Dagur - 25.06.1946, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Þriðjudagur 25. júní 1946
Ræða P. M. jonssonar
(Framhald af 1. síðu).
sinni, dugnaði og hagsýni er eyði
lagður með því að gera ísl. krónu
verðlitla eða jafnvel, áður langt
líður, nær verðlausa. — Ungir
menn venjast d eyðslusemi, því
að krónan verður í þeirra augum
einskis nýt til geymslu.
Dýrtíðin
Árið 1942 segir núverandi for-
sætisráðherra í þingræðu meðal
annars:
„En sá, sem berst fyrir dýrtíð-
inni, er ekki aðeins fjandmaður
sparifjáreigenda, gamalmenna,
ekkna og munaðarleysingja og
annarra, er afkomuvonir ha-fa
byggt á peningainneign eða pen-
ingakröfum. Nei, hann er einnig
böðull framleiðenda og launa-
manna og raunar alþjóðar. Við
okkur íslendingum blasir bölv-
un framtíðarinnar óvenjuskýr og
ótvíræð, sé verðbólgan látin ó-
hindruð.“ Og ennfremur segir
hann í sömu ræðu:
„Þegar tekjur ríkissjóðs bregð-
ast, en jafnframt hlaðast á hann
nýjar kvaðir og skyldur, þá
lækkar Alþingi á einni kvöld-
stund með einni lagabreytingu
dýrtíðaruppbætur embættis- og
sýslunarmanna úr 400% í 300%,
eða 100 %, eftir því sem fjár-
hagur ríkisins krefst. í kjölfarið
og fast á eftir sigla ríkisstofnanir,
verzlanir, sem viðskipti missa,
framleiðendur, sem þola verða
markaðsmissi og verðfall o. s. frv.
Þetta er það, setn koma mun, ef
barátta Sjálfstæðisflokksins ög
Framsóknarflokksins gegn dýr-
tíðinni er brotin á bak aftur."
Og síðan segir hann: „Hver
þorir að segja, að liann vilji
þetta? Enginn. En kommúnistar
vilja þetta. Þeir skilja, hvað í
vændum er, ef þjóðin æðir áfrarn
í gullleit og gróðavímu á feigðar-
braut vaxandi dýrtíðar. Þeir sjá
hrunið, sem þá bíður íslendinga,
verðleysi peninganna, afnárn
eignarréttarins, upplausn sjálfs
þjóðfélagsins.“
En sá maður, sem þannig tal-
aði, myndar svo stjórn með
kommúnistum. Hans flokkur
telur það nú svartsýnisstagl hjá
okkur Framsóknarmönnum, að
við viljum lækka dýrtíðina. En
svo ánægðir eru kommúnistar í
stjórn með þessum ráðherra, að
nú fyrir kosningar skrifa þeir
bæði Sjálfstæðisflokknum og Al-
þýðuflokknum og óska eftir að
stjórnarsamvinna haldist með
þeim áfram. Þeir sjá, hversu vel
þeim miðar í þeirri samvinnu að
sínu marki. Að því marki, að
geta gert hér byltingu eftir
Moskvafyrirmynd undir Moskva-
yfirstjórn.
Og þrátt fyrir þá glöggu sýn,
er núverandi forsætisráðherra
hafði 1942 af óláni Joví, er dýr-
tíðin myndi leiða þjóðina í, ef
ekki væri að gjört, þá hefir and-
inn frá Moskva rænt suma af
hans fylgismönnum skilningi á
einföldustu grundvallaratriðum
fjármála svo mjög, að fyrir fáunt
dögum sagði einn þeirra í út-
varpsumræðu:
„Vegna dýrtíöarinnar fáum
við fleiri dollara og fleiri pund
fyrir afurðir okkar.'-
Græða verkamenn
á dýrtíðinni?
Þeim ósannindum hefir verið
haldið fram í blöðum stjórnar-
innar, að Framsóknarflokkurinn
vildi lækka dýrtíðina á kostnað
verkamanna. En græða verka-
menn á dýrtíðinni? Og hversu
vel Itafa ráðherrar Alþýðuflokks-
ins og sósíalista gætt réttar verka-
manna urn kaup þeirra? Því láta
þeir það viðgangast, að vísitalan
sé reiknuð miklu lægri en hún er
í raun og veru? Þeir liafa tvö-
falt verð á kjöti. Láta reikna vísi-
töluna aðeins eftir lægra verð-
inu. Húsaleiguvísitalan er nú
aðeins 136 stig, en húsaleigan er
víðast orðin margföld við það,
sem hún var lyrir stríð. Með
þessu eru verkamenn og laun-
þegar látnir fá mun rninni laun
en þeim bar, væri rétt mynd af
dýrtíðinni lögð til grundvallar.
Stjórnmálasiðferðið
Þjóðin má ekki taka lausatök-
um á sínum stærstu viðfangsefn-
um. Hún má ekki trúa öðrum
en þeim mönnum, sem hún
treystir, fyrir fjármálum sínum.
Ef vel á að fara, verðurn við að
draga úr útgjöldum ríkissjóðs.
Til þess eru ýmis ráð, svo sem að
fækka nefndunum og með því að
gera stjórnarfarið fábrotnara en
það er nú. Eg fullyrði, að stjórn-
arfarið er of margbrotið, enda
viðurkenndi einn fulltrúi stjórn-
arflokkanna það í útvarpsum-
ræðunum hér um daginn. Og sá
hinn sami sagði (Gylfi Þ. Gísla-
son): „Siðferðið fer versnandi í
stjórnmálum. Aðalatriðið er að
vilja sjá annmarka og vilja bæta
úr þeim.“
Kn ])að er eins og stjórnarblöð-
in vilji nú alls ekki sjá annmarka
stjórnarfarsins, og ])ví hamast
þau eins og þau geta gegn Fram-
sóknarflokknum fyrir það, sem
harin vill lagfæra í stjórnmála-
ástandinu.
Kaupin á atvinnu-
tækjum
Til þess að reyna að fyrir-
byggja misskilning, þá vil ég
taka fram, að ég tel rétt að all-
miklu af innstæðufé þjóðarinnar
sé varið til nýrra atvinnutækja.
Það var sjálfsagt, að kaupa skip
og vélar og byggja verksmiðjur.
En um það má deila, livað þessi
þróun megi vera ör, til þess að
vinnukraftur landsmanna nægi.
En annað mál er það, að það eru
slæm mistök, sem orðið hafa um
kaup á ensku togurunum, ef þeir
hafa verið keyptir mik.lu liærra
verði en þörf hefir verið til, eftir
því sem einn þingm. Sjálfstæðis-
flokksins lrefir upplýst, og ef þeir
þegar eru að verða of gamaldags.
Kaup á nauðsynlegum atvinnu-
tækjum eru sjállsögð. En það er
sorgleg saga um skeytingar- og
hirðuleysi í fjármálum, að inn- |
stæður þjóðarinnar skyldu á sl.
ári minnka um marga tugi millj-
óna. Þessu fé helir verið glatað
fyrir ýruiss konar ónauðsynlegan
innfluining, í ferðaflangur o. s.
frv. — Það sern af er þessu ári, er
37 rnillj. kr. viðskiptahalli við
útlönd.
Blöð Alþýðuflokksins og
Sósíalistaflokksins hafa mikið
talað um heildsalagróðann, bæði
þann leyfilega og óleyfilega. En
flokkarnir liafa 4 menn í ríkis-
stjórninni. Hvað hafa þeirra
menn þar gert í þessunr málum?
F.kki neitt.
Afengismálin
Á stjórnmálafundinum í Sam-
komuhúsinu um daginn sýndi ég
fram á ])á lrættu, sem stafaði af
hinni óhóflegu, sívaxandi vín-
drykkju. Það vai' selt áfengi fyrir
40 millj. kr. sl. ár, og hafði ríkis-
sjóður 32 millj. kr. tek'jur af því.
Einn af ræðumönnum, sem tal-
aði þar, sem sjáffur er bindindis-
maður, taldi leitt, ef Jretta mál
væri dregið inn í stjórnmála.um-
ræður. En að komast hjá því er
ekki hægt, ef nokkuð á að gera.
Hin mikla og óhóflega peninga-
þörf ríkisstjórnarinnar freistar
hennar til þess að láta selja mikið
af áfengi, því að þar er fljóttekn-
astur stundargróði fyrir ríkis-
sjóðinn. En eins og ég benti á á
þeim fundi, þá er þetta falsgróði,
og vegna hans bíður þjóðin óbæt-
anlegt tjón í siðferðislegu og
fjárhagslegu tilliti. En ntenn geta
gert sér ljóst, hvaða óhemjuupp-
hæð það er, sem þjóðin eyðir nú
í áfengi, að tekjur ríkisins af ])ví
á einu ári eru nú nær helmingi
meiri en allar tekjur ríkissjóðs
voru fyrir stríð. Árin 1916—17,
meðan alger bannlög voru í gildi
hér á landi, voru samkvæmt
skýrslu lögreglunnar í Rvík eng-
in gróf afbrot framin þar, en að-
eins 22 tnenn settir í varðhald
vegna minniháttar afbrota, en í
fyrra voru þar kveðnir upp 2700
sektardómar vegna ölvunar og
annarra áfengisafbrota. Ög 4
lyrstu mánuði þessa árs hefir
ransóknarlögreglan í Rvík hal't
104 þjófnaðarmál til meðferðar
(reiðhjólaþjófnaðir þó ekki með-
taldir) og á sama tíma hefir götu-
lögreglan þar handtekið 1278
ölvaða menn og konur til gist-
ingar í fangageymslu.
Og lýsingar blaða og útvarps á
siðferðisástandinu í höfuðborg-
inni sýna, að þar er eitt stærsta
vandamál þjóðarinnar. Og sér-
staklega eru athyglisverðar grein-
ar þær, seni skráðar eru í blaðið
„Mannbjörg", er korrur í Rvík
gefa út.
Orsakir þjóð-
. spillingarinnar
Og orsakirnar, er til þessarar
þjóðspillingar liggja, eru aðsjálf-
sögðu ýmsar. En þó mun fjár-
eyðslan, sem að miklu kemur af
virðingarleysi manna fyrir hinni
sífallandi krónti vorri, vera ein
aðalásfæðan, svo og hin tak-
markalausa áfengissala. — Hér
verða að verða straumhvörf, ef
þjóðin á að haldast í tölu menn-
ingarþjóða. Ef þessi vaxandi
])jóðspilling verður ekki læknuð,
Jrá er vá fyrir dyrum þjóðarinnar
| um fjármá! hennar, sjálfstæði og
tilveru.
Komist ég á þing, þá mun ég
gera það sem ég get til þess að
hefta álengisausturinn og stefna
að því að losa þjóðina svo fljótt
sem auðið verður við áfengis-
ósóniann. A því mun hún græða
bæði siðferðilega og fjárlragslega. 1
Akureyri afskipt
1 blöðutn hér á Akureyri hafa
þingnrenn Sjálfstæðisfl. og Sósía-
lista deilt um, hvorurn bæri að
þakka það, sem Akureyrarbær
lrefði fengið lrá ríkissjóði sl. kjör-
tímabil. Eg ætla ekki að blanda
mér inn í þá deilu þeirra. Býst
við því, að þeir báðir hal’i stutt
að þeim málum að sjálfsögðu.
En bæði mér og fleiri bæjarbú-
unr finnst, að við Ak'ureyringar
lrafa verið illa afskiptir af ný-
sköpunartækjunr ríkisstjórnar-
innar. Eg hefi hér oft á fundunr
talið sjáffsagt, að við Akureyr-
ingar ynnmrr að Jrví, að lýsis-
lrerzlustöð ríkisins verði reist
lrér. Eg veit ekki til þess, að þing-
menn bæjarins Irafi neitt ururið
að því nráli, en ráðlrerra sá, er
fyrir þeinr málttm ræður, ákveð-
ur að setja hana niður ;í Siglu-
firði. Þar sýnist j)ó talsvert af
verksmiðjum fyrir, en skilyrðin
fyrir því að þar verði stórbær,
eru mikhi verri en Irér á Akur-
eyri. Sömuleiðis lieli ég oft rætt
unr áburðarverksmiðju hér. Sam-
band ísl. sanrvinnufélaga artlaði
að reisa hér áburðarverksmiðju,
ef ríkið tæki það nrál ekki að sér.
Nú hefir ríkisstjórnin sett nefnd
í það mál. Eg, ásanrt fleiri bæjar-
fulltrúunr, lröfunr rætt við nefnd-
ina um möguleika til þess að á-
burðarverksnriðja væri hér. En
stjórnarvöldin sýirast liafa ákveð-
ið henni stað í Rvík. Annars er
nrér sagt, að það sé borið út unr
bæinn nú, að ég sé á nróti því, að
verksnriðjur séu reislar lrér.
Sannleikanum er hér svo gersanr-
lega sntiið við, því að ég efast, unr
að nokkur borgari bæjarins liafi
ol'tar í ræðunr en ég talið sjálf-
sagt, að vinrra að því, að lrér yrðu
reistar fleiri verksnriðjur og allt
væri gert senr lrægt væri til þess
að lramla á nróti því, að i)ll at-
vinnuþróun landsnranna yrði í
Rvík og nágrenni hennar.
Siglingarnar
Sama er að segja unr Fram-
sóknarnrenn og lrlað þeirra hér á
Akureyri. Þeir vinna að því mark
visst að gera Akureyri al' unrskip-
unarhöfn fyrir Norðurland og
jafnvel Austurland, og losa Akur
eyringa við þann skatt, er þeir
greiða Rvík fyrir þær vörur sín-
ar, sem þar er skiþað í land. KEA
og SIS hal'a þegar hafizt handa
Qg keypt stórt vöruskip, er sigla
á frá útlöndum beint til Akur-
eyrar. Og í KEA og SÍS ráða
Framsóknarflokksmenn.
Sjálfstæði þjóðarinnar
llm sjálfstæðismál þjóðarinn-
ar vil ég segja þetta: Frá því að
ég var drengur, var það mín
draumsjón og aðaláhugamál, að
Ísland yrði sjálfstætt ríki, að
engin erlend valdabönd lrvíldu
á þjóðinni. Nú er þessi draum-
sjón orðin veruleiki. En hættur
eru nrargar. Til þess að halda
sjálfstæði voru, verðum við að
gæta vel fjármála vorra og sið-
menningar. Vér verðum að gæta
vor vel í öllum viðskiptum við
aðrar þjóðir. Óvirðuleg æsinga-
skrif í garð vinveittra þjóða tel
ég sté)rh;ettuleg. Má þar benda á
ýtiiis þau skrif, er Sósíalistablöð-
in hala skril'að tun Bandaríkin
og Bretland. Það er einkenni-
legt, að utanríkismála- og forsæt-
isráðlierra skuli þola stjórnar-
biöðum slík skrif. En að sjálf-
sögðu er mikill sannleikur í þess-
um orðum, er spakur maður
sagði einu sinni: „Guð varðveiti
mig fyrir. vinum mínum. Fyrir
óvinum mínum gæti eg mín
sjálfnr.“ Vér verðum að vera á
verði gagnvart þessum þjóðum,
sem eg nefndi, þótt þær hafi sýnt
oss vinsemd og vér séum á
þeirra áhrilasvæði og hljótum að
Iúta þeim hernaðarlega á hern-
aðartímum. Þó er sjálfsagt að
leyla þeim ekki á friðartímum
hersetu hér á landi. Al' veru út-
lends hers hefur þjóðin þegar
halt að ýmsu leyti menningar-
legt tjón, en gæti síðar orðið
meira, ef her sæti hér lengur. Þá
verðum vér og að vera á verði
fyrir alls konar pólitískum er-
lendum áróðri. A þeirri öld, sein
þjóðin glataði sjálfstæði sínu þá
var uppi hér maður, sem kallað-
ur var Guðmundur góði. Hann
mat minna íslenzk lög en útlend.
Útlend lög sem hann kallaði
guðslög. Hann gerði uppreisn
gegn þjóðskipulaginu. Honum
fyl'gdu þeir, sem ekki virtu inn-
lendan rétt og innlend lög.
Hann barðist í góðri trú lyrir
látæklinga og fyrir þá, sem urðu
utan gátta í þjóðfélaginu. Bar-
átta hans leiddi af sér lall þjóð-
veldisins. En fátæklingarnir, sem
hann vildi hjálpa urðu fátækari
en nokkru sinni fyrr, svo fátækir
að þeir hrundti niður úr hungri.
Nú eru hér á landi fleiri en einn
Guðmundur góði.
Hinn austræni
myrkviður
Eins og Guðmundur liélt í
í góðri trú að páfinn í Róm sæi
bez.L hvernig málum væri skipað
á íslandi, þá halda þessir góðu
Guðmundar nútíntans að austur
í Krcml séu þau allt sjáandi
augu, er leitt geti þá og íslenzku
þjóðiria fram til farsældar.
íslenzka útvarpið skýrði frá
því nýlega að forsætisráðherra
Breta hefði nýlega sagt í ræðu,
að Rttssar líktust þjóðflokki, sem
alinn væri upp í myrkviði og
þekkti ekki Ijósið fyrir utan.
Hvað rnargir Akureyringar
munu óska þjóðinni inri í aust-
ræna myrkviðinn? En þeir sem
kjósa kommúnista og banda-
rnenn þeirra á þing, ljá þeirri
stefnu lið.
ERLEND TÍÐINDI.
(Framhal daf 2. síðu).
Aðalblað brezku stjórnarinn-
ar, Daily Herald, hefir svarað
þessu þannig, að ef Rússar haldi
áfram uppteknum hætti, ráðist á
Breta og kenni þeim um það sem
hlýtzt af stirfni rússneskra stjórn-
málamanna, hljóti svo að fara,
að Vestnr-Evrópuríkin sjái sér
ekki annað fært en viðurkenna,
að stríð sé ekki lengur óhugs-
andi. Engin ngeti þá lengur vit-
að hvað Rússar ætlist raunveru-
lega fyrir.