Dagur - 20.06.1940, Page 2

104
Ð A 6 U R
25. tbl.
Hlnstið,
eyflrzkir samvinnumenn.
Sjá! spámaður mikill hefur upp
raust sína og talar til samvinnu-
manna og þá ekki sízt til okkar
Eyfirðinga. Hann kvað heita Árni
frá Múla og „íslendingur“ lítur í
náð til okkar og flytur okkur
fagnaðarboðskap hans. Að sjálf-
sögðu erum við taldir villuráfandi
sauðir og raunar verra en það, því
að við drögum okkur einnig lamb
fátæka mannsins (þ. e. kaup-
mannsins) í viðbót við það, sem
okkur ber samkvæmt guðs og
manna lögum.
Þessi Árni frá Múla minnir
ósjálfrátt á söguna um apann, sem
setti upp gleraugu til að jafna
ostbitana tvo, með því að bíta í
þá til skiptis.
Honum sýnist ostbiti sam-
vinnumanna of stór, en kaup-
manna of lítill. Örlög ostbitanna
hjá apanum urðu þau, að þeir
hurfu á endanum allir ofan í
hann sjálfan, sakir þess að hann
þurfti að fá svo rífleg laun fyrir
að jafna metin.
Nú má vel vera, að það fari fyr-
ir Árna eins og ýmsum öðrum,
sem hafa lagt það á sig að prédika
fyrir þverúðarfullum lýð, að
„góð meining enga gerir stoð“.
Til okkar Eyfirðinga hafa fyr
komið spámenn, að vísu ekki sér-
lega stórir, eins og t. d. Garðar
Þorsteinsson, og hafa boðið okkur
forsjá sína og umhyggju, með ein-
lægum áhuga fyrir því að leiða
okkur út úr eyðimörk samvinn-
unnar í Abrahamsskaut kaup-
manna. Þetta boð hefir enn ekki
verið þegið, þrátt fyrir það, að
Garðar hefir þó stundum fengið
Sigurð Kristjánsson sér til að-
stoðar við fundahöld sín hér í hér-
aðinu.
Og nú bætist Árni frá Múla í
hópinn.
Öllum þessum mönnum er sjálf-
sagt sitthvað vel gefið, þó ekki sé
það opinbert. Sagt er mér að Árni
sé dável greindur og Sigurður
ekki eðlisheimskur, en Garðar
þekkja menn nú sæmilega í þessu
héraði. Þeir munu allir hafa það
sameiginlegt að hafa flúið erfið-
leika sveitanna og leitað sér skjóls
í fínum, vellaunuð störfum í
Reykjavík.
Hvers vegna ættum við þá ekki,
sveitakarlarnir, að standa ber-
höfðaðir og hrópa hósíanna, þegar
slíkir spámenn láta rödd sína
gjalla?
Hvers vegna ættum við Eyfirð-
ingar ekki að fara að vilja þessara
sjálfkjörnu leiðtoga og leggja í
rústir allt samvinnustarf, öll
hagsbótafyrirtæki og lífsbjargar-
framkvæmdir, sem nú í aldar-
þriðjung hafa skapað atvinnuveg-
um héraðsins lífvænleg skilyrði
undir forystu þeirra Hallgríms og
Sigurðar Kristinssona og Vil-
hjálms Þpr?
Hvers vegna hafa Eyfirðingar
verið svo blindir, að meta meira
starf þessara manna, heldur en
gaspur Garðars, Árna og Sig.
Kristjánssonar?
Þeir Kristinssynir og V. Þór
eru allir kallaðir, fyrst af Eyfirð-
ingum sjálfum og síðan af lands-
lýðnum, til starfs á þeim vett-
vangi, að kraftar þeirra, atorka og
forystuhæfileikar gætu verið þjóð-
inni að sem mestu gagni.
En hver hefir kallað á Garðar,
Árna og Co.? Enginn, svo vitað
sé, hvort sem því veldur dóm-
greindarleysi þjóðarinnar á kost-
um þessara manna, eða hæfileika-
skortur þeirra sjálfra.
Á það skal enginn dómur lagð-
ur, og ekki heldur á það, hvort
þessir menn hafi verið meira veit-
andi en þiggjandi í þjóðfélaginu.
Hitt get eg fullyrt, að enginn
þeirra hefir nokkru sinni lagt
samvinnumálum okkar Eyfirðinga
liðsyrði, heldur þvert á móti. Má
í því sambandi t. d. geta þess, að
þegar Garðar komst á þing, ætl-
aði hann að nota aðstöðu sína til
þess að leggja kvöð á Kaupfélag
Eyfirðinga um þá þjónkun við
ýmsa utanfélagsmenn, að þeir
ættu aðgang að vissum húsum
félagsins þegar þeim þætti sér
henta, og átti þá félagið sjálft að
sitja á hakanum.
Nú þegar „íslendingur“ flytur
þessa nýju rödd Árna frá Múla
um félagsmál Eyfirðinga, væri
ekki úr vegi að þeir hlustuðu eftir
tóninum, og gerðu þá um leið
samanburð á þessum sex mönn-
um, sem hér hafa verið nefndir og
störfum þeirra í þarfir héraðs og
alþjóðar. Sá samanburður verður
ekki gerður hér að þessu sinni.
En það er fullvíst, að hverjum
einasta eyfirzkum samvinnu-
manni, sem ber það nafn með
réttu, mun verða létt um þann
samanburð. Eyfirðingar hafa ekki
enn gleymt sínum forystumönn-
um, þeim Hallgrími Kristinssyni,
Sigurði Kristinssyni og Vilhjálmi
Þór.
Garðar verður að koma fleiri
biðilsferðir og Árni verður að
skrifa miklu meira, ef mál eiga að
skipast svo í þessu héraði, að þeim
verði að skapi. Mætti benda Árna
á að semja doktorsritgerð um það,
hvernig velmegun vex í bæjar-
félagi, sem prettað er um greiðslu
á þeim tekjum, er því ber og lög-
lega eru á lagðar, og þá jafn-
framt hvort sú prettvísi skatt-
borgara sé skilyrði fyrir því, að
komast í margar og vel launaðar
virðingarstöður. Geri hann slíku
máli góð skil, skal ekki fyrir það
synjað að hann gæti slegið sér
upp.
Og svo að síðustu eitt orð til
ritstjóra „íslendings“, sem borinn
er og barnfæddur í eyfirzkri sveit.
Greindur piltur, en líklega skoð-
ana- og áhugalítill um flest eða
öll félagsmál héraðsbúa sinna, og
virðist láta sig litlu varða at-
vinnu- og dagskrármál almenn-
ings. Hann hefir nú einu sinni
leigt sig fyrir einhverja skildinga
til að stjórna blaði, sem út er gef-
ið til þess að leggja kalda hönd á
áhugamál samvinnumanna.
Aðstandendur og ráðamenn
blaðsins munu vera lítt skrifandi
og ritstjórinn sjálfur ekki skel-
eggur, og því verður honum að
tína upp dreggjar úr reykvískum
íhaldsmálgögnum, eins og t. d.
grein Árna frá Múla. Það sannast
því á ritstjóranum, sem skáldið
Stephan G. segir:
„Á annarra strokkuðu áfum
hann elur upp volaða guðskálfa
hjörð“.
Eyfirzkur bóndi.
Halir Árnannssoi).
Er styrjaldargnýrinn um storðina fer
og stórveldin riða frá grunni,
mig helmingi sárar í hjarta þó sker
ein helfregn að norðan — frá Unni.
Og hugur minn sveigir frá hernaðarátt
og heim til þín frændi og vinur.
Þar hægt er að rata þó húmi að nátt,
sem hrönnin við fjöruna stynur.
Frá útsogi bylgjunnar aftur eg sný,
sem allt hefir rifið úr skorðum.
Því helzt vil eg dvelja þar hrauninu i,
sem hugleiknast var okkur forðum.
Þar undum við bernsku og æskunnar vor
á æfinnar léttustu dögum.
Þar gengum við hryggðar og gleðinnar
spor
á grjóti og blómstruðum högum.
Við hræddust það eigi að skeikaði skref
og skeiðuðum þúfur og steina.
En örfaganornirnar ófu þann vef,
sem augu vor kunnu’ ekki að greina.
Vér fengum ei skynjað vorn framtíðarveg.
— Þá fortíð nú hillir þess meira.
I hugsunarleysi það undraðist ég
í æsku. — En nú skil eg fleira.
Ef sæjum vér fyrir hin kröppustu kjör
og kvalir og nístandi sorgir,
þá yrði vor gleði og æskunnar fjör
að engu við hrynjandi borgir.
— Hin straumþunga elfur með rótum
þig reif
úr runna I hraunjaðri grónum.
Og flóðbylgja tímans í faðm þinn sig
hreif
og flutti þig norður að sjónum.
Þú festir þar rætur sem aðstreymið er,
en ekki á ræktuðum vangi.
Og öldurnar brotnuðu andspænis þér
með útsog í hafdjúpsins fangi.
Svo ugglaus þú sigraðir sérhverja raun
á samfeldu þroskandi skeiði,
að anginn sem hvarf mér við Aðaldals-
hraun
var orðinn að rótgrónum meiði.
Því hér var það ekkert, sem grundvöllinn
gróf,
sem gefið er mannlegu valdi.
Því yfir þig magnþrungin hrönnin sig
hóf
til himins með brotnandi faldi.
já, leiðirnar skilja svo leiftrandi fljótt.
Vér lútum þeim sannindum hljóðir.
Og harmþrunginn reikar minn hugur
í nótt
um hálfgrónar fanntroðnar slóðir.
I hyldýpi grafar er helkaldri sæng
að höfði og fótum þér vafið.
En lífseigar vonir með lemstraðan væng
frá lendingu mæna út á hafið.
Víst hryggir mig stórum sú hernaðar vá,
sem heyrist úr myrkrinu svarta.
— En titrandi stunurnar ströndinni frá,
þær stinga mig sárar I hjarta.
Apríl, 1940.
Heiörekur Guðmundsson
frá Sandi.
KAUPI
□otuð ísl. frímerki hæsta verði.
Ouðm. Guðlaugsson, Kea
Kartöflur til sölu:
Rauðar íslenzkar og Akurblessun.
Ármann Dalmannsson, Aðalstr.62, Ak.
Á Ijósmyndastofunni í
GRÁNUFÉLAGSGÖTU 21
getið þér fengið nýmóðins
Kombinationsmyndir
og margar fleiri gerðir, sem hvergi
fást annars staðar
Guðr. Funcfi-Rasmussen.
■HHwroinwwiwwqi
Vélapakning
m
m
margskonar.
Kaupfélag Eyfirðinga.
Járn- og glervörudeild.