Dagur - 07.09.1944, Blaðsíða 2

2
i
DAGUR
Fimmtudaginn 7. september 1944
Gashernaður Þjóðviljans
og Morgunblaðsins
Það er upphaf þessa máls, að
forseta íslands, Sveini Björns-
syni, og föruneyti var boðið af
Bandaríkjastjórn til Bandaríkj-
anna í kurteisis og vináttu skyni.
Forseti íslands tók að sjálfsögðu
þessu vináttuboði og kvaddi sér
til föruneytis utanríkisráðhena,
Vilhjálm Þór, Pétur Eggerz rit-
ara sinn og Bjarna Guðmunds-
son blaðafulltrúa. Er almennt
litið svo á, að íslenzku þjóðinni
hafi verið sýndur mikill sómi
með boði þessu. Mæltist það því
alstaðar vel fyrir, nema hjá
tveimur dagblöðum í Reykjavík,
Þjóðviljanum og Morgunblað-
inu.
Þjóðv. átti fyrri leikinn, en
Mbl. tók þegar undir í sama tón.
Byltast bæði blöðin um á hæl og
hnakka út af því, lwaða erindi
utanríkismálaráðherrann hafi
getað átt vestur um haf, og kom-
ast bæði að þeirri niðurstöðu, að
erindi hans hljóti að vera póli-
tiskt, og dylgja síðan um, að ráð-
herrann sé vís til að gera samn-
inga við Bandaríkjastjórn, sem
frelsi og sjálfstæði íslands stafi
stórhætta af. Er helzt svo að
skilja á málgögnum þessum, að
nauðsyn beri til að gerðar verði
tafarlausar ráðstafanir til hindr-
unar því, að Vilhjálmur Þór
selji rétt íslendinga yfir landi
sínu í hendur Bandaríkjastjórn-
ar.
Það er ekki of fast að orði
kveðið þótt sagt sé, að almenn-
ingur stæði undrandi og forviða
yfir þessum blaðaskrifum. Ekki
nokkur minnsta ástæða hafði
fram komið, er gæfi tilefni til
þeirra. Að vísu þurfti mönnum
ekki að koma á óvart, þó að blað
kommúnista hagaði sér eins og
ábyrgðarlaus bjáni í þetta sinn,
því að það er svo vanalegt, og
flestir eru hættir að taka blöð
kommúnista alvarlega, en all-
margir höfðu þó haldið, að aðal-
málgagn stærsta stjórnmála-
flokksins hefði einhverja ábyrgð-
artilfinningu ennþá og myndi
ekki viðstöðulaust renna í slóð
Þjóðviljans í hvatvísi, siðleysi og
ruddaskap.
Eiturgasnotkun í stríði þjóða
á milli er talin allra auvirðileg-
asta og sérvirðilegasta hernaðar-
aðferð, sem hægt er upp að taka.
Umrædd árás fyrrnefndra blaða
á utanríkisráðherra er ekkert
annað en pólitísk eiturgasárás á
stjórnmálaandstæðing, sem þeim
er í nöp við. Engum dettur í hug
að þessi árás hefði verið hafin,
ef í hlut hefði átt pólitískur
flokksbróðir. En þar sem utan-
ríkismálaráðherra er af öðru
sauðahúsi en nánustu aðstand-
endur Mbl. og Þjóðv. vilja vera
láta, þá er sjálfsagt að reyna að
eitra fyrir hann, vekja tortrvggni
gegn honum og vinna honum
mein. Og hátt er r^itt til höggs.
Ekki má það minna vera en að
leitast við að stimpla hann sem
landráðamann. er sitji á svikráð-
um við þjóð sína. En oft verður
lftiff úr því högginu,semhátter
reitt. Það er nú opinbert orðið
bæði austan hafs og vestan, að
Vilhjálmur Þór hefir lýst yfir því
skýrt og skorinort í viðtali við
blaðamenn í Bandaríkjunum, að
vér, íslendingai, „ætlum oss að
eiga land vort allt og án erlendr-
ar íhlutunar", enda hafi ekkert
það fram komið frá hendi
Bandaríkjastjórnar, er gefi
nokkra átyllu til að ætla, að hún
vilji ásælast nokkuð af landi
voru eða hafa liér hernaðar-
bækistöðvar að stríðinu loknu.
Mbl. feitletrar, að utanríkis-
málaráðherrann hafi ekkert um-
boð frá Alþingi eða utanríkis-
málanefnd þingsins til þess að
ræða um stjórnmál við amerísk
stjórnarvöld. Ennfremur spyr
sama blað: „Hver bauð utanrík-
ismálaráðherranum í þessa vest-
urför?“ Með þessum dylgjum er
verið að læða því inn í hugi
manna, að stjórnarvöld Banda-
ríkjanna hafi boðað ráðherrann
á sinn fund í ákveðnu pólitísku
augnamiði, líkt og átti sér stað
nieð utanstefnur íslandinga fyrr
á öldum. Geshernaður Mbl. nær
því ekki aðeins til íslenzka utan-
ríkismálaráðheirans, heldur og
til stjórnarvalda Bandaríkjanna
og jafnvel einnig til forseta ís-
lands, sem vitanlega valdi ráð-
herrann til vesturfararinnar með
sér.
Á þenna hátt birtir Mbl. þakk-
læti sitt til þess stórveldis, sem
fyrst allra ríkja varð til þess að
viðurkenna í orði og verki fullt
og óskorað sjálfstæði íslenzku
þjóðarinnar og, rétt hennar til
stofnunar lýðveldis. Því er drótt-
að að stjórnarvöldum Banda-
ríkjanna, að þau sitji á svikráð-
um við þjóðfrelsi vort og ætli að
nota utanríkismálaráðherra ís-
lands sem þjónustubundið verk-
færi við frelsisránið. Að vísu er
Jjetta sagt í hálfkveðnum vísum,
en J^að gerir aðferðina enn
ógeðslegri heldur en að ganga
hreint til verks með álygarnar.
Þessi eiturgashernaður mælist
alstaðar illa fyrir. Skulu hér til-
færð ummæli þriggja Reykja-
víkurblaða því til sönnunar.
Alþýðubl. segir 26. f. m. m. a.:
„Slík blaðaskrif sem þessi (þ.
e. Þjóðv. og Mbl.) lýsa öðru af
tvennu: furðulegri fávizku eða'
óvenjulegum sl orti á siðmann-
aðri framkomu. Forseti íslands
fór þessa för sína til Vesturheims
í boði forseta og stjórnar Banda-
ríkjanna. Hann var boðinn
þangað með föruneýti, og hefir
vitaskuld enginn haft hönd í
bagga með því, hverja hann
valdi sér til fylgdar. En það er
ofurskiljanlegt, að forsetinn
tæki með sér ábyrgan ráðherra í
ferðalagið, enda algild venja,
þegar um slíkar ferðir þjóðhöfð-
ingja er að ræða. Var þá vissu-
lega ekkert eðlilegra en utanrík-
ismálaráðherra yrði fyrir valinu
og getur enginn haft neitt við
það að athuga, nema til sé að
dreifa vanþekkingu eða ein-
dæma tuddaskap. Óvild sú, sem
Þjóðviljinn og Mörgunblaðið
bera til utanríkisráðherra, ætti
ekki að blandast inn í þetta mál,
nema til sé að dreifa sérstökum
skorti á háttvísi og siðmenningu
hjá þessum blöðum. Skrif þeirra
um utanríkismálaráðherrann í
tilefni af því, að forsetinn hefir
kvatt hann til ferðar með sér
vestur um haf, eru til þess fallin
að setja leiðinlegan blett á þjóð-
ina“.
Þá segir sarna blað 30. s. m.:
„Eins og öllum er kunnugt
hafa bæði þessi blöð (þ. e. Þjóð-
viljinn og Morgunblaðið) breitt
út þann róg, að í sambandi við
Jjessa för ætti að semja af okkur
hið nýendurheimta sjálfstæði og
fullveldi og svíkja landið í hend-
ur Bandaríkjunum. Hefir róg-
berana ekki klígjað við að
sveigja þannig á hinn svívirði-
legasta hátt bæði að forseta ís-
lands og forseta Bandaríkjanna,
þó að þeir hafi að vísu í skrifum
sínum lagt sig alla sérstaklega í
framkróka til þess að koma land-
ráðastimplinum á utanríkis-
málaráðherrann, sem forsetinn
valdi sér að föruriaut og fylgdar-
manni vestur um haf til Jaess að
koma ásamt honum fram fyrir
landsins hönd. Vesturför hans,
utanríkismálaráðherrans, átti
beinlínis að vera sönnun þess, að
hér væru svik og landráð í tafli,
— að semja ætti við Bandaríkin,
að þau fengju að liafa hér hern-
aðarbækistöðvar eftir stríðið,
þrátt fyrir Jaann varnagla, sem
sleginn var einmitt við því í her-
verndarsamningnum fyrir rúm-
um þremur árum. Þannig skrif-
uðu Þjóðviljinn og Morgun-
blaðið dag eftir dag“.
Tíminn frá 29. f. m. segir m.
a. um þetta sama éfni:
„Hvar endar svona blaða-
mennska — blaðamennska, sem
hlífist ekki við að bera glæpi og
landráð á andstæðingana, án
minnsta tilefnis, og dregur sam-
búð við önnur ríki og erlenda
stjórnmálamenn ofan í sama
skarn ið, ef þannig er frekar hægt
að ná sér niðri á andstæðingun-
um? Hver verður pólitískur
þroski þeirrar þ|óðar, sem er alin
upp af slíkum blaðamönnum og
hvenær geta þeir ekki gert þjóð
sinni óbætanlegt tjón út á við?“
Vísir, samflokksblað Mbl.,
gerir blaðaskrifin um för forset-
ans að umtalsefni og segir m. a.:
„Um- förina er annars það að
segja, að hún er aðeins kurteisis-
og vináttuheimsókn, og pólitísk
viðhorf koma alls ekki til um-
ræðu og því síður til nokkurra
aðgerða, eins og sumir virðast
álíta, vegna þess að utanríkisráð-
herra er í för með forsetanum.
Þegar þjóðhöfðingi fer í slíka
ferð sem . þessa, ér það algild
regla, að ábyrgur ráðherra fylgi
honum, venjulegast utanríkis-
ráðherra. Hér hefir því ekkert
gerzt í þessu efni annað en það,
sem tíðkazt hjá öðrum þjóðum
við slík tækifæri.
1 leiðara Morgunblaðsins í dag
er Jietta'tekið til umræðu á svo
fávíslegan og fruntalegan hátt,
að utanrikisráðherrann ætli að
ræða um stórpólitísk mál vestur
í Ameríku í trássi við vilja þings
og þjóðar. Þetta er svo barnaleg,
en þó svo illkvitnisleg staðliæf-
ing, að furðulegt er að nokkurt-
blað skuli bera slíkt á borð fyrir
lesendur sína. Blaðið spyr einn-
ig hver hafi boðið ráðherran-
umll Slíkri einfeldni brosa menn
að, en svara ekki“.
Hvarvetna, þar sem til hefir
spurzt, taka menn undir urri-
mæli þessara blaða um óviður-
(Framhald á 7. síðu).
SÖGN OG SAGA
-------Þjóðfræðaþættir ,JDagsw--------------
Strandamannasaga
Gísla Konráðssonar
(Framhald).
átti Guðnýju Árnadóttur frá Hömrum; þeirra synir: Ölafur og
Einar.1) á. Katrín. á. Einar. á. Björn. á. Helga Arnfinnsdóttir.2)
bb. Jón Brynjólfsson í Miðdalsgröf, átti Þuríði Ólafsdóttur, syst-
ur Eggerts bóndá í Hergilsey og hans systkina; voru þeirra börn:
á. Tómas í Miðdalsgröf, átti Guðbjörgu Bjarnadóttur í Dagverð-
arnesi, Jónssonar, systur Bærings í Langey.3) á. Guðmundur Jóns-
son á Dunkárbakka, átti Guðrúnu, dóttur Jóns Krákssonar frá
Snartartungu og Agötu Þórðardóttur; þeirra dóttir Guðrún. á.
Einar dbrm. á Kollafjarðarnesi Jónsson, átti fyrri Ragnheiði
Jónsdóttur, Einarssonar, eyfirzka að ætt; voru Jrau barnlaus. Síð-
an átti hann Þórdísi Guðmundsdóttur, Torfasonar, og Guðbjarg-
ar, frá Dröngum á Skógarströnd, Jónsdóttur, Bergssonar, Tómas-
sonar; og voru þeirra börn: Ásgeir aljjingismaður og Magnús á
Hvilft, tvíburar, Torfi hreppstjóri á Kleifum, Guðmundur, Jón
og Ragnheiður, átti Sakarías á Heydalsá Jóhannsson, Bergsveins-
sonar, prests. á. Valgerður Jónsdóttir, systir þeirra Einars og
Gísli Amfinnsson bjó lengst af á Broddadalsá og dó þar, háaldraður,
1856. Börn hans með fyrri konu sinni, Guðnýju Ámadóttur frá Hömrum í
Haukadal, vom fleiri en hér eru talin.
2) Helga var „yfirheyrð ljósmóðir". Hún giftist ekki, en launsonur henn-
ar með Gísla Eiríkssyni, síðar hreppstjóra í Þorpum, var Eyjólfur, bóndi
í Húsavík.
s) Meðal barna Tómasar og Guðbjargar var Ingibjörg, kona Gisla hrepp-
stjóra í Þorpum. Þeirra dóttir Oddfríður, kona séra Halldórs Jónssonar í
Trölatungu,
bræðra hans, átti Jón á Þórustöðum.1) b. Helga Guðmundsdóttir,
Snorrasonar, systir Brynjólfs á Heydalsá. átti Pál Jónsson á Smá-
hömrum;2) þeirra son Jón á Hvalsá. c. Þorbjörg Guðmundsdóttir,
átti Bjarna Pálsson í Hrófbergi; hennar launson með Þorláki:
aa. Runólfur á Hrófbergi; hans launsön Árni, átti Guðrúnu
Magnúsdóttur frá Gilsstöðum. d. Jón Guðmundsson í Miklagarði.
e. Sigurður Guðmundsson. Verður sunmra þeiira frænda löngu
síðar getið.
JÓN PRESTUR TEKUR TRÖLLTAUNGU.
GETIÐ VALDSMANNA.
Nú fékk Jón prestur Jónsson Tröllatungu hin sömu misseri og
Snorri prestur lézt. Faðir Jóns prests var Jón lögréttumaður í
Munaðarhóli undir Jökli, er dó í Stórubólu; hann var son Illuga
á Hellissandi, Illugasonar. Jón lögréttumaður átti Þorbjörgu
Þórðardóttur sýslumanns Steindórssonar; hún dó og svo í Stóru-
bólu. Var Jón soriur þeirra enn allungur, er foreldrar hans létust.
Er að sjá, að hann væri einbirni, því að engin systkini hans finn-
(Framhald).
’) Ótalið er hór af börnum Jóns Brynjólfssonar og Þuríðar Ólafsdóttur:
Hjálmar bóndi í Kjós í Ámeshreppi. Dóttir hans, Helga, ótti Jón Þórólfsson
fró Óspakseyri, Jóhannssonar. Böm þeirra voru: Hjálmar, kaupmaður, síð-
ast í Kaupmannahöfn, Steinunn, kona Jóhanns Söbeck, dansks beykis, i
Veiðileysu, og Guðríður, kona Guðmundar Pálssonar í Kjós; sonarsonur
þeirra er dr. Símon Jóh. Ágústsson.
Jón á Þómstöðum var Guðmundsson, Mikaelssonar. Hann drukknaði í
Jökulferð um 1799. Börn hans og Valgerðar vom: Jón, átti Kristínu Bjöms-
dóttur, prests Hjálmarssonar, Húnbjörg, atti Guðmund ó Boddadalsá Gísla-
son, Amfinnssonar, og Sveinn á Gestsstöðum. Síðari maður Valgerðar var
Magnús Isleifsson á Getsstöðum.
2)Það mun vera Páll, maður Helgu, sem býr í-Þorpum 1759, sextugur, þá
kvæntur (í annað sinn) ungri konu, Þorgerði Guðnadóttur frá Hamri, Jóns-
sonar, hreppstjóra á Kolbeinsá, Guðnasonar. Dóttir Páls og Þórgerðar var
Guðrún í Kjörvogi, sem úti varð vorið 1781. Hún var þriðja kona Þorsteina
Guðbrandssonar (af Rauðbrotaætt), en hann var fjórkvæntur.