Dagur - 03.05.1945, Blaðsíða 1

1
JI^UR
XXVIII. árg.
Akureyri, fimmtudaginn 3. maí 1945.
8. tbl.
Fimmfán miljónir króna af sparifé EyfirSinga í vörzlum KEA
Hefur aukízf um 2 milj. á árinu 1944
Bændur hafa aukið mjólkurframleiðsluna
um a. m. k. 1 milj. lítra á einu ári.
Stjórn félagsins leggur til, að úthlutað verði 8% arði
Frá aðalfundi KEA
AÐALFUNDUR KEA. liófst í Jakob Frímannsson, frani-
gærmorgun og mun hon- kvæmdastj., skýrslu sína um
um I júka í dag. Á fundinum eiga rekstur og afkomu félagsins. —
sæti 205 fulltrúar frá 23 félags- Fara hér á efltir nokkur helztu
—-
ANNALL
DAGS
■...........- -
26. APRÍL. Bretar taka Brem-
en, Rússar Stettin og Brno í
Tékkóslóvakíu. Rússar nálgast
miðja Berlín. Norður-ítalir gera
uppreist gegn Þjóðverjum, ná
yfirráðum í Genoa, Milano o. fl.
borgum. Göring segir af sér yfir-
stjórn jtýzka flughersins. Musso-
•linii liandtekinn í Como.
27. APRÍL. Hersveitir Pattons
fara yfir austurrísku landamær-
in, taka Ingolstadt, eru 60 km.
frá Miinchen. Rússar sækja í
vestur frá Stettin. Dregur að úr-
slitum x Berlín. Síðla dags birt
tilkynning frá Moskvu, London
og Washington um, að herix
Rússa.og Bandaríkjamanna hafi
sameinast við Torgau fyrir sunn-
an Berlín. Þýzkaland þar með
klofið í tvennt. Bandaríkjamenn
taka Regensburg, Rússar taka
Potsdam.
28. APRÍL. Hiimmler, yfirm.
þýzku leynilögreglunnar og
þýzka heimahersins, sendir skila-
boð til Breta og Bandaríkja-
manna, gegnum Folke Berna-
dotte, greifa, varafonn. sænska
Rauðakrossins, þess efnis, að
þýzki herinn vilji gefast upp fyr-
ir Bretum og Bandaríkjamönn-
um, skilyrðislaust, en ekki Rtiss-
um. Tiihnælum þessum sam-
stundis hafnað í London og
Washington. 2/3 Berlínar á
valdi Rússa. 4/5 Þýzkalands á
valdi Bandamanna. Bandaríkja-
menn taka Augsburg. Uppjiot í
Munchen. Bretar nálgast Emden
og Vegersack.
29. APRÍL. Bretar fara yfir
Saxélfi fyrir sunnan Hamborg.
Bandamenn sækja hratt fram á
Ítalíu, þar sem skæruliðar hafa
náð ýmsunt borgum frá Þjóð-
verjum. Mussoilini og 17 aðrir
fasistaleiðtogar leiddir fyrir al-
þýðudómstól í Miilano og skotn-
ir. Bæjarstjómarkosningar í
Frakklandi. Kommúnistar fá
25% atkvæða.
30. APRÍL. Mark Clark yfir-
hershöfðingi á Ítalíu tilkynnir,
að skipuíegri vörn Þjóðverja á
Ítalíu sé lokið. Bandamenn hafa
tekið Genoa, Bandaríkjamenn
taka Múnchen.
1. MAÍ. Tilkynnt í Berlín, að
Hiitiler sé dauður. Dönitz flota-
foríngli sagður haf^ tekið við em-
bætti hans. Dönitz tilkynnir, að
stríðið haldi áfram. Bernadotte
greifi kemur úr annarri ferð
sinni til Þýzkalands, tilkynnir,
að hann hafi engin ný skiilaboð
frá Hlimmler. Bretar sækja fram
frá Saxelfi til Lúbeck, eru um
30 km. frá borginni. Rússar nálg-
ast Rostock. Bandaríkjamenn
sækja inn í Austurríki, nálgast
Innsbrúck. Bandamenn ganga á
land á Bomeo.
2. MAÍ. í London er jtví lýst
yfir, að menn leggi engan trún-
að á fregn Þjóðverja um dauða
Hitlers, að svo komnu máli. —•
Betilín fallin. Rússar náðu borg-
inni kl. 3 e. h. í dag. Yfirhers-
höfðingi Þjóðverja á Ítalíu gefst
upp skilyrðislaust ásamt liði
sínu, um 1 miillj. manna. Bretar
taka Lúbeck, Rússar taka Ro-
stock. Búizt við stríðslokum á
hverri stundu.
Nýlega ltafa reikningar Mjólk-
ursamsölunnar í Reykjavík verið
birtir. Af þeim er ljóst, að sunn-
Ienzkir bændur hafa aukið
mjólkurframleiðslu á verðjöfn-
unarsvæði Reykjavíkur um 616
þús. lítra. Áður hefir verið skýrt
frá aðalfundi M jólkursantlags
KF.A hér í blaðinu. Þar kom í
ljós, að eyfirzkir bændur hafa
Stríðsyfirlýsing
kommúnista
Þjóðviljinn birti 25. f. m. eftiir-
farandi klausu um vilja kommún-
ista í stríðsmálinu: „Þeir (komm-
únistar) vildu láta viðurkenna, að
þjóðin sé raunverulega í stríði, og
hafi háð það og vilji heyja það
með hverjum þeim tækjum, sem
hún ræður yfir.“
Þarf nú naumast fleiri vitna við
i þessu máli, er aðalblað flokksins
gerir slíka játningu. En hvort
skyldi kaupmaðurinn, Verka-
mannsritstjórinn, kalla þessa yfir-
lýsingu Þjóðviljans „lygi“, — eins
og sams konar upplýsingar um af-
stöðu kommúnista, er Dagur hefir
birt, eða játa hreinlega stríðs-
línuna?
Sigurður E, Hlíðar
þakkar eyfirskum bænd-
um heiðursgjöf
Mjólkursamlagi KEA. hefir
borizt eftirfarandi bréf frá Sig-
urði E. Hlíðar dýrayfirlækni:
,,Á aðalfundi Mjólkursamlags
KEA.^ 5. þ. m. ákvað stjórn þess
og fulkrúir eyfirzkra hænda, að
veita mér kr. 10.000.00 af fé
samlagsins, sem heiðurslaun fyr-
ir dýralæknis&arfsemi mína um
í 35 ára skeið nyrðra.
Þessi höfðinglegu gjöf þakka
eg hér með gefendunum hjartan-
lega; liJin vinsamlegu viðurkenn-
ingarorð, sem gjöfinni fylgdu og
ekki verða metin til peninga,
urðu mér ánægjuauki á þessum
60 ára afmælisdegi mínum.
Mjólkursamlag KEA. varð til
á óskastund eyfirzkra hænda.
Hin hraða, en heilbrigða þróun
þess í höndum öruggrar fram-
kvæmdastjórnar hefir ekki að-
elins gert það að lyftistöng land-
húnaðarhéraðanna umhverfis
Eyjafjörð, heldur er nú liltið á
Mjólkursamlag KEA., sem fyrir-
mynd íslenzkra bænda samtaka.
Þessari þjóðnytjastofnun óska eg
allrar blessunar í nútíð og fram-
I tíð‘‘.
aukið m jólkurframleiðsluna í
sínu héraði um 370 þús. ltr. á ár-
inu 1944 miðað við árið á und-
an. Aukning mjólkurframleiðsl-
unnar á þessu ári á stærstu verð-
jöfnunarsvæðunum er því um
ein milljón lítra.
Þetta eru athyglisveiðar tölur.
Þær sýna, að þrátt fyrir skort á
mannafla við landbúnaðarstörf
og takmarkanir á innflutningi
vinnuvéla, hafa bændur aukið
ræktunina og mjólkurframleiðsl-
una að stórum mun. Er hér feng-
in enn ein sönnun fyrir því, hve
ásltæðulausar ertt þær ásakanir
um áhugaleysi bænda og sof-
andahátt, sem daglega getur að
líta í stjórnarhlöðunum.
1800 manns skoðuðu
bindindissýninguna.
Blndindis- og áfengismálasýn-
ing var opnuð í Verzlunar-
mannahúsinu hér í bænum fyrra
miðvikudagskvöld, að tilhlutan
nefndar, er bindindissamtökin í
iandinu settu á stofn.
Fréttamönnum blaða var boð-
ið að vera viðstaddir opnun sýn-
ingarinnar. Pétur Sigurðsson,
regluboði, bauð gesti velkontna
og skýrði sýninguna. Stefán Ág.
Kristjánsson talaði af hálfu
norðlenzkra templara.
Húsakynni þau, er sýningin
hafði til umráða, voru óhentugog
mikils til of lítil, til þess að lnin
nyti sín eins vel og æskilegt
hefði verið. Eigi að síður mátti
fá glögga_ mynd af því ófremd-
arás(tandi, sem ríkir í áfengismál-
um þjóðarinnar, þar sem meiru
fé er varið til áfengiskaupa á ári
hverju, en til skóla- og heil-
hrigðismála. Fleiri dæmi slíks
gegndarleysis voru augljós á sýn-
ingunni. Þótt skoðanir kunni að
vera skiptar um það, á hvern hátt
bezt muni duga að vinna gegn
áfengistízkunni, dregur það á
engan hátjt úr gildi slíkra sýn-
inga. Þær miða að því, að opna
augu almennings fyrir nauðsyn
þess, að breyta ríkjandi ástandi.
1 því efni er líklegt, að sýning
dugi betur en prédikun. Það er
því í fyllsta máta þakkarvert, að
hindindisöflin í landinu hafa
efnt til sýningarinnar og lögðu
áherzlu á, að æskan í skól-
unum kynnti sér efni hennar.
Varanlegra breytinga á núver-
andi ástandi er þá fyrst að vænta,
er hin uppvaxandi æska skilur,
Framhald á 8. síðu
deildum. auk framkvæmdastjóra
félagsins, stjórnar og endurskoð-
enda. Á fundinum í gær fluttu
SOVÉT-MARSKÁLKUR
Rokossovsky marskálkur stjórnar
herjum Rússa, er sækja yfir Mecklen-
burghérað, í átt til hersveita Montgo-
merys hins breka, er stefna til Liibeck.
Bilið milli hersveitanna þrengist
óðum.
Byltingarbrölt kom-
múnista í KRON
veldur klofningi
Kosningunum í KRON er nú
lokið. Úrslitin urðn þau, að
kommúnistar fengu kosna um
160 fulltrúa til aðalfundar fé-
lagsins, en lýðræðissinnar 70. Til
þess að ná þessum árangvi beittu
kommúnistar ýmsum fanta-
brögðum, t. d. náðu þeir meiri-
hluta í éinni deildinni á þann
hátt, að þeir smöluðu sinni hjörð
stundvíslega á fundarstað, lok-
uðu síðan fundarhúsinu, settu
fund og luku hoijum á nokkrum
mínútum. Fjöldi félagsmanna,
sem ætlaði á fundinn, komst ekki
inn í fundarhúsið. Aðrar aðfarir
voru efltir þessu.
Hinn fyrsti sýnilegi árangur
af ofbeldi kommúnista í KRON
er sá, að deildir félagsins í Hafn-
arfirði og Keflavík hafa sam-
þykkt að leita skilnaðar við fé-
lagið og stofna sjálíst:éð kaupfé-
lög þar. Þessar deildir voru þær
einu á félagssvæðinu, sem voru
Framhald á 8. síðu
atriði hennar:
Verzlunin: — Allt fram að síð-
ustu áramótum hefir vörusala
KEA. stöðugt farið vaxandi. Á
fyrri styrjaldarárunum varð
aukningin mjög mikil að kvónu-
tali, en á árinu 1944 jókst verzl-
unin aðeins um tæp 3% að
krónuitali. Það sem af er árinu
1945, hefir verzlunin dregist sam-
an, miðað við það, sem var á
sama tíma í fyrra, og gera for-
ráðamenn iélagsins íáð fyrir, að
hámarkinu sé náð, í bráðina að
minnsta kosti. Kaupgeta manna
nun þó tæpast hafa minnkað, en
ikortur á ýmsum vörutegundum
ar farinn að verða tilfinnanleg-
ir. — Vörusala félagsins í búð-
un þess á Akureyri og ú'tibúum
við Eyjafjörð varð alls rúmlega
14 milljónir k'róna. Þar að auki
er vörusala kjötbúðar kr.
2.350.000.00, Miðstöðva- og
'ireinlætistækjadeildar kr. 870,-
100.00, Lyfjabúðar kr. 440.000.-
00, Kola- og saltsala kr. 1.120,-
000.00, Brauðgerðar kr. 952.000.-
00, sala Smjörlíkisgerðar og
Efnagerðar kr. 1.304.000.00,
sala Sjafnar og Freyju kr.
1.277.000.00. — Samanlögð sala
allra starfsgreina félagsins befir
því orðið um 2214 millj. króna,*
og er það 3% hærri upphæð en
árið 1943.
Afurðasalan: — Sláturhús fé-
lagsins tóku á móti 29.170 kind-
um og er það 7000 kindum færra
en árið á undan. Ullarinnlegg
varð 24000 kg. Virðist ullarfram-
leiðslan fara jafnlt og þétt
minnkandi, þótt vera kunni, að
bændur eigi talsvert af ull
heima, sem þeir hafa ekki getað
komið frá sér, fyrir annríki og
skort á vinnuafli. Mun það
væntanlega koma í Ijós á sínum
tíma. Jarðeplauppskeran varð
með allra minnsta móti á sl. ári
og báruslt félaginu aðeins 18000
kg. af jarðeplum. Mjólkurfram-
leiðslan jókst um 370 þús.'Jtr., og
hefir áður verið greint frá starf-
semi Mjólkursamlagsins hér í
blaðinu.
Félagið annaðist sölu sjávaraf-
urða fyrir félagsmenn sína. Flutt
voru út á vegum þess 4400 tonn
(Framhald á 8. síðu).