Dagur - 27.01.1944, Blaðsíða 5

Fimmtudaginn 27. janúar 1944
DAGUR
5
Þorsteinn Stefánsson, skipstjóri:
Nokkur orð um slysavarnir
þETTA nýbyrjaða ár hefirj
strax höggvið stórt skarð í
hóp okkar sjómanna og einnig
skarðað skipastól landsins.
Að kveldi dags. þess 14. þ. m.
heyrðum við í útvarpsfréttum að
óttazt var um togarann „Max
Pemberton" frá Reykjavík.
Að kveldi þess 16. þ. m. heyrð-
um við aftur, að óttinn hafði
ekki verið ástæðulaus, — hann
var orðinn að veruleika: Togar-
inn var horfinn með allri áhöfn,
29 mönnum. Enn einu sinni
drýpur íslenzka þjóðin höfði i
sáiTÍ sorg yfir missi sona sinna í
hafið.
En grátum ekki. Heldur
minnumst þessara vösku manna,
sem hafa látið lífið við störf sín,
fyrir land og þjóð. Minnumst
þeirra með því að efla og styrkja
sem mest slysavarnir landsins, til
þess að reyna að forða sem flest-
um frá því, að hafið verði graf-
reitur þeirra.
Sjómannastétt okkar saman
stendur af mönnum úr flest öll-
um eða öllum byggðum landsins.
Hvar á íslandi sem við búurn,
hvort heldur er upp til sveita eða
við sjó, ber okkur öllum skylda
að standa saman sem einn mað-
ur, þegar um velferðarmál þjóð-
ar okkar er að ræða; eitt af
mörgum, en ekki það minnsta,
er slysavarnamálið. Það snertir
alla þjóðina, þegar einhver okk-
ar farkostur hefir týnzt með allri
áhöfn, hvort heldur er stór eða
smár.
Það verða hvorki bætt manns-
lífin eða fleytan með fá-
um krónum. Skip hafa týnzt
úr flota okkar, sem flutt hefir að
landi þúsundir eða milljónir
eru
króna virði fyrir þjóðarbúið, allt
eftir stærð og öðrum aðstæðum
að afla verðmætanna.
Slysavarnir okkar íslendinga
ungar ,eins og svo margar
okkar framkvæmdir, en þó hefir
vel unnizt þessi ár og hafi allir
þökk fyrir, sem til þeirrar starf-
semi hafa lagt, bæði fé og starf.
En betur má ef duga skal, við
þurfum enn að róa í gráðið og
efla slysavarnirnar, bæði á landi
og sjó. Við þurfum að eignast
björgunarskip af nýjustu og
beztu gerð. Ekki eitt heldur
fleiri. Skip. sem geta fylgt fiski-
flota okkar eftir, þegar hann
stundar veiðar á miðunum.
Þá fyrst væri von, að eitthvað
dragi úr hinum tíðu sjóslysum
hjá okkur íslendingum.
Margur mun hugsa: Hvar ætti
að taka fé til þessarar starfsemi,
á sama tíma og verið er að tala
um yfirvofandi kreppu? Fyrst er
því að svara, að við íslendingar
höfum engin efni á að missa
fleiri mannslíf og skip árlega í
sjóinn, ef við gætum einhverju
af því bjargað, hvað sem allri
kreppu líður.
Ef sem allra flestir íslendingar
gerast meðlimir í Slysavarnafé-
lagi íslands kæmi strax góður
styrkur. Svo verðum við að vona
að hið háttvirta Alþingi finni
leið til fjárframlaga meir en nú,
því að ég vona, að allir þing-
menn okkar viðurkenni að fjár-
framlög úr ríkissjóði hafi verið
of lítil til slysavarnanna.
Sunnudagurinn 30. janúar þ.
á. er helgaður íslenzkum sjó-
mönnum með guðsþjónustu.
Kvennadeild Slysavarnafélags
íslands á Akureyri hefir tekið
þennan dag til f jársöfnunar fyrir
starfsemi slysavarnanna.
Góðir Akureyringar! Sýnum
hug okkar til starfseminnar,
styrkjum deildina með fjárfram-
lögum þennan dag og alla tíð,
þegar til okkar er leitað í þarfir
slysavamanna; þeim aurum, sem
við látum af mörkum, vitum við
fyrir víst, að verður varið í þarfir
mannúðarinnar.
Undanfarið hafa sumir þeir,
sem í blöðin skrifa, varið skrif-
um sínum til þess að koma sem
mestri óánægju og illindum
milli þeirra, sem í sveitum búa
og hinna, er við sjóinn og í bæj-
unum búa.
Lesendur góðir! Leggjum ekki
eyru við tali þessara manna.
Stöndum heil og óskipt og
vinnum þannig að málum okkar.
íslandi, sem tilvonandi lýð-
veldi, mun svo bezt vegna, að
þjóðin finni það af eigin hvöt,
að sameinaðir stöndum við, en
sundraðir föllum við.
Þórður Thorarensen
gullsmiður
ATHUGIÐ!
Auglýsingar og tilkynningar,
scm óskast birtar í blaðinu,
þurfa að vera komnar á af-
greiðslu þess eða í Prentverk
Odds Bjömssonar fyrir kl. 12
á miðvikudögum.
Hann andaðist að morgni
sunnudagsins 16. þ. m., á sjúkra-
húsi bæjarins. Lík hans var jarð-
sett í dag að viðstöddu fjöl-
menni.
Með honum er héðan horf-
inn einn hinn allra síðasti, en
hvergi sá sízti, þeirra borgara
Akureyrar, sem svip settu á bæ-
inn á síðari áratugum aldarinn-
ar sem leið, og þeim fyrstu þess-
arar aldar.
Þórður var fæddur 9. dag
marzmánaðar 1859 að Stóru-
Brekku í Hörgárdal, og því tæp-
lega hálfníræður er hann lézt.
Foreldrar hans voru: Stefán
snikkari Thorarensen, Ólafsson-
ar læknis að Hofi, Stefánssonar
amtmanns Thorarensen að
Möðruvöllum, og fyrri kona
hans Margrét Pétursdóttir
Hjaltesteð, Einarssonar á Akur-
eyri. Kona Péturs Hjaltesteðs, og
móðuramma Þórðar var Guðríð-
ur dóttir séra Magnúsar Árna-
sonar og Önnu konu hans Þor-
steinsdóttur föðursystur Jónasar
Hallgrímssonar skálds. Var Þórð-
ur í dvöl að Hofi, hjá afa sínum,
til 10 ára aldurs, en þá andaðist
Ólafur. Aftur úr því sá Þórður
sjálfur fyrir sér, að mestu, og
vann á ýmsum stöðum til sjávar
og sveita. Faðir hans var þá flutt-
ur að Lönguhlíð í Hörgárdal,
hafði misst fyrri konu sína, móð-
ur Þórðar, og giftur í annað
sinn.
Þórður nam gull- og silfur-
smíði hjá Magnúsi Jónssyni hér
á Akureyri, svo og hjá Ólafi
Sveinssyni gullsmið í Reykjavík,
Dagur í Bjarnardal. Konráð Vil-
hjálmsson þýddi. Ak. 1943.
Sá annmarki sækir á aldur-
hnigna menn, að þeir láta sér
fátt um finnast flest það, sem
sagt er og gert. Tunga sálarinn-
ar missir bragðnæmi á sinn hátt
eins og hin tungan, sem leggur
úrskurð á matvæli og matreiðslu.
Mörgum manni blöskrar bóka-
fjöldinn, sem nú er gefinn út
hér á landi, seldur og keyptur,
geisistórar bækur, sem kosta of
fjár. En þó að misjafn sauður sé
í því marga fé, mun mega full-
yrða að margar þessar bækur,
bæði frumsamdar og þýddar
hafa til síns ágætis meira en þó
nokkuð. Og enginn skyldi ásak-
ast um þann skilding, sem geng-
ur í súginn bólymenntanna, sem
varla mun nema meira en „tí-
und“ þess fjár, sem gengur til
vínfanga í landi voru eða tó-
baksneyzlu.
Bókhneigð íslendingsins kem-
ur úr öllum áttum. Verkamenn
semja boðlegar bækur, lúnir af
hversdagserfiði. Fátækir bónda-
menn þýða sögur sem samdar
eru af mikilli list og standa þar
á sporði lærðum mönnum og er
þó mikill vandi að þýða vel bók,
sem hefir mikið til brunns að
bera, Til dæmis um þann vanda
KAÐINUM
vil eg drepa á það, að eg ætlaði
eitt sinn að þýða smásögu úr
dönsku og varð mér fyrsta setn-
ingin að fótakefli, svo að eg
hætti við. Síðan hefi eg ekki lagt
á þann bratta og mun ekki gera
héðan af.
Athafnamenn vorir eru sjald-
an hlaðnir oflofi fyrir áhuga
þeirra á bókmenntum og listum,
eru jafnvel kallaðir aurasálir. Þó
gerðust hálfdanskir kaupmenn
til þess á dögum Sig. Breiðfjörðs
að gefa út eftir hann rímur.
Þannig beygðist krókurinn í þá
daga. Nú eru þess dæmi eigi svo
fá, að stórathafnamenn leggja
gróðafé sitt í bókaútgáfur, t. d.
Ragnar Smári í Reykjavík. Hitt
fer lægra, en er vert að á lofti sé
haldið, að einn stórlaxinn í at-
hafnalífi voru, Vilhjálmur Þór,
átti frumkvæðið að því að sú bók
var þýdd, sem hér er getið lítils-
háttar að umtalsefni. Afi hans,
Sigluvíkur Jónas orti á sinni tíð
í Akureyrarblöðin. Þannig kipp-
ir sumum mönnum í kyn, á mis
munandi hátt að vísu. Andinn
lifir æ hinn sami meðal vor — og
þó eigi hinn sami, því að lífið er
á faralds fæti, líf bókmenntanna,
eigi síður en líf atvinnuveganna.
Þessi bók um Bjarnardals-
fólkið er í þrem bindum. Lengd
bókar er út af fyrir sig alls eigi
lofsverð nema því aðeins, að í
henni sé mannvit mikið og orð-
snilld. En um þessa bók er það
satt að segja, að hún er hin
mesta gersemi, vegna orðlistar
og innrætis. Eg hefi að vísu enga
burði til að gera samanburð á
frumriti og þýðingu. En efnið er
svo nýstárlegt að athygli hlýtur
að vekja, þeirra manna, sem ekki
eru áttaviltir á sviði bókmennt-
anna. Og orðfæri þýðandans
kemur mér til að segja: Ekki
ertu tunguloppinn frændi sæll
og hafðu þökk fyrir góðgerðirn-
ar!
Eg man marga þýðendur
Norðurlandaskáldsagna á ís-
lenzka tungu. Björn Jónsson,
Jón Ólafsson, þýðendurna þrjá
sem gerðu úr garði sögur Kare-
lenkovs frá Síberíu, Jón Sigurðs-
son skrifstofustjóra, Friðrik J.
Bergmann, sem þýddi margar
snilldarskáldsögur í „Breiða-
blik“, höfundana sem þýtt hafa
Maríu Antoinete og Maríu
Stuart, þýðanda Nobelsverð-
launaða höfundarins ameríska,
sem skrifað hefir sögur frá Kína-
veldi, þýðanda úrvals-smásagna,
svo að eg nefni dæmi. Eg fullyrði
að Oddeyrarbúinn, sem áður bjó
við fátækt á Hafralæk í Aðaldal,
þolir samanburð við þessa þýð-
endur, og er þá mikið sagt, en
þó ekki ofmikið.
Sumir menn hafa borið sér í
munn, að nokkuð beri á forn-
yrðuslitringi í þessari þýðingu.
En við slíka menn er ekki orðum
eyðandi, því að þeir vita ekki
hvað þeir segja.
Eg veit með vissu að þýðand-
inn hefir athugað gaumgæfilega
hvert orð í þessari þýðingu áður
en hann lét hana frá sér fara. En
þó að mætti eitthvað að slíku
finna með því að beita hót-
fyndni, er meira vert um hitt, að
bókin er, frá höf. hálfu og þýð-
anda, góðra gjalda verð og verð-
sluildar miklu meiri lestur og
gaumgæfni en þorri þeirra
skáldsagna, sem komið hafa út á
íslenzku í misjöfnum búningi,
og að efni fjarskyldar íslenzkum
hugsunarhætti.
Guðmundur Friðjónsson.
en hjá honum vann hann og
nam um nokkurt skeið. Áráð
1882 settist hann að hér á Akur-
eyri, og rak hér gull- og silfur-
smíði svo og skartgripaverzlun
óslitið upp frá því, eða um rösk-
lega hálfrar aldar skeið.
Þórður kvæntist árið 1882
Önnu Jóhannsdóttur, Eyjólfsson-
ar og Þóru Þorláksdóttur frá
Öngulsstöðum og lifir hún mann
sinn. Eru börn þeirra:
Margrét kona Tómasar Björns-
sonar kaupmanns.
Ólafur bankastjóri.
Stefán úrsmíðameistari.
Gunnar, fulltrúa hjá Olíu-
verzlun íslands hér og Jenny,
sem ávallt hefir dvalið með for-
eldrum sínum.
Þórður Thorarensen var hár
maður vexti, og vel á sig kom-
inn, fríður sínum og höfðingleg-
ur. Smíði hans bar vott um
vandvirkni og góðan og óbrjál-
aðan smekk. Orðheldinn var
hann svo, að aldrei mun skeikað
hafa um það, sém hann lofaði.
Hann var strangheiðarlegur í
viðskiptum, og sagði jafnan kost
og löst, gildi eða gagnsleysi vöru
þeirrar, sem hann hafði á boð-
stólum. Þurfti þar enginn að
kaupa kött í sekk.
Þórður var fremur hlédrægur
maður og óáleitinn með afbrigð-
um. Þessi einstaka klausa um
ýms trúnaðarstörf, sem þessum
?ða hinum hafi falin verið, fara
að mestu fvrir ofan garð eða neð-
an, þá um Þórð er rætt. Efast eg
ekki um, að honum hafi oft gef-
ist kostur á afskiptum opinberra
mála, en ekki til þess fengist.
Fátt var honum fjær skapi en að
trana sér fram. Þó mun hann
setið hafa í niðurjöfnunarnefnd
kaupstaðarins um nokkurt skeið,
og alllengi { stjóm Sparisjóðs
Akureyrar hins eldra. Ákveðnar
skoðanir hafði hann um opinber
mál, og var allfastur á þeim.
Hélt þeim fram af fullri einurð,
við kunningja sína og málvini,
og varði með einbeittni og
nokkrum hita ef á milli bar.
Hann var ágætlega vel gefinn
maður, vel að sér og fróður um
margt og stálminnugur. Mun
hann, í æsku, hafa haft heita
löngun til að ganga menntaveg-
inn, þó ekki yrði af ýmsra orsaka
vegna. Minntist hann á það ekki
ósjaldan, við þann er þetta ritar,
með nokkrum trega. Þórður var
hinn ánægjulegasti í viðræðum.
Orðheppinn og fyndinn, góðlát-
lega kíminn, án keskni, notalega
gamansamur, en græskulaus, og
sagði hverjum manni betur frá
broslegum hlutum. Hann var
hverjum manni hreinlyndari, og
hafði það til, að segja kunningj-
um sínum til syndanna af fullu
hispursleysi, þætti honum eip-
hver Ijóður á ráði þeirra. En
hann gerði það á þann hátt, að
hann varð þeim enn kærari eftir
en áður.
Ekki get eg um það sagt
hversu margir voru vinir Þórð-
(Framhald á 7. síðu).