Dagur - 31.01.1946, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Fimmtuddginn 31. janúar 1946
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason
Afgreiðslu og innheimtu anndst:
Marínó H. Pétursson
Skrifstofa í Haínarstræti 87 — Sími 166
Blaðið kemur út á hverjum fimmtudegi
Árgangurinn kostar kr. 15.00
Prentverk Odds Bjömssonar
(l'
r
Urslit kosninganna
pKKI VERÐUR því haldið fram með nokkrum
rétti, að úrslit bæjarstjórnarkosninganna hér
í bænumj sl. sunnudag hafi komið kunnugum
mönnum sérlega á óvart, skýrt línurnar í bæjar-
málunum eða markað ný og þýðingarmikil tíma-
mót á nokkur nhátt. Að vísu hefir fylgisaukning
Alþýðuflokksins reynzt drjúgum meiri en marg-
an mun hafa grunað, þótt kjósendur hafi hins
vegar engan veginn hlýtt þeirri dagskipan „Al-
þýðumannsins" dagana fyrir kosningarnar, að
„gera Alþýðuflokkinn að stærsta flokki bæjar-
stjórnarinnar“ og gefa honum „úrslitavald" um
ihálefni bæjarins á næsta kjörtímabili! Flokkur-
inn er enn minnsti og áhrifasnauðasti flokkurinn
í bænum og bæjarstjórninni, svo sem ætíð áður,
og veltur það nú ekki hvað sízt á dugnaði, fram-
sýni og giftu þeirra tveggja fulltrúa, sem hann
hefir loks hlotið í st/jórn bæjarins, hvern veg
ræðst um vöxt og viðgang flokksins hér í bænum
á næstu árum. Hvorki er það óeðlilegt né heldur
sérlega ólíklegt, að lýðræðislegur miðflokkur og
umbótaflokkur á borð við Alþýðuflokkinn geti
átt vaxandi fylgi og áhrifum að fagna í bæjum
landsins á næstu tímum ,ef skaplega tekst til um
heppilega forustumenn til að marka stefnuna.
Hins vegar mun forráðamönnum flokksins hér í
bænum hollast og hyggilegast að þakka „sigur“
sinn að þessu sinni ekki eingöngu eigin verðleik-
um eða flokks síns, heldur fyrst og fremst eðli-
legu fráhvarfi ýmissa kjósenda, er fylgt hafa
Sjálfstæðisflokknum eða kommúnistum að mál-
um fram að þessu, frá skefjalausum stjórnmála-
glæfrum og ábyrgðarleysi þeirra flokka, sem
mestu ráða í núverandi stjórnarsamvinnu. Þetta
fólk hefir enn ekki áttað sig til fulls, eða lært að
draga rökréttar ályktanir af þróun stjórnarsam-
vinnunnar, heldur er því ríkast í huga að gefa
sínum fyrri flokkum hæfilega áminningu og við-
vörun, áður en það snýst til hreinnar og hiklausr-
ar andstöðu við helstefnu þeirra. Og ekki má
heldur gleyma nýungagirni fjöldans í þessu sam-
bandi, né heldur sefjunarmætti hinna „fínu“
embætta á alþýðuna. Framtíðin á eftir að leiða
Jiað í ljós, hvort Alþýðuflokknum auðnást að
skapa sér hér traustan grundvöll til starfs og dáða
í framtíðinni eða hvort hér verður aðeins um
stundarfyrirbrigði að ræða — snögg en skamm-
vinn veðrabrigði í heimi stjórnmálanna, eins og
svo mörg dæmi eru til áður, og sjaldan hafa mikla
Jiýðingu haft til langframa.
jþAÐ HLÝTUR EINNIG að draga mjög úr
gleði flokksins yfir fylgisaukningunni hér í
bænum, að svo virðist sem um algerlega einangr-
að fyrirbrigði sé að ræða. Alþýðuflokkurinn hefir
alls staðar annars staðar í bæjum landsins ýmist
staðið í stað eða tapað fylgi frá síðustu bæjar-
stjórnarkosningum. Annar „sælustaðurinn", þar
sem „æfintýrin" og „kraftaverkin" hafa þó gerzt
á undanförnum árum, að því er „Alþýðumaður-
inn“ segir, hefir meira að segja gengið úr greip-
um kraftaverkamannanna og heldur kosið sér
leiðsögn annarra flokka og manna nú um sinn.
Það er aðeins í Hafnarfirði, að flokkurinn virðist
eiga traustu — og jafnvel vaxandi — fylgi að
fagna, eins og sakir standa.
/SÞARFT ER að fjölyrða hér um kosningaúr-
slitin, að því, er til kasta þeirra tvíburanna,
Svona fór um sjóferð þá.
■pINS OG DREPIÐ var á í síðasta
blaði höfðu stjórnarflokkarnir
þrír skipt bróðurlega á milli sín
hvorki meira né minna en 16 fulltiú-
unm hér í bænum dagana fyrir kosn-
ingarnar, að því er blöð þeirra full-
yrtu. Var þá Framsóknarflokknum
enginn bæjarfulltrúi ætlaður, enda
fullyrti Islendingur með feitu letri, að
fylgishrun flokksins myndi reynast
alveg gífurlegt! Nú eru kosningarnar
um garð gengnar og staðreyndirnar
famar að tala sínu máli, og er þá
býsna skemmtilegt að athuga fullyrð-
ingar flokkanna í því ljósi. Kemur þá
margt skrítið upp úr dúrnum, og ekki
allt á sömu bókina lært
þAÐ ER ÞÁ FYRST til að taka, að
það er komið upp úr kafinu, að
bæjarstjórn hér er aðeins skipuð 11
mönnum — og þykir að vísu kapp-
nóg! Þá er það og komið á daginn, að
hinn „fylgislausi flokkur", Framsókn-
arflokkurinn, hefir hlotið 3 bæjarfull-
trúa kosna, eða jafn marga eins og
sjálfur Sjálfstæðisflokkurinn og jafn-
vel Kommúnistaflokkurinn, sem þó
hafði lofað sjálfum sér allt öðrum og
stórum betri hlut. Er þá fulltrúatala
stjórnarflokkanna komin niður í eina
8 menn í stað 16, og munu það vera
kölluð helmings-afföll á fyrstu efnd-
um kosningaloforðanna! Má raunar
gott heita, ef hinn hlutinn — og sá
lang-fyrirferðarmesti — verður fram-
Sjálfstæðisflokksins og kommún-
ista, kemur því að þar fóru þau
mjög að líkum og sannindum.
Kommúnistar höfðu þegar sótt
eins langt fram og skilyrðin
framast leyfðu, og þrauka nú að-
eins í varnarstöðu, þar sem bezt
gerist, þ. a. m. hér í bænum, en
eru annars víða á undanhaldi.
Sjálfstæðisflokkurinn, sem um
langt skeið- var langsterkasti og
áhrifamesti flokkur hér í bæn-
um, er nú aðeins stjórnlaust
lekahrip, sem ekki er líklegt að
verði nokkru sinni almennilega
sjófært aftur. Sjálfstæðisménn af
hinum gamla skóla annars vegar
og foringjalið nazistadeildarinn-
ar hins vegar heyja ófagra bar-
áttu sín á milli um yfirráðin yfir
skútunni, meðan hún er að sigla
upp á hinzta skerið, og má þar
vart á milli sjá, hvorir hafa
muni betur að lokum.
•
pRAMSÓKNARFLOKKUR-
INN hefir ekki fram að
þessu verið sérlega fjölmennur í
bæjum, landsins, en úrslit kosn-
inganna leiða það ótvírætt í
ljós, að jafnvel þar á hann víða
vaxandi fylgi að fagna. Hefir
flokkurinn sums staðar unnið
þýðingarmikla kosningasigra að
þessu sinni, svo sem í Reykjavík.
Hér í bænum hefir hann haldið
sínum hlut að mestu, og var ekki
við meira að búast að þessu
sinni, meðan aðrir flokkar eru
enn sameinaðir í andstöðunni
og áróðrinum gegn honum —
hvað sem á milli þeirra ber að
öðru leyti — og ölvíma alls ný-
sköpunar-skrumsins og alsælu-
loforða stjórnarflokkanna er enn
ekki fullkonýlega runnin af öll-
um almenningi. Getur því flokk-
urinn vel unað sínum hlut eftir
atvikum, og beðið framtíðarinn-
ar öruggur og sigurviss.
kvæmdur án ennþá stórkostlegri af-
falla, en því miður eru litlar líkur til
þess, að svo geti orðið, enda sjálfsagt
aldrei meiningin, að greiða þá víxla,
sem forráðamenn stjórnarflokkanna
voru svo ósparir á að samþykkja í
hita bardagans. Væri þó e. t. v. reyn-
andi að framvísa þeim stærstu þeirra
í útibú Utvegsbankans hér og vita,
hvort innistæða fyrir þeim muni ekki
liggja þar á lausu í vörzlu útibússtjór-
ans.
Annar lúður þeyttur!
DÆMI flokksbræðra sinna í
Þýzkalandi — meðan þeir voru
og hétu — ók Svavar um bæinn á
kosningadaginn og hrópaði eggjanir
og áskoranir til manna sinna gegnum
hástemt gjallarhom, sem komið hafði
verið fyrir á bifreiðinni, svo að öskrin
heyrðust sem víðast. Hávaðinn var
þannig yfrið nógur, en ekki greindu
menn gjörla orðaskil, enda skiptir
kannske minnstu máli, hvað sagt er,
aðeins ef nægileg tilfinning og sann-
færingarkraftur er lagður í flutning-
inn! Hins vegar er talið ,að sá lúður
hafi verið stórum lægra „stemmdur",
sem notaður var, þegar gefnar voru
fyrirskipanir um útstrikanimar á Ind-
riða Helgasyni, sem nærri lá að
dygðu til að fella efsta mann D-list-
ans algerlega frá kosningu. — En hafi
hávaðinn verið minni við það tæki-
færi, er hitt víst, að orðaskil hafa þá
verið þeim mun greinilegri sem lægra
var hvíslað um slíka hluti inni í tjald-
búð þeirra Skjaldbyrginga.
Fnn um sorphreinsunina.
pYRIR kosningamar urðu nokkrar
umræður um sorphreinsunarmál
bæjarins hér í blaðinu. Héraðslæknir-
inn birti bæjarbúum ýtarlega greinar-
gerð um hvernig málunum er nú hátt-
að o% benti réttilega á, að ábyrgðin
og framkvæmdavaldið er í höndum
bæjarstjórnarinnar. Ennfremur, að
málunum væri nú þannig skipað, að
meira hefði verið hugsað um að sorp-
hreinsunin væri sem kostnaðarminnst
fyrir bæinn heldur en tryggja það að
hún yrði sómasamlega af hendi leyst.
Sparnaður er að vísu lofsverð dyggð
þar sem hún á við, en í þessu máli
á hún alls ekki heima ei það er á
kostnað verksins og þrifanna við
heimili 'bæjarbúa. Augljóst er, að
breyta verður um skipulag og það nú
þegar. Sá háttur, að bjóða verkið út
og veita það þeim, sem lægst býður,
verður að hverfa. Trygging þarf að
vera fyrir því að verkið sé þannig af
hendi leyst að viðunandi sé, ef tilboði
er tekið, en væntanlega geta allir orð-
ið sammála um, að eina framtíðar-
lausnin sé, að fastir starfsmenn bæj-
arins annist sorphreinsunina með við-
unandi tækjum. Það kann að kosta
nokkuð meira fé en hingað til hefur
verið varið til þessara mála, þá er
hins að gæta, að sorphreinsunin hefur
nú um skeið verið langt neðan við
það lágmark, sem krefjast verður af
menningar bæjarfélagi.
þÁ eru það tækin. Allt fram til
þessa dags hefur sorphreinsunin
farið fram í opnum bílum, og þannig
hefur bærinn sjálfur staðið að því að
brjóta heilbrigðisreglugerð bæjarfé-
lagsins og er það sízt til fyrirmyndar.
Þar að auki er það hverjum manni
ljóst, að opin sorpílát eru hneisa og
hættuleg, griðastaður flugna og rotta
og annars ófagnaðar. Lokaðir sorp-
bílar þurfa að koma sem fyrst. Enn-
fremur þarf að gera gangskör að því
að húsráðendur hafi sómasamleg
sorpílát við hús sín. Sú herferð er þó
þá fyrst líkleg til þess að bera árang-
ur, þegar hættan á því að ekki sé los-
að nema einu sinni til tvisvar í mán-
uði, er liðin hjá.
TTIN nýja bæjarstjórn þarf að taka
þetta mál föstum tökum hið allra
fyrsta og koma því á heilbrigðan
grundvöll. Um þá kröfu munu bæjar-
búar flestir geta sameinast
BÖRNIN:
ÞURFA AÐ SKILJA, HVERS VEGNA
ÞEIM ER BANNAÐ.
QHLÝÐNI barna
stafar ekki alltaf
af óþekkt. Stundum
mætti kenna um því,
að foreldrarnir og
börnin skilja ekki
Irvort annað. En nú
er það svo, að at-
hafnaþörf barnanna
er mikil, og eigi þau
að þroskast að vits-
munum og viljastyrk-
leik, verða þau að njóta nokkurs athafnafrelsis.
Foreldrarnir hafa og sínar réttmætu kröfur. Þeir
eiga að bera ábyrgð á líkamlegri og andlegri vel-
ferð barnsins og þeir ala án efa þá von í brjósti
að börnin séu þeim til sóma, ánægjuleg heimilis-
prýði. Óskir foreldranna og hin eðlilega athafna-
þrá barnsins, þetta tvennt, hlýtur oft að rekast á,
og þá veltur á Jrví að finna barninu rétta leið, því
til gæfu og velfarnaðar, án Jress að það sé beinlín-
is kúgað til hlýðni og undirgefni.
*
Smábörn eru oft gleymin, og óhlýðni þeirra
getur stafað af því. Tveggja ára barn krotar til
dæmis aftur og aftur á þilið, gleymir jafnóðum,
að það er bannað. 1 slíkum tilfellum er það móð-
urinnar að muna áminningarnar og gefa barninu
tækifæri til að leika sér á meinlausari vettvangi.
Til barnanna má gera fáeinar, óbrotnar kröfur,
en fylgja verður vel eftir, að Jreim sé hlýtt.
❖
Eldri börn geta og gleyrnt sér í ákafa leiksins
og brugðið út af settum reglum af vangá, en for-
eldrar, sem sýna skilning á eðli barnsins, forðast
þó ofsareiði við þau. Hins vegar verða börnin
sem fyrst að læra að taka afleiðingum gerða sinna,
að svo m,iklu leyti sem unt er.
*
Fjörmikil börn eru oft uppivöðslusöm og
Jrykja því óhlýðin, en þeim er því meiri nauðsyn
að njóta skynsamlegrar leiðbeiningar, fá tæki-
færi til að nota kraftana á réttan hátt í starfi og
leik. En sé með hörðu reynt að sveigja þau undir
vilja foreldranna, fyllast þau oft þrákelkni og
kergju.
*
„Persónulegar" fyrirskipanir foreldranna hafa
ekki ávallt holl áhrif á barnið, þó að það geti ef
til vill lært á þann hátt að hlýða af einhvers kon-
ar þrælsótta. Ef faðirinn, eða móðirin, segir til
dæmis: „Eg banna þér þetta!“ „Þú hlýðir því,
sem eg segi þér!“ skilur barnið ekki hina eigin-
legu orsök þess, að því er bannað. Segi móðirin
hins vegar: „Þú mátt ekki fleygja kubbunum á
gólfið, þá skemmist það!“ fær barnið skynsam-
lega ástæðu fyrir forboðinu og á hægara með að
sætta sig við það. Skynsamleg rök og staðfesta í
fyrirskipunum virðist yfirleitt eiga betur við flest
börn en sú aðferð, að ætlast til að þau hlýði skil-
yrðislaust í blindni. (Lausl. þytt).
SÓLSKINSDRYKKURINN.
Hér er uppskrift af hreinasta „sólskinsdrykk".
Þeir, sem reynt hafa, segja, að hann hafi hresst sig
og styrkt á fáum dögum: Safi úr einni appelsínu,
safi úr hálfri sítrónu, ein hrá eggjarauða, ef vill,
örlítið. af strausykri. Öllu þessu er blandað saman
og drukkið á fastandi maga.
ALMENNAR KURTEISISVENJUR.
Karlmaður, sem er í fylgd með konu, lætur
hana ganga á undan sér inn um dyr, inn í leik-
hús, til sætis í kvikmyndahúsi, niður stigaþrep,
upp í bíl o. s. frv.
*
Við kynningu er venjan að kynna manninn
fyrir konunni, yngri aðila fyrir eldri eða með
(Framhald á 6. síðu).