Dagur - 31.01.1946, Blaðsíða 5

Fimtudaginn 31. janúar 1946
D A G U R
5
Þing Sameinuðu
Fyrsti fundurinn
Eftir „Puella"
þjóððnna I London
Hnippingar stórveldanna
/
Ur breska blaðinu Observer
London, 10. janúar. — í gærkvöldi, er leið að miðnætti, kom 18
ára piltur að Central Hall, Westminster. Hann hafði með sér
brauðsneiðar og ætlaði að bíða þangað til húsið yrði opnað, þ. e.
kl. 4 e. h. í dag. Þá hófst fyrsti fundur Sameinuðu þjóðanna. Þessi
piltur varð fyrsti, óbreytti áhorfandinn, semí fékk að koma inn í
áhorfendasalinn, og þangað komust færri en vildu, þar sem hann
rúmar aðeins 230 manns. Snemma í morgun var fólk byrjað að
fylkja sér í raðir við innganginn. 1 hópnum voru gamlar konur,
sem höfðu með sér stóla til þess að hvílast á í biðröðinni. Þessi
dærni sýna þann áhuga, sem brezkur almenningur hefir fyrir starfi
Sameinuðu þjóðanna og hinu fyrsta þingi þeirra.
*
Blaðarrlennirnir og fréttaritararnir áttu greiðari aðgang að húsa-
kynnunum. Við Sigurður Benediktsson, frá Morgunblaðinu, urð-
um samferða, og urðum ekki fyrir neinum töfum. Við fórum um
ótal stiga upp á svalir, þar sem blaðamönnum var ætlað að vera.
Þar var allt á ferð og flugi. Hundruð fréttamanna útvarps og blaða
voru að koma sér fyrir. Niðri í salnum sjálfum var líka ys og þys.
Hinir erlendu sendimenn voru einnig að koma sér fyrir. Laust fyrir
klukkan fjögur voru þeir allir komnir á sinn stað, fulltrúar fyrir 51
þjóð. Hver þjóð hafði sérstakt borð, og var það rækilega merkt.
Salurinn sjálfur er stór og mjög fagur, sérstaklega skreyttur fyrir
þetta tækifæri.
*
Eg hafði sæti fyrir rniðjum svölunum, svo að útsýnið var gott.
Gegnt mér blasti við merki Sameinuðu þjóðanna, allt logagyllt. Á
efsta pallinum niðri sat bráðabirgðaforseti samkomunnar, dr.
Zuleta frá Columbia, í nokkurs konar hásæti, með ljósrauðu
áklæði. Að baki hans var tjaldað með bláu klæði. Var þetta allt
einkar skrautlegt. Á aðra hönd forsetans situr A. Cordier, fulltrúi
Bandaríkjanna, en á hina, G. Jebb, sem er Breti. Framan við þessa
þrenningu er svo hinn almenni ræðupallur, en sinn hvorum megin
við hann eru enskir og franskir túlkar. Næst þessum palli koma
svo borð hinna Sameinuðu þjóða. Rússar og Ameríkumenn sitja
þar hlið við. hlið. Amerísku fulltrúarnir eru auðþekktir af mynd-
um blaðanna. Þar eru þeir Stettinius og Byrnes, en í rnilli þeirra
situr frú Roosevelt. í hópi Rússanna er enginn hinna „stóru“, sem
allir þekkja af myndum, en Gromyko sendiherra er fyrir þeim, því
að Vyshinsky, aðstoðarutanríkisráðhena er ekki kominn. Einna
puntulegust er sendinefnd Saudi-Arabíu og er sonur Ibn-Sauds
konungs fyrir þeim. Þeir eru í þjóðbúningum sínum — síðum kufl-
um — með hvítan höfuðbúnað. Myndasmiðírnir þyrpast inn í sal-
inn. Þeim var sérstaklega umhugað að ná í myndir af frú Roosevelt
og um stund voru svo miklir blossar af myndatökum, að maður
fékk ofbirtu í augun. Allt í kring er masað og talað á hinum ólík-
ustu þjóðtungum, franskir fréttamenn á hægri hönd en egypskir á
vinstri. Austrið og vestrið mætast á þessum stað í dag.
*
Klukkan á mínútunni f jögur ber forsetinn í borðið með stórum,
skrautlegum hamri og allt dettur í dúnalogn. Hann rís á fætur og
setur þingið með stuttri ræðu. Hann talar á frönsku, en um leið og
hann hefir lokið máli sínu hefur enski túlkurinn að flytja ræðu
hans á ensku. Að þessu loknu hófst ræða Clem(ent Attlee, forsætis-
ráðherra Breta. Maðurinn er mjög yfirlætislaus, talar rólega og án
mikilla tilburða, sem sumum þykir hlýða sýna í ræðustól. Ræða
hans vakti mikla athygli, þótt ekki verði sagt að hann næði neinu
töfravaldi yfir áheyrendum sínum, eins og fyrirrennari hans er
sagður gera. Eigi að síður rriun ræða hans þykja hin merkilegasta.
Hann sagði m'eðal annars, að UNO ætti að verða leiðarsteinn í ut-
anríkisstefnu allra þjóða og varaði fulltrúana við endurvakningu
þeirrar hyggju, sem skoðaði Þjóðabandalagið gamla sem okkurs
konar utangáttaaðila, sem ekki varðaði um stefnu einstakra ríkja í
utanríkismálunum. Hann lauk máli síntpmeð þessum orðum: „Eg
hefi ríka og einlæga trú á því/að okkur muni takast að gera UNO
að gifturíkri stofnun. Þetta hlýtur að vera stefna okkar allra og
okkur skal takast það.“ Þegar ráðherrann hafði lokið sinni ræðu,
var hún lesin á frönsku, en síðan hófst kjör forseta þingsins.
Starfsaðferðir rússnesku sendi-
nefndarinnar á fyrsta fundi
þings Sameinuðu þjóðanna hafa
orðið mönnurn þrálátt umræðu-
efni þessa síðustu daga. Hinn
mikli — og nokkuð skjóti —•
áhugi Rússa fyrir velferð Norð-
manna vakti sérstaka athygli. Er
ekki talið ólíklegt, að Rússar
reyni að beita sér fyrir því, að ut-
anríkisráðherra Noregs verði
kosinn aðalritari Sameinuðu
þjóðanna. Einnig hefir orðið
vart við, að sótzt væri eftir að
koma Noregi í Öryggisráðið.
Þessi sókn er talin hafa tvenns
konar markmið: Að þoka Nor-
egi úr hópi Vestur-Evrópuþjóð-
anna. Að skipta atkvæðamagni
þeirra, því að sum löndin, eins
og t. d. Danmörk, eru líkleg til
þess að láta samúð sína með Nor-
egi ráða meiru í atkvæðagreiðslu
en nauðsynina á samheldni þess-
ara Vestur-Evrópisku þjóða.
Svartsýni.
Sumir líta ennþá svartari aug-
um á framtíðina en þessir at-
burðir gefa beinlínis tilefni til.
Bretar búast hins vegar við
gagnrýni frá Rússum í sámbandi
við umboðsstjórn nýlendna og
eru þess albúnir að mæta henni
með nýjum tillögum, þar sem
gert er ráð fyrir, að Bretland af-
hendi nefnd þeirri, sem þingið
setur á laggirnar, allan veg og
vanda af nýlendum þeim, sem
gamla Þjóðabandalagið fól.Bret-
um stjórn í.
Skyggnst lengía inn í framtíðina.
Um stefnumál UNO kann að
rísa nokkur ágreiningur milli
hugmynda Vestur-Evrópisku
þjóðanna og þeirra, sem fylgja
Rússum að málum. Rússar
munu halda fram rétti stórþjóð-
anna — hins sterka — en Bretar
hafa lýst þeirri stefnu sinni, að
Sameinuðu þjóðairnar eigi, þeg-
ar til lengdar lætur, að verða
rétthærri en nokkur einstök
þjóð og verða hið raunverulega
T»ðctn vald í málefnum allra
þjóða. Ólíklegt er þó að um
þessi mál kastist í kekki á þessu
þingi, því að ekki er sennilegt
að nein þjóð beri fram tillögu
Þeir benda á, að Vyshinsky, aðal- ;um breytingar á San Fransisco
fulltrúi Rússa, hafi ekki mætt á
réttum tírna, svo sem aðalfulltrú-
ar annarra þjóða, og þeir minna
á ummæli útvarpsins í Moskvu
daginn sem þingið hófst. Allt
þetta bendir til þess, í þeirra
augum, að hætta sé á háskaleg-
um deilum og hnippingum stór-
veldanna í sambandi við kjarn-
orkumálin, umboðsstjórn ný-
lendna og loks um stjórnarskrá
Sameinuðu þjóðanna sjálfra.
Þessi svartsýni er þó ekki ríkj-
andi meðal ábyrgra, brezkra
stjórnmálamanna (síðan jretta er
ritað hafa Rússar kært til Örygg-
isráðsins yfir dvöl brezka hersins
í Grikklandi og brezkra her-
sveita á Jövu, en íran hefir skot-
ið deilunni um Azerbeijan til
ráðsins). Þeir minna á, að á ráð-
stefnunni í San Fransisco hafi
Rússar byrjað Jringsetu sína með
harðneskjulegum, ósamvinnu-
þýðum tón og hafi þá jafnvel
gefið í skyn að þeir mundu
hætta Jrátttöku í ráðstefnunni.
Síðar greiddist úr þessu öllu.
Engan grunar, að Rússar ætli sér
beinlínis að koma starfi ráðstefn-
unnar á kaldan klaka og um
annað ætti tæpast að þurfa að
vera djúptækur ágreiningur.
sáttmálanum að svo stöddu.
*
Bevin, utanríkisráðherra Bret-
lands, lýsti stefnu brezku stjórn-
arinnar í ræðu þeirra, er hann
flutti á þinginu. Aðalefni henn-
ar má draga saman í sex atriði:
1. Að láta þinginu takast full-
komlega að leysa þau tak-
mörkuðu verkefni sem því
ei'u ætluð á starfsskrá þess að
þessu sinni.
2. Gefa stofnuninni eitthvert
raunhæft verkefni til þess að
leysa á næstunni, svo sem
með því að fela UNO að hafa
framkvæmd á hendi í hjálp
armálum bágstaddra þjóða
álfunni, efla UNRA, leysa
flóttamannavandræðin o. s.
frv.
3. Setja á stofn alþjóða herráð
eins fljótt og við verður kom
ið.
4. Binda endi á hið hættulega
,,taugastríð“, sem nú er háð á
ýmsum svæÁum heims.
5. Koma umboðsstjórnarmálun
um á raunhæfan og öruggan
grundvöll og leysa upp
gamla Þjóðabandalags-kerfið
um málefni umboðsstjórnar
nýlendna.
gengið til hinna leynilegu kosninga. Þar sigraði Spaak, sem kunn
ugt er; fékk 28 atkvæði, en Tryggvi Lie hlaut 23.
6. Haga starfi þingsins í sam-
ræmi við þau verkefni, sem á
dagskrá eru, en íþyngja því
ekki á J^essu stigi með ýmsum
torleystum viðfangsefnum al-
þjóða stjórnmála. Hefja við-
ræður um þau mál í milli
einstakra stjórnmálamanna,
en hleypa þeim ekki inn á
þingið að svo stöddu. (Þetta
hefir þó ekki tekist, sbr.
Grikklands-, íran- og Jövu-
málin).
(Lausl. þýtt).
Leiðrétting
í þriðja tölubl. „Einherja", er
út kom 18. jan. sl., er grein.er
nef nist „ Bæj arstj órnarkosning-
arnar“. Þar stendur Jretta meðal
annars:
„Bæjarfulltrúar Framsóknar-
flokksins tóku þá einnig að vinna
og greiða atkvæði í bæjarstjórn á
móti samþykktum flokksins, sbr.
Rauðkumálið, sem leiddi til
ress að þeir fara úr flokknum.
Framsóknarflokkurinn á Siglu-
firði hefir Jrví litlu ráðið um
gang bæjarmála síðari hluta
tjörtímabilsins og engan full-
trúa átt í bæjarstjórn nú um eitt
ár.“
Við undirritaðir lýsum þessi
ummæli blaðsins ósönn. Við höf-
um aldrei úr Framsóknarflokkn-
um farið og fylgjum honum að
málum, þó við neituðum að end-
urkjósa Guðmund Hannesson
bæjarfógeta í Rauðkustjórn eftir
að hafa fylgst með störfum hans
og baráttuaðferðum þar, en kus-
urn í staðinn Framsóknarmann,
er gengt hefir fleiri trúnaðar-
störfum fyrir flokkinn en Guðm.
Hannesson. Út af þessu reiddist
Guðm. Hannesson bæjarfógeti
svo, að hann fékk nokkra menn
(10—16) til þess að reka okkur úr
Framsóknarfélagi Sigluf jarðar.
Daginn eftir skoruðu milli 20—
30 félagsbundnir Framsóknar-
menn á okkur, að vera kyrra í
bæjarstjórn og starfa áfram fyrir
flokkinn, sem við og gerðum.
Við neitum því að bæjarrekst-
ur sé á stefnuskrá Framsóknar-
flokksins eða að Jrað tilheyri
málefnum hans að kjósa óhæfa
menn til starfa, jafnvel Jró þeir
séu í Framsóknarfélagi. Við mót-
mælum því, að Framsóknarflokk-
urinn hafi engan fulltrúa átt í
bæjarstjórn sl. ár, en hitt er rétt,
að Guðmundur Hannesson hefir
engan fulltrúa átt þar.
Siglufirði, 21. janúar 1946.
Þormóður Eyjólfsson,
forseti bæjarstjórnar.
Jóh. ÞorValdsson,
bæjarfulltrúi.
Ragnar Guðjónsson,
varabæjarfulltrúi.
Þetta forsetakjör var hið sögulegasta. Öllum á óvart kvaddi
Gromyko, sendifulltrúi Rússa, sér hljóðs og mælti eindregið með
því að Tryggve Lie, utanríkisráðherra Noregs, yrði kjörinn forseti.
Fór hann miklum viðurkenningaiorðum um baráttu Norðmanna
og mannkosti Lies. Áður hafði kvisast að Paul-Henri Spaak, utan-
ríkisráðherra Belgíu, mundi líklegasta forsetaefnið. Að lokinnii
ræðu Gromykos kvöddu sér hljóðs fulltrúar Ukrainu, Danmerkur
og Póllands og mæltu allir með uppástungu Rússanna. Vildu þeir
að kosningin færi fram eftir uppástungum og með handaupprétt-
ingum. Var þá fyrst kosið um það og vildu 15 hafa kosninguna
leynilega, en 9 studdu tillögu Rússa. Fjöldamargar þjóðir greiddu
ekki atkvæði, þar á meðal Bandaríkin og Bretland. Síðan var
*
Þetta voru spennandi augnablik og mikil eftirvænting ríkjandi
í salnum. Hver þjóð sendi fulltrúa upp að ræðupallinum og lagði
hann atkvæðaseðil í kjörkassa, sem Jrar var komið fyrir. Þegar kosn-
ingunni hafði verið lýst úr forsetastól, skálmaði Spaak, hnellinn og
harðlegur náungi, upp að forsetastólnum og tók við fundarstjórn-
inni. Hann ávarpaði þingheim nokkrum orðum og mælti á
frönsku. Að ræðu hans lokinni var fundi frestað til morguns.
*
Úti fyrir dyrunum beið mikill mannfjöldi til þess að sjá fulltrú-
ana er þeir kæmu af fundinum. Var þeim óspart klappað lof í lófa.
Brezkur almenningur fylgist með starfi Sameinuðu þjóðanna af
miklum áhuga og óskar samtökunum áreiðanlega gæfu og gengis. ‘
HEF'
nokkrar dagsláttur af túni
til sölu.
Þórður Arnaldsson,
Þrúðvangi.
Auglýsið í
DEGI