Dagur - 03.05.1945, Blaðsíða 3

Fimmtudaginn 3. rhaí 1945
D AGUR
3
Frá bókamarkaðiiium
IÞROTTAÞATTUR
Frá Mývetningum. | haft lítil sem engin skilyrði til
íslenzk glíma hefir löngur ver-
íslenzkai' þjóðsögur og æfintýri. I
Einar Ól. Sveinsson tók saman. |
Útg.: H.f. Leiftur. Prentsmiðjan
Hólar. — Reykjavík 1944.
Menn hér nyrðra höfðu spurn-
ir af bók þessari á markaðinum
í liöfuðstaðnum fyrir jól sl. vet-
ur. En allt það, sem tilbúið var
til sölu af upplaginu, mun hafa
selzt jafnóðum og það kom í
búðirnar, svo að naumast hrökk
nokkur moli af því borði norður
hingað til okkar „útskæklamann-
anna“, fyrr en liðið var fasit að
sumarmálum. En bók þessi svík-
ur engan, þegar hann fær hana’
loks milli handanna. Um inni-
liald hennar er það að segja í
sem skemmstu máli, að þar er að
finna velheppnað og greinargott
úrval þjóðsagna og ævintýra
Jóns Arnasonar óg auk þess
nokkrar ágætar sögur úr fáein-
um nýrri þjóðsagnasöfnum, svo
sem söfnum þeirra Ólafs Davíðs-
sonar, Jóns Þorkelssonar, Odds
Björnssonar, Huld, Gráskinnu o.
fl. Engin saga birtist þarna, sem
ekki er áður prentuð og gamal-
kunn þjóðsagnalesendum ís-
lenzkum. Hitt gefur bókinni sér-
sitakt gildi í augum allra bóka-
vina og áhugamanna um bóka-
gerð, að hún er forkunnar falleg
og vönduð að .öllum frágangi,
skreytt fjölda ágætra teikninga
og annarra mynda eftir íslenzka
listamenn, „lýst“ með litprentuð-
um upphafsstöfum af Hafslteini
prentsmiðjustjóra Guðmunds-
syni, prentuð með mikluin ágæt-
um á forlátagóðan pappír og loks
gríðarstór og myndarleg
skrudda, um 500 bls. í stóru
broti, sem ánægjulegt er að
handleika og vilta sig eiganda að.
Framan við bókina er litprentuð
mynd af málverki Ásgríms Jóns-
sonar af nátttröllinu á gluggan-
um. — Rit þetta hefir að vísu lít-
ið fræðilegt gildi, en því meira
fagurfræðilegt — líkt og mál-
verk, útskorin rúmfjöl, eða
skrautker, sem ekki er notað til
geymslu, heldur aðeins til
augnayndis. í þessu ljósi verður
að meta bókina, enda er það
hlultverk sannarlega fullgilt í
heimi, sem annars virðist stund-
um vera um of haldinn land-
aurareikningi hagnýtra sjónar-
miða og hversdagslegra búsorga.
•
Kelvin Lindemann: Þeir áttu
skilið að vera frjálsir. Söguleg
skáldsaga þýdd úr sænsku af
Brynjólfi Sveinssyni og Krist-
mundi Bjarnasyni. Bókaútgáfan
Norðri. Prentverk Odds Bjöms-
sonar. Akureyri 1945.
1 fljótu bragði virðislt lítt
skiljanlegt, hverju Þjóðverjar
hafa reiðst, þegar þeir hugðust
gera bók þessa upptæka á öðrum
degi eftir útkomu hennar í Dan-
mörku, 17. ágúst 1943, en gripu
þá í Itómt, því að allt upplagið,
35.000 eintök, hafði selzt upp á
einum degi. Sagan fjallar nefni-
lega, að yfirvarpi, um viðskipti
Svía og Bornhólmsbúa á seytj-
ándu öld ofanverðri, hernám
landsins og uppreisn eyjar-
skeggja gegn hinu erlenda her-
veldi, og er auk þess sögð af svo
mikilli háttvísi, hógværð, sagn-
fvæðilegu hlutleysi og yfirsýn, að
erfitt virðist að hafa hendur í
hári höfundarins og bregða hon-
um um vísvitandi tilraun til þess
* I
að spilla sambúð þjóðar sinnar
við erlent stórveldi á Jrví herrans
ári 1943. En sé betur að gáð, ger-
Ist það stórum skil janlegra, að
Þjóðverjar hafa talið nærri sér
höggvið hættulegu vopni. Þeir
hafa enn fundið, að skæð er
hefnd skáldanna, og véfréttir
liggja Jreim á vörum, eins og
Grímur kvað. Ofbeldið reynisit
oftast furðu varnarlítið fyrir
snilldinni. þegar til lengdar læt-
ur, og einmitt hin hógværa,
sanngjarna og innilega túlkun
staðreyndanna getur orkað
meiru en upphrópanir og eggj-
anir hinna æsftu og hugstola, sem
ærast og bíta grenjandi í skjald-
arrrendurnar, jafnvel áður en á
hólminn er komið eða til úrslita
dregur. Slíkir berserkir reynast
sjaldnast ótrauðastir og öruggast-
ir, þegar mest á’reynir — á ör-
lagasitundum þjóða og í fæðing-
arhríðum nýs frelsis og nýrrar
menningar. Niðurlagsorð sög-
unnar — ályktun höfundarins —
virðast næstum því yfirmann-
lega og ótrúlega hæversk og sátt-
fús, á eftir öllu því, sem á undan
er gengið — þegar sigur var unn-
inn, liernámsliðið tekið höndum
og „hundarnir höfðu lagt niður
rófuna":-----Nú, sagði Margrét
Sandersdöttir og klappaði saman
lófunum, nú getum við aftur
sýnt Jreim drengskap og vinar-
þel. — Og Jressi orð eru ekki sögð
af sáttfýsi hins veiklynda og geð-
lausa, heldur í krafti þess skiln-
ings, að menning og framtíðar-
heill þjóðanna verður naumast
reist á grunni haturs og hefndar-
hugs, ef vel á að fara. Sjálfsaglt
mun mörgum, nú sem endranær,
reynast það býsna torveld lexía
að sættast og fyrirgefa, án þess
að gleyma þó nokkru af lærdóm-
um hinnar dýrkeyptu og hroða-
legu reynslu liðinna ógnarára.
Sú fyrirgefning má heldur
hvorki þýða sátt við ranglætið né
undandráöt réttlátra og nauðsyn-
legra refsinga. En hatrið og
hefndarhugurinn má aðeins ekki
verða hið ráðandi sjónarmið,
skuggi á framtíðina og trufla ró-
lega yfirsýn Jress vanda, sem bor-
ið hefir mannkyninu að liönd-
um, þegar rofa tekur til í gern-
ingamyrkri því, er að undan-
förnu hefir drottnað yfir veröld-
inni heimskautanna á milli að
kalla. ÞetJta virðist í sem
skemmstu máli lokaboðskapur
þessarar merkilegu sögu. Þýð-
^ndur óg útgefandi eiga Jrakkir
skyldar fyrir að koma henni á
framfæri við íslenzka lesenduF í
vandaðri þýðingu og snotrum og
smekklegum ytra búnaði. Saga
þessi er tvímælalaust stórum
þroskaðra listaverk — oæði að
boðskap og efnismeðferð — en
tíðaslt er um skáldrit þau, sem
annars er hæst hossað á markaði
tízkubóka. „Eg ætla að vara mig
á því, að mæla með henni. Hún
er of góð til þess. Látum hana
gera það sjálfa“, sagði Ka^
Munk í ritfregn sinni um bók-
ina. Vafasamt er raunar, hvort
slík ummæli geta nokkru sinni
verið algerlega rökvfsleg eða
Fréttir í stuttu máli
Forseti íslands liefir skipað
þrjá menn í dómaraembætti við
Hæstarétt. Þeir eru: Árni
Tryggvason, borgardómari í
Reykjavík, Jón Ásbjörnsson,
íæstaréttarlögmaður, og Jónatan
Hallvarðsson, sakadómari í
Reykjavík.
•
Mikið þjófnaðarmál er á ferð-
inni á Snæfellsnesi. Aðfaranótt
fyrra sunnudags var brotizt inn í
últibú Kaupfél. Stykkishólms í
Grafnarnesi við Grundarfjörð.
Höfðu þjófarnir á brott með sér
reningaskáp sem í voru milli 60
—70 þúsund krónur í peningum
og ávísunum. Ekki hefir ennþá
hafst upp á þjófunum og er leit
að Jreim haldið áfram.
•
Sendinefndin, sem fór til Sví-
yjóðar til samningagerðar við
Svía, er nýkomin heim. Við-
skiptasamningar milli ríkjanna
voru undirritaðir í Stokkhólmi
Mig vantar
stofu eða gott herbergi
frá 14. þ m.
jónas fónsson kennari
Strandgötu 5
ÍBUÐ,
4 lierbergi
og eldbús
óskast nú
þegar eða
14« maí,
Uppl. á afgr.
10-12 ára
telpa óskast til að gæta
2 ára barns í sumar.
Pálína Jónsdóttir
Hafnarstræti 106
Einbýlishús
6 herbergja eða stærra, óskast
til kaups nú þegar eða fyrir
1. okt n.k.
Tilboð sendist í pósthólf
117 fyrir n.k. laugardagskvöld.
Tennis
Tennisvöllurinn verður tek-
inn til afnota þriðjud. 15. þ.
m. Væntanlegir þátttakendur
skrifi sig á lista, sem liggur
frammi í bókaverzl. Gunnl.
Tr. Jónssonar.
Tenriisnefnd K. A.
sjálfum sér samkvæm, fremur en
bein öfugmæli. En sannleikur-
inn er heldur ekki ávalllt rökvís-
legur, né rökvísin ávallt sannvís-
leg.
J. Fr.
ið iðkuð í Mývatnssveit og liafa
oft komið Jraðan kappar, í glímu
góðir. Jafnvel á ísnum, Jregar
talt var að sitja við dorgina, voru
tekin glímutök og brogðum
beitt, unz hitnaði í hamsi. A
síðari árum hefir glíman haldizt
rarna við, Jrótt lagzt hafi niður
annars, víða hér nytðra.
.Fyrir skömmu gaf Guðmund-
ur Hofdal, — hér fyrri ein af
glímukempum Mývetninga —
fallegan glímu-verðlaunagrip —
Geirfinns-bikarinn, — til minn-
ingar um Geirf. heitinn Þorláks-
son, hinn efnilegasta glímu-
mann. Svo skal keppt um bikar-
inn árlega, og sá, er vinnur grip-
inn oftast á 15 árum, fær hann til
eignar.
I fyrra var glímt um bikarinn
í fyrsta sinn. Sigurvegari varð þá
Hallgrímur Þórhallsson.
Nú, á sumardaginn fyrsta, var
glímt í annað sinn; keppendur
voru 7. Jafnir urðu — með 5
vinninga hvor — Hermann Þór-
íallsson og Jón Kristjánsson.
Glímdu Jreir á ný og sigraði Her-
mann, og hlaut þar með Geir-
iánnsbikarinn, þetta árið. Þeir
Hallgrímur Þórhallsson og Jón
Þorláksson urðu þessum næstir,
með 4 vinninga hvor. — Glímu-
stjóri var Sverrir Sigurðss. Einn-
ig var þarna háð drengjaglíma og
varð ívar Stefá nsson sigurvegari
í Jreim hópi.
Mývetnskir glímumenn munu
tafa fullan hug á að' mæta til ís-
landsglímunnar á Akureyri í
sumar. Varla er þess að vænta, að
þeir hafi bein í nefi til að sigra
þrautþjálfaða kappa höfuðstað-
arins, — sem m. a. hefir verið
höfuðstaður glímunnar um
skeið, — en sendi þeir á mótið
nokkra vaska glímumenn, sem
með drengskap og röskleika
ganga fram í íþróttinni, mega
þeir vel við una. Seinna koma
sumir dagar------.
Fimleikanámskeið var í„ Sveit-
inni“ í vetur — mánaðartíma
skipt í tvo staði, og var áhugi
mikill. Kennari var Karl Guð-
mundsson frá U.M.F.Í. Ómögu-
legt reyndist að fá kennara
lengri tíma, þótt reynt væri. Á
sömu leið fór um útvegun glímu-
kennara, — en Kjartan Berg-
mann hefir áður kennt glímu í
Mývatnssveit á einu námsskeiði.
----Bæði héraðssamböndin, Ey-
firðinga og S-Þingeyinga, liafa
nú lokið ársþingum sínum — og
verður e. t. v. eitthvað nánar frá
þeim skýrt hér síðar. Bæði gerðu
ráð fyrir sameiginlegu íþrótta-
móti. — Eyfirðinga og S.-Þingey-
inga — nú í sumar og verður
sennilega fastar ákveðið um það
fljótlega.---
Akureyri.
Barnaskóli Akureyrar hafði
fimleikasýningu í Samkomuhúsi
bæjarins sl. þriðjudag. Sýndu Jrar
flokkar úr þriðja til sjöunda
bekk skólans, undir stjórn kenn-
ara sinna, þeirra Sverris Magnús-
sonar, Jónasar Jónssonar, Sigríð-
ar Skaftadóttur og Tryggva Þor-
steinssonar.
Barnaskólinn hefir undanfarið
leikfimiiðkana, Jrangað til nú í
vetur, að liann fékk aínot af
íþróttahúsinu. Það er því vonum
meiri árangur, sem birtisf í Jæss-
ari fimleikasýningu barnaskól-
ans og ber vott um bæði álniga
barnanna fyrir fimleikunum og
dugnað kennaranna, sem hafa
rjálfað þau.
Skemmtilegust þótti mér sýn-
ing stúlknaflokks úr 6. bekk,
undir stjórn Sigríðar Skaftadótt-
ur, og jafnvægisæfingar þeirra á
slánni máttu heita mjög góðar.
Eins og áður segir, ær sýning-
sessi ávöxtur þess, að reist hefir
verið og tekið í notkun íþrótta-
hús hér á Akureyri. En hún
minnti mann líka áþreifanlega á
lað, að enn höfum við ekkert
hús, Jrar sem í raun og veru sé
lægt að sýna fimleika. í Sam-
komuhúsinu er Jrað næstum frá-
gagnssök. Og þeir æfingasalir,
sem enn eru í íþróttahúsinu, eru
allt of litlir fyrir sýningar og
engin áhorfendasæti í þeim. Ef
imleikarnir eiga að skipa það
rúm í íþróttalífi bæjarins, sem
Deim ber, og almenningur a?5
eiga þess kost að sjá fimleika-
mennina að verki, við og við,
verður Jiess vegna hið bráðasta
að byggja sýningarsalinn, sem
lyrirhugaður er í íþróttahúsinu.
Fyrir því ættu íþróttafélög bæj-
irins að beita sér.
Steingr. Aðalsteinsson.
Fimleikar.
Fimleikaflokkur úr íþróttafé-
laginu Þór — karlar, undir stjórn
Tryggva Þorsteinssonar, — hafa
>ýnt fimleika þrisvar sinnum nú
fyrir skömmu, 4 samkomuhúsi
bæjarins og Hótel Norðurland.
Piltar þessir — 14 talsins —
hafa æft saman í vetur í nýja í-
oróttahúsinu — og sumir vanir
fimleikum áður. Gólfæfingakerfi
hópsins, gerir miklar kröfur um
nákvæmni og samstillingu og
stökkin rnörg erfið. F.n fiml.-
mennirnir virtust — í heild -
furðu lagnir að leysa vandann og
tuðsjáanlega eru til í hópnuvn
tfreksmenn.
Aðstaða til sýninga er í báðum
itöðum érfið, þrengsli og slæm
TÓlfin, en þó alveg sitt með
hvoru móti, annað óslétt og
itamt en hitt fljúgandi hátt, svo
rð spyrna til stökkanna var mjög
hæpin.
Áhorfendur voru aldrei marg-
‘r, en þeir virtust vel meta sýn-
inguna og fagna fimleikamönn-
unum.
Ráðgert er, að flokkur Jvessi
sýni fimleika hér í bænum í júní,
10. og 17. „og fari síðan austur
um land og bafi sýningar á
nokkrum stöðum í ferð Jreirri.
Kæliskápar
Hefi til sölu 2 stóra
kaeíiskápa, mjög hent-
uga fyrir stór sveita-
heimili eða gistihús.
Haukur Snorrason
Sími 166