Dagur - 13.05.1931, Síða 2

84
DAGUR
21. tH.
V atnsleiðslurör
svört og galvaniseruð.
Röra-tengistykki
af öllum tegundum.
Skólpleiðslur.
-Kaupfélag Eyfirðinga
Járn- og glervörudeildin.
mmmmmmmmmmmm
My ndastof an
Oránufélagsgötu 21 er opin alla
daga frá kl. 10 — 6.
Guðr. Funch-Rasmussen.
máli sínu, reyndi ólafur Thors að
brýna röddina, en framburður
hans var loðinn og óskilmerkileg-
ur. Sýnilega hefir honum fundizt
að andstæðingar Tiyggva Þór-
hallssonar hafi farið miklar hrak-
farir fyrir honum kvöldið áður
og vildi hann því freista að rétta
hlut þeirra en tókst það illa.
Sýndi ólafur þá riddaralegu hegð-
un að ráðast að Tr. Þ., sem ekki
gat borið hönd fyrir höfuð sér á
þessum vettvangi, og hrakyrti
hann á margan hátt. Aftur á móti
treysti hann sér ekki til að svara
Eysteini' Jónssyni einu einasta
orði og gerði því enga tilraun til
að hrekja neitt af því, sem hann
hafði sagt í ræðu sinni. Er þó
ekki vafi á, að ól. Th. hefði ekki
sparað það, ef hann hefði séð sér
það fært. Síðar gekk Eysteinn
fast á Ólaf með að hrekja ræðu
sína, þó ekki væri nema eitt at-
riði hennar, ef hann væri maður
til, en ólafur kvaðst halda fast
við þá ákvörðun sína að leggja
ekki út í það.
ól. Thors endaði ræðu sína með
orðunum: »Eg læt mér nægja að
staðhæfa«. Var það rétt mælt, því
ræða hans öll var ekki annað en
rakalausar staðhæfingar. Var mál
hans allt hið ómerkilegasta og
ekki þess vert að vera rakið.
Stefán Jóh. Stefánsson lýsti
stefnu jafnaðarmanna og ræddi
um ýms áhugamál flokksins. Tók
hann upp sumt af því, sem Jón
Baldvinsson hafði sagt kvöldið
áður, svo sem um breytta kjör-
dæmaskipun og hlutfallskosning-
ar. Dvaldi hann og nokkuð við
skatta- og tollamálin, alþýðu-
tryggingar, fátækralöggjöf og
rikislögreglu fhaldsins, sem hann
kvað geta rekið aftur upp úlf-
grátt höfuðið, ef alþýðan gætti
sín ekki.
Þá fór Eysteinn Jónsson nokkr-
um orðum um ræðu Ólafs Thors
og sýndi fram á, hversu hann
hefði alveg gefizt upp við að rök-
ræða við sig um skuldirnar. Rakti
hann enn nokkuð fjármálasyndir
og fjárglæfra Ihaldsmanna. Sagði
hann það enga tilviljun, að sömu
mennirnir, sem hefðu átt beinan
og óbeinan þátt í því, að íslands-
banki fór á hausinn, væru nú
komnir í makk við jafnaðarmenn.
Nokkuð af ræðutíma sínum gaf
Eysteinn Jónasi Jónssyni eftir.
Tók hann ól. Th. ofurlítið til
bæna í stuttri ræðu og rak ofan í
hann verstu lokleysurnar; minnti
hann á að við Þjórsárbrú hefði
hann eitt sinn sagt: »Við útgerð-
armenn erum aflaklærnar og við
ætlum að leggja til fjármagnið í
ræktun landsins«. En þetta loforð
sitt hefð'i hann svikið. — Þessu
svaraði ól. Th. með skætingi og
minntist um leið Kaupfélags Ey-
firðinga á þann hátt, að það væri
»pólitískt verzlunarfyrirtæki'«.
Vildi hann með því afsaka líkam-
legt ofbeldi sitt gagnvart bókinni
»Samvinna bændanna«.
Enn urðu nokkrar orðahnipp-
ingar milli ræðumanna í 5 mín-
útna ræðunum.
III.
Lokaþáttur stjórnmálaumræðnanna
hófst að kvöldi þess 6. þ. m.
Ræðumenn voru: Magnús Jóns-
son prófessor fyrir hönd íhalds-
flokksins, Ólafur Friðriksson ritstjóri
fyrir hönd Alþýðuflokksins og Jónas
Jónsson fyrv. dómsmálaráðherra af
hendi Framsóknarflokksins. Einnig
var Brynjólfi Bjarnasyni skotið inn
í umræðurnar, og flutti hann hálf-
tíma ræðu, til þess að lofa og veg-
sama stefnu kommúnista.
Magnús Jónsson byrjaði ræðu
sína með því, að hann ætlaði að
draga upp rétta mynd af stjórnar-
farinu og fjárhagsástandinu. Sem
dæmi þess hve myndin var rétt
dregin hjá M. J., fullyrti hann, að
veðsetning tollteknanna 1921, í sam-
bandi við »óskapalán« Magn. Guðm.
væri ekki til, það væri bara rógur
Framsóknarmanna. Nú er það löngu
upplýst og sannað með skulda-
bréfunum sjálfum, að þessi veð-
setning var í fullkomnasta lagi.
Er það því nokkuð óskammfeilin
bíræfni af Magnúsi Jónssyni að
ætla sér enn að bjarga nafna sínum
Guðmundssyni frá veðsetningunni
með rakalausum ósannindum. —
Pá sagði M. J., að allar framfarir í
sveitum landsins byggðust á raf-
virkjun eftir þeim leiðum, sem flokk-
ur hans hefði stungið upp á. -
Síðan varð honum skrafdrjúgt um
»drengileg vopn« í blaðamennsk-
unni og hvað Tímann vera lygið
blað gagnstætt því sem blöð íhalds,-
ins væru! Mun almennt hafa verið
brosað að þessari fyndni Magn. J.
— Ræðumaður sagði það mjög
skammarlegt að bera andstæðingum
það á brýn, að þeir væru varmenni,
en rétt á eftir kom það í Ijós, að því
aðeins væri þetta ljótt, ef íhaldsmenn
yrðu'fyrir því, og ekki nægði honum
sjálfum að bregða andstæðingum
sínum um varmennsku, heldur líkti
hann þeim við glæpamenn í Chica-
go af verstu tegund. — Mjög harm-
aði M. J. þann dugnað, sem sýnd-
ur hafði verið í því að koma upp
glæpamálinu í Hnífsdal, og hefði
sýnilega verið nær innræti þessa
prestvígða manns að breitt hefði
verið yfir það mál, eins og að
sjálfsögðu hefði verið gert, ef íhalds-
stjórnin hefði verið áfram við völd.
— Rá var M. J. mjög sár út af því,
hve »hamast« hefði verið áfram í
framförunum í stjórnartíð Framsókn-
ar, og hvað hlynnt hefði verið að
verkamönnum í kaupgjaldsmálum;
þeir hefðu fengið allt of hátt kaup.
Ennfremur fann hann að þvi, hvað
stjórnin hefði verið vond við Shell
á íslandi. — Loks sagði M. J., að
fjárhagurinn hefði verið í bezta lagi
1927, en nú væri svo komið, að
hann væri á heljarþröminni og rík-
inu lægi við gjaldþroti. (Sbr. kenn-
ingu íhaldsmanna um að hinn vel
stæði Reykjavíkurbær geti ekki feng-
ið lán, nema ríkið ábyrgist. Gott
samræmi!)
Að mestu er hér gengið fram
hjá Ijótum munnsöfnuði þessa
hempuklædda þjóns kirkju og krist-
indóms, en það orðbragð var á þá
leið, að vitanlegt er um ýmsa gætna
flokksmenn hans, að þeim ofbauð.
Ólafur Friðriksson ræddi nokkuð
um fjármálastjórn íhaldsins og brá
upp mynd af nokkrum fjársukks-
mönnum flokksins. Peir, sem hefðu
verið f náðinni hjá íhaldinu, hefðu
fengið að hækka skuldir sínar við
lánsstofnanir, jafnvel upp í 2 —3 milj.,
þó vitanlegt væri að ekki gætu borg-
að. Af þessari óstjórn hefðu hlotist
hin alkunnu stórtöp bankanna, sem
alþýðan yrði nú að bæta fyrir með
drápsvöxtum. Ól. Fr. sagði, sem
ailir vita, að tugum þúsunda af fé
bankanna hefði verið ausið í blöð
íhaldsins og kosningasjóð þess. —
Ósatt kvað hann það vera hjá Magn-
úsi Jónssyni, að Framsókn hefði
sprengt upp kaup verkamanna.
Framsókn væri líka íhaldsflokkur,
þó ekki væri út af eins svört og
gamla íhaldið. Pó hefði gamla I-
haldið snúist til fylgis við breytta
kjördæmaskipun og Sogsvirkjunina,
sem það áður hefði barist á móti í
bæjarstjórn Rvíkur með hnúum og
hnefum, en nú gefið eftir vegna
hræðslu við kjósendur í Rvík.
Ól. Fr. kvartaði mjög yfir þing-
rofinu, og heróp verkamanna sagði
hann að ætti að vera: Niður með
íhaldið og Framsókn!
Hvað upp ætti að koma i staðinn
gat hann ekki um, og varð því
stefnan að lokum niðurrifsstefna.
Jónas Jónsson sýndi með skýrum
rökum fram á, hvert viðfangsefni
Framsóknarflokksins hefði verið
JARÐARFÖR Möggu okkar,
sem andaðist 6. þ. m., fer fram
frá heimili okkar laugardaginn
16. þ. m. kl. 1 e. h.
c
Guðrún og fóh. Ragúels.
hingað til. Pað væri fólgið í viðreisn
byggða landsins og kaupstaða og
í því að koma nýju og betra skipu-
lagi ábankamálin. Samvinnumenn og
framsóknarmenní landinu hefðu með
tilstyrk jafnaðarmanna, bjargað við
málefnum bæja og sveita með sameig-
inlegu átaki. An þessa sameiginlega
átaks hefði margri sveitinni blætt út.
Nú hefði Eysteinn Jónsson skatt-
stjóri sannað það með skýrri grein-
argerð og sundurliðuðum tölum,
að allar framkvæmdir ríkissjóðsins
hefðu aukið skuldir hans um að-
eins eina miljón. Með nýrri skipun
bankamálanna væru gerðar ráðstaf-
anir til þess að bankarnir störfuðu
fyrir almenning en ekki fyrir fáa
»spekú!anta. Ræðumaður minntist
nokkuð á stofnun og hlutverk Bún-
aðarbankans og að vextir hans væru
lægri en áður hefði verið, af því
að honum væri ætlað að skifta við
skilamenn landsins en ekki óreiðu-
menn, sem svikjust um að standa
í skilum. Óskiiamennirnir, sem kom-
ið hefðu til leiðar bankatöpunum,
hefðu lagt skatt á alla skilamenn
landsins, samsvarandi hernaðarskatti
á sigraðri þjóð. Framundan væri
aðalviðfangsefnið fólgið í baráttunni
við dýrtíðina í Reykjavík. Braskara-
flokkurinn hefði mótað bæinn og
myndað dýrtíðina þar. Húsaleigu-
okrið væri að sliga hina vinnandi
stétt. Fiskurinn óhóflega dýr í sam-
svörun við verð hans á erlendum
markaði. Dýrtíðin i Rvík hvíldi eins
og mara á allri þjóðinni. Lýðurinn
skiftist í tvo flokka: þá sem ynnu
og þá sem ekki ynnu. í síðari flokkn-
um væru eyðslumennirnir, sem lifðu
í óhófi og leti og nú væru oft
nefndir Reykjavíkurvaldið. Fámenn
braskarastétt Reykjavíkurvaldsins
hefði átt aðalþáttinn i því, að bank-
arnir hefðu tapað 33 miljónum.
Pessir menn heimtuðu peninga-
strauminn til Reykjavíkur einnar.
Gaf ræðumaður skarpa lýsingu á
hinni tiltöluiega fámennu eyðslu-
stétt i Rvík.
Þá vék J. J. að Sogsvirkjuninni.
Meða! jafnaðarmanna hefði meira
borið á trú en þekkingu í því rnáli.
Samkvæmt ummælum þeirra í ræðu
og riti væri það ekki rafmagnið
sjálft, sem væri aðalatriðið í þeirra
augum, heldur vinnan, sem virkjun-
in skapaði. Pað væri ekki rétt, sem
jafnaðarmenn héldu fram, að Fram-
sókn væri á móti því, að Sogið
væri virkjað, en Framsóknarmenn
væru því mótfallnir, að ríkið gengi
inn á þá hættulegu braut að sökkva
lánstrausti sínu með því að ganga
í stórfelldar ábyrgðir fyrir sérstök
héruð. Allar slíkar ábyrgðir færðu
útlendir fjármálamenn á skuldaljsta
landsins.
Jónas Jónsson sýndi fram á,
hvernig dýrtíðin í Rvík væri aðal-
erfiðleiki, ekki einungis Reykvíkinga
sjálfra, heldur og allrar þjóðarinnar.
»Reykjavíkurvaldið* heimtaði lán á