvers-
vegna reynið þér ekki einnig að
útrýma þessu? Eg hefi lært mikið
af því að sjá hve hyggilega yður
ferst í tilraunum yðar til að gera
þá að gagnsmönnum, sem áður
voru hjálparvana, veikir ogfáfróðir.
Pér hafið stórar hugsjónir, en ein-
mitt þessvegna vil eg mega vænta
af yður fullkominnar þjónustu fyrir
hugsjónamál yðar og sérstakiega
þess, að undirstaða framtíðarbygg-
ingar yðar verði lögð á breiðum
grunni hins víðtækasta frelsis.
J. E. K. tilkynnir í síðasta »Verka-
mannic, að hann svari ekki spurn-
ingum þeim, er að honum var
beint í síðasta blaði Dags. Hefir
hann þannig flúið af þeim vígvelli,
er honum var haslaður. Var það
fyrirfram vitanlegt að svo myndi
fara. En á flóttanum iítur J. E. K.
um öxi og fleiprar út úr sér, að
hann skuii þá fyrst sanna mál sitt
um kúgun og arðrán K. E. A.,
þegar ritstjóri Dags hafi aísannaö
það! Pessi rökfærsla J. E. K. sýnir
mjög vel gáfnafar hans.
J. E. K. segir, að »sjáanlega« sé
greinin í síðasta blaði Dags, undir-
rituð »Hamar<, eftir Porstein Da-
víðsson. Alrangt sér J. E. K. hér
eins og. annarstaðar, og munu hæfi-
leikar hans mjög beinast í þá átt
að rata aldrei á hið rétta i neinu
máli. P. D. átti engan hlut að
greininni »Ojafir eru yður gefnar<.
J. E. K. tilkynnir, að hann sé »á
förum úr bænum<. En ekki getur
hann um, að hann sé að fiýja
undan »kúgun< og »arðráni< K.E. A.
Fari hann í friði!
Rússneskir vísindamenn
dœmdir til dauða og
skotnir án rannsóknar.
í síðasl. mánuði hefir mikill fjöldi
þýzkra prófessora og vísindamanna
sent rússnesku ráðstjórninni opin-
ber mótmæli út af aftökum rúss-
neskra visindamanna, sem átt hafa
sér stað i haust. Undir mótmælin
hafa skrifað svo niargir frægir
vísinda- og andansmenn, að fá dæmi
eru til. Mótmælin eru svohljóðandi
(þýdd er enska blaðinu »Manchester
Ouardian<):
»Hinn 3. sept. hafarússnesk blöð
opinberlega tilkynt að teknir hafi
verið fastir margir afburða vísinda-
menn, sem höfðu unnið að visinda-
störfum sínum í þágu lands síns.
Staðreyndir hrúgast upp sem virðast
sanna það, að hverskonar vísinda-
iðkun, sem útheimtir hið allra minsta
andlegt frjálsræði, sé að verða alveg
útilokuð í ráðstjórnarríkjum Rúss-
lands. Samkvæmt viðbótarskýrslu,
sem birt var í opinberum blöðum
Rússiands 22. og 23. sept. hafa 48
menn, þar á meðal prófessor Ryazant-
seff og prófessor Karatygin, verið
skótnir samkvæmt ákvörðunum
stjórnarvalda, án réttarrannsóknar.
Vér sem skrifum nöfn vor hér undir,
teljum það skyldu vora sem fullttúa
Gotf Ijós
gleður á hvíldarstundum og
gerir vinnuna auðveldari.
Spara eigi gott ljós.
þeyati
omi
aS írrrwjL
lýAxv fac&V bétet>V;