Dagur - 03.08.1944, Blaðsíða 6

6
D A G U R
Fimmtudaginn 3. ágúst 1944
Richard Halliburton:
Kóngavegur æfintýranna
I.
Að lokum var vorið þó komið til Princetonbæjar. Um það var
ekki framar að villast. Blærinn, sem barst inn um galopna glugg-
ana á svéfnherberginu okkar, var þrunginn ferskum og höfgum
ilmi blómgaðra eplatrjáa og brestandi brumhllfa. Eg hafði ekki
veitt þessari angan nokkra athygli um daginn, en er kvöldi tók,
fyllti hún gersamlega herbergið. Þegar eg tyllti mér í gluggakistuna
og virti fyrir mér nágrennið, sem djarfaði fyrir í tunglskininu, bár-
ust mér til eyrna ellefu þung högg frá klukkunni í Nassau Hall.
Klukkan var ellefu! Og enn var eg ekki einu sinni byrjaður að lesa
þjóðhagsfræðina mína undir morgundaginn! Eg hvessti augun á
þennan þykka doðrant, sem eg hélt á í hendinni, og formælti höf-
undinum í hljóði. Þjóðhagsfræði! Hvílík firn að ætlast til þess af
nokkru mmanni, að hann hími yfir svo leiðinlegum fræðum, þegar
tunglið skín og öl 1 hin tælandi og áfenga angan maíkvöldsins fyllir
vit hans, svo að honum heldur við sturlun.
Eg sneri mér við og leit á herbérgisfélaga mína — fjóra vfrið
samvizkusama pilta, sém sátu kengbognir yfir skræðum sínum og
murkuðu úr sér lífið af eintómri skyldurækni. Jón sat yggldur á
brún yfir kennslubók í bókfærslu; hann ætlaði Imáðlega að taka til
starfa í skrifstofu föður síns. Penfield geispaði yfir fræðilegri rit-
gerð um hlutafélög; hann ætlaði sér að gerast verðbréfasali. Larry
var niðursokkinn í lífeðlisfræðina; hann ætlaði að verða læknir.
Irvine (hann dreymdi þó stundum dagdrauma) reyndi árangurs-
laust að einbeita huganum að kostum og göllum þingbundins
stjórnarfars. Hversu.óendanlega þýðingárlaust var Jjetta alls saman
— þessi látlausa glíma við fánýt þekkingaratriði og einskisverðar
tölur — þegar allt hið fagra og lifandi — tunglskinið, aldingarðarn-
ir og þokkagyðjur vorsins — kölluðu úti fyrir og löðuðu til dá-
samlegra lífsnautna.
Hugur minn gerði uppreisn gegn þessu hvérsdagslega og óskáld-
lega kviksyndi, sem var að gleypa pkkur lifandi alla fimm. Eg ein-
henti bókinni frá mér og þaut út úr stofunni — út í hið lifandi og
ginnandi rökkur umhverfisins. Eg vissi, að vatnið í dalnum ljóm-
aði í tunglskininu, og þangað var för minni heitið. Heit og tær
bylgja fagnáðar og frelsiskenndar reis í sálu minni. Vindurinn, sem
smaug milli trjánna, svalur og hreinn, ýfði hár mitt og Itleypti
ólgu í blóðið. Aldrei hafði eg lifað, slíka n'ótt — svo þrungna ljóð-
rænni fegurð og dásamlegum hughrifum. Þegar mér varð hugsað
til félaga minna, sem sátu eftir á píslarbekknum, hrópaði eg ósjálf-
rátt óþolinmóðlega upp yfir mig. Að Irvine einum undanskildum,
voru þeir allir svo rígskorðaðir, svo óskeikulir, svo yfirmannalega
dyggðugir — og svo gersamlega ósnortnir hinni guðdómlegu vit-
firringu tunglskinsbjartrar vornæturinnar.
Allan seinnihluta dagsins hafði eg reikað um skógana við Story
Brook og sökkt mér ofan í lestur Dorians Greys.*) Og nú, þegar eg
hraðaði för minni niður að vatninu, tók eg að Jjylja nokkrar setn-
ingar, sem eg mundi úr bókinni, — hátt fyrir trjánum og stjörnun-
um: ,,Njóttu æsku þinnar, meðan Jjér gefst hún“. — Mér varð í
lyrstu bilt við, er eg heyrði rnína eigin rödd hljóma þarna í einver-
unni óg kyrrðinni, en bergmálið tók hughreystandi undir við mig,
svo að eg þuldi áfram: „Eigi skalt þú spilla ljóma þessa dásamlega
æfiskeiðs með því að hlusta á leiðindaseggina og nöldurskjóðurnar,
né heldur eyða æfi Jjinni í samskiptum við hina heimsku og hvers-
dagslegu. Það er hin falska hugsjón — sjúklega hneigð vorra tíma.
l.ifðu! Lifðu því dásamléga lífi, sem býr í sjálfum þér. Láttu ekk-
ert skelfa þig. Æska þín er svo skammvinn og liverful. Láttu ekk-
gleðinnar, sem bærist í tvítugum unglingi" (sjálfur var eg þegar
orðinjj tuttugu og eins árs að aldri!) — „dofnar fyrr en varir. Við
breytumst óðfluga í leiðinlegar, stjarfar leikbrúður. Minningarnar
um ástríðurnar, sem við óttuðumst um of, og freistingarnar, sem
við þorðiyn ekki að falla fyrir, munu hvarvetna elta okkur á rönd-
um. Æska! Æska! Vissulega er ekkert til í heiminum, sem líkist
æskunni!"
Eg var frá mér numinn af hrifningu: Æska — ekkert var svo
mikilvægt á jörðinni eins og æskan.---Og nú var hún mín,
þessi hverfula, brigðlynda gyðja. Nú var röðin komin að mér að
njóta dásemda hennar. Sannarlega skyldi eg ekki eyða þessurn
gullnu árum í hina hversdagslegu leit að auðæfum og mannvirð-
ingum, til þess síðar meir að iðrast í leyndum eftir því að hafa
goldið þessi tómu og fölsku gæði svo dýru verði. Látum þeim, er
slíkt girnast, hlotnast auður og mannaforráð — eg girntist frelsi —
frelsi til þess að geta fyígt hverri löngun minni út í heiminn -
frelsi til að leita í fjarlægustu afkimum veraldarinnar að fegurð,
fögnuði og æfintýtum.
Æfintýri — það var það, sem eg þráði. Mig hungraði og þyrsti
eftir hinum æfintýralegu og skáldlegu geðhrifum, sem hvíla yfir
úthöfunum, yfir Jjysi fjarlægra hafnarbæja og brosum framandi
þjóða og kynkvísla. Eg óskaði að stíga yfir borðstokkinn á hvaða
skútu, sem vera skyldi, og láta í haf — ef til vill til Kína, ef til vill
til Spánar, ef til vill til Suðurhafseyjanna - og liggja þar allan
(Framhald).
MINNING
JJINN 5. júní s.l. andaðist að
heimili sínu Auður Þor-
steinsdóttir, húsfreyja að Núpa-
felli, eftir stutta sjúkdómslegu.
Til hinztu hvíldar var hún bor-
in í einkar fagra grafhvelfingu í
Saurbæjarkirkjugarði 19. s. m.,
að viðstöddu miklu fjölmenni.
Auður Þorsteinsdóttir var
fædd að Ytra-Dalsgerði í Saur-
bæjarhreppi 26. apríl 1892, dótt-
ir hjónanna Þorsteins Pálssonar
og Kristjönu F.inarsdóttur, er
þar bjuggu um margra ára skeið.
Hún ólst upp í foreldrahúsum
til fullorðinsára, ásamt með
bróður sínum, Hólmgeir Þor-
steinssyni bónda að Hrafnagili,
unz hún giftist manni sínum,
Pálma J. Þórðarsyni oddvita,
Núpafelli, 23. nóv. 1918. Byrj-
uðu Jjau þegar búskap í Núpa-
felli og hafa búið þar síðan með
miklum myndarbrag, unz dauð-
inn snart hina mætu húsfreyju
hendi sinni.
Börn þeirra hjóna eru þessi:
Sigríður, nú húsfreyja í Núpa-
felli, kona Steingríms Níelssonar
frá Æsustöðum; Þórður, bíl-
stjóri, heima; Þorsteinn, járn-
smíðanemi á Akureyri og Birg-
ir, 16 ára, í föðurgarði. Auður
í Núpafelli — eins og hún var
venjulega nefnd — var vel gerð
kona og ágæt húsfreyja, svo af
bar. Fékk hún að erfðum ýmsa
kosti ættar sinnar, sem eftirsókn-
arverðir eru og ákjósanlegir í fé-
lagslegu lífi. Hún var vel skyn-
söm kona, glaðlynd og heilbrigð
í hugsun, gædd óvenjulegu
Jjreki og skapfestu, þrátt fyrir
'allverulegt heilsuleysi, er ásótti
hana um dagana. Ytri ásýnd
hennar bar vott um hennar
innri mann. Hún var tíguleg
Svar Eimskips
(Framhald af 3. slðu).
Jafnframt segir þó Viðskipta-
ráðið að það hafi ekki látið lög-
giltan endurskoðanda, eða ann-
an trúnaðarmann „sækja um-
beðnar upplýsingar í bækur“ fé-
lagsins — meðfram vegna þess að
„myndi slík rannsókn hafa orðið
ýmsum erfiðleikum bundin með-
al annars vegna Jjess, að nokkur
hluti reikningshalds fer fram á
skrifstofu félagisns í New York“.
Virðist ekki vera gott samræmi í
því að átelja félagið fyrir að
leyna upplýsingum, sem ekki má
búast við að löggiltur endurskoð-
andi geti náð vegna Jjess að fé-
lagið hafi ekki upplýsingarnar.
Ennfremur segir Viðskipta-
ráðið í greinargerð sinni, að
„þær breytingar, sem lang mestu
munu hafa valdið um hinn
mikla óeðlilega ágóða 1943 urðu
mjög seint á árinu“. Samt treyst-
ir Viðskiptaráðið sér til Jjess að
saka félag vort um vísvitandi
launung á þessum ágóða, Jjegar
bréfið var skrifað 8. des. síðastl.,
þó það jafnframt, eins og að of-
an segir, skýri frá því að nokkur
hluti reikningshaldsins væri ,í
New York og því augljóst að
ekki var hægt á þeim tíma að
vita um ágóða, sem varð vegna
kona í útliti. í framkomu var
hún hrein og lúspurslaus.
Auður varð. ekki gömul kona,
aðeins rösklega fimmtíu ára. En
ævin er ekki rétt mæld í árum,
heldur athöfnum. En á því er
enginn vafi, að störf hennar í
húsmóðurstöðunni voru orðin
mikil. Hún var starfsöm með af-
brigðum og bera umbætur ábýl-
isjarðarinnar vott um Jjað, að
þar hafa staðið að verki samhent
hjón um stjórn og framkvæmdir.
Verksvið húsfreyjunnar er
sjaldan mjög áberandi. En vitrir
ntenn og glöggskyggnir telja, að
konan eigi göfugri þáttinn í
stjórn heimilanna; það sé hún,
sem skapi að jafnaði og móti
þann anda, sem geri heimilið
unaðslegt og hlýtt. — Auður átti
hæfileika til þess að gera heim-
ilisfólk sitt ánægt með glaðværð
og heilbrigðum stjórnarháttum,
og allir gestirnir, innan sveitar
og utan, sem garð hennar gistu,
fundu, að eftir glaðværa sam-
verustund fóru þeir á burtu auð-
ugri af andlegu heilbrigði en
Jjeir komu.
„Ei skal grátá'", þótt einn af
öðrum samferðafélögum hverfi
bak við tjaldið, sem skilur hið
sýnilega og hið dulræna líf. En
þökkum aðeins fyrir það, sem
við höfum gott þegið í þeirri
ferð.
Við, sem þekktum Auði Þor-
steinsdóttur, þökkum henni fyr-
ir auðlegð anda hennar, er við
fengum að njóta á liðnum sam-
verustundum. Við þökkum fyrir
Ijósið, sem hún lét skína á leið
okkar, í leitinni eftir andlegum
verðmætum lífsins.
K. V..
breytinga, er „urðu mjög seint á
árinu“.
Þetta dæmir sig vitanlega
sjálft.
1 greinargerð Viðskiptaráðsins
segir m. a. á þessa léið: „Forráða-
mönnum Eimskipafélagsins var
vel kunnugt um Jjá skoðun ráðs-
ins, enda hefir þeim verið tjáð
hún, bæði munnlega og skrif-
lega, að á slíkum tímum sem
þessum, eigi flutningsgjöldin
ekki að vera hærri en nauðsyn-
legt getur talizt, til þess að hægt
sé að halda uppi flutningum til
landsins, og Jjótt aukning skipa-
flotans sé vissulega mjög þýðing-
armikil, verði að tryggja hana á
annan hátt en með söfnun stór-
kostlegs gróða, sem fengist með
of háum farmgjöldum". Á þessu
byggir ráðið svo það, að því er
virðist, að þegar ljóst hefði orð-
ið, að um verulegan ágóða væri
að ræða, hefði félagið átt að snúa
sér til ráðsins, tilkynna vel-
gengni félagisns og sækja um að
farmgjöldin yrðu lækkuð.
(Framhald).
Barnakerra
óskast keypt. — Upplýs-
ingar í síma 66.
Ritfpegnip.
STÍGANDI, 2. hefti, 11. ár. Ritstjóri
Bragi Sigurjónsson.
Af efni heftisins má nefna: Nokkur
orð um skáldskap, grein eftir Sigurjón
Frjðjónsson; Kona Víga-Glúms, eftir
Jórunni Olafsdóttur frá Sörlastöðum;
Gunnar i Hólum eftir Kristinu Sig-
fúsdóttur; Konungur ísl. viða, eftir
Þórodd Guðmundsson; „Ef eg kynni
á því skil“, grein um orð og orðatil-
tæki, eftir Björn Sigfússon; Síðasti
fjárkláðavörðurinn, eftir Þormóð
Sveinsson; Nokkur örnefni, eftir
Grím Sigurðsson og ennfremur nokkr-
ar þýddar greinar. Kvæði eru þarna
eftir Sigurjón Friðjónsson, Kára
Tryggvason, Kristján frá Djúpalœk
og Þráin; saga eftir Bjartmar Guð-
mundsson: I orlofi. Þá er þarna
greinaflokkur í tilefni lýðveldigstofn-
unarinnar: „íslands þúsund ár“ (ýms-
ir um orðið). Er sá kafli prýddur
myndum af málverkum eftir Hauk
Stefánsson málara af þeim Snorra
Sturlusyni og Hallgrími Péturssyni.
— Heftið er hið læsilegasta, og kafn-
ar „Stígandi" enn ekki undir nafni.
•
DVÖL, 2. h. 1944. — Efni: Þór-
oddur frá Sandi: Karl mikli. Lion
Feuchtwanger: Farmbréf Wallsteins.
Kári Tryggvason: Herðubreiðarlindir
(kvæði). Mary Basanguet: Bænda-
býli á sléttum Kanada. Sommerset
Maugham: Konungsdætumar í Siam.
Vigfús Guðmundsson A Amarvatns-
heiði. Guy de Maupassant: Óþægilegt
rúm. Mattox Miller: Fyrsta eldfjallið.
Geir Kristjánsson: Vinnukonan. Jón
Helgason: Jón Magnússon skáld.
Þormóður Pálsson: Sjötugur.* John
Steinbeck: Litli Rauður (framhalds-
saga). Bækur.
HEILBRIGT LÍF, Tímarit Rauða
Kross íslands, 1.—2. h. 1944, er kom-
ið út. Rit þetta fjallar um heilsuvemd
og líknarstarf, og er eina tímaritið
hér á landi, sem helgar efni sitt þess-
um málum. Það er prýtt myndum og
téikningum og er hið snyrtilegasta að
öllum frágangi. Ýmsir ritfærustu
læknar skrifa í það. Ritstjóri þess er
dr. med. Gunnlaugur Claesen. Ritið
er fjölbreytt að efni.
LÆKNAR Á ÍSLANDI nefnist
bók, er út er komin á þessu ári. Er
þetta mikið verk, á 6. hundrað bls.
Skrifstofa landlæknis lét taka það
saman, en Sögufélagið gaf út. Ritið er
í þremur höfuðköflum og hefst á inn-
gangi, sem er yfirlit um lækna,
læknafræðslu og læknaskipun á ís-
landi frá upphafi og til vorra daga.
Annar kafli og meginefni ritsins er
sjálft læknatalið. Fylgja myndir af
fiestum læknum á Islandi lesmálinu
um þá. I þriðja kaflanum eru ýmsar
skrár til fýllri skýringar og viðauka.
I ritinu er geysimikill fróðleikur, og
auk þess mun mörgum þykja gaman
að sjá framan í flesta verði heilbrigð-
innar hér á landi fyrr og síðar.
•
TÍMARIT VERKFRÆÐINGA-
FÉLAGSINS. Verkfræðingafélag ís-
lands hefir ákveðið að stækka tíma-
rit sitt þannig að hvert hefti verði hér
eftir tvær arkir. Jafnframt var ákveð-
ið að gera tímaritið fjölbreyttara að
efni og birta frásagnir og skýrslur um
öll helztu mannvirki, sem reist verða
hér á landi, svo að tímaritið geti í
framtíðinni orðið tæmandi heimild í
því efni.
Fyrir réttum aldarfjórðungi voru
félagsmenn í Verkfræðingafélaginu
18 að tölu, en eru nú 81.
SPEGLAR
margar stærðir.
VÖRUHÚS AKUREYRAR
*) Frægt skéldrit eftir Óskar Wllde, — pýB.