Dagur - 26.02.1947, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 26. febrúar 1947
D A G U R
5
FRUMSÝNING Á ..SKÁLHOLTr
Það var óvenjulega hátíðlegt í
leikhúsi bæjarins sl. fimmtudags-
kvöld,_ er tjaldið hafði byrgt út-
sýn til Skálholtsdómkirkju og
síðustu tónar útfararsálms Ragn-
heiðar Brynjólfsdóttur ómuðu
ennþá um salinn. Ahorfendur
léLu hfifningu sína líka óspart í
ljósi og blómum rigndi yfir svið-
ið. Gesti Leikfélagsins — fiú Re-
gínu Þórðardóttur var sérstak-
lega fagnað með ávarpi og húrra-
hrópum og aðrir leikendur hlutu
, maklegá viðurkenningu fyrir
frammistöðu sína. Ylirleitt má
segja, að áhorfendur hafi verið í
góðu skapi, er þeir brutust heint
til sfn í snjó og ófærð, þótt leik-
urinn væri óvenjulega langur og
selan á hinum alræmdu leikhús
bekkjum bæjarins væri því bæði
löng og erfið. Það gleymdist
fljótt, en hitt ekki, að sýningin á
Skálholti Guðmundar Kambans
var merkilegur listviðburður,
sem hafði yfirleitt heppnast ve!
og sums staðar með ágætum. Má
óhikað fullyrða, að þessi sýning
sé á margan hátt sú glæsilegasta,
sem sést hefir á leiksviði hér nú
um margra ára skeið.
Það sannast á Skálholti, að
menn stækka og vaxa á því, að
glíma við mikil og erfið við-
fangsefni. Hið dramatíska leikrit
Guðmundar Kambans býður
vissulega mikil og erfið verkefni
fyrir alla leikendur. Þar er stór-
brotið íslenííkt fólk á ferð. Þar
eigast við strangur og siðavandur
tíðarandi og mikil og forsjárlaus
ást, hin æðsta gleði og liinn
dýpsti harmur, prettvísi og göf-
ugniennska, vald og umkomu-
leysi. Aðeins það, sem ris hærra
en meðalmennskan, hæfir slíku
verkefni og það má segja Leikfé-
laginu til lofs, að .heildarsvipur
sýningarinnar stóðst þetta próf.
Þar með er þó e'kki sagt, að allt
sé misfelluíaust. Til þess verður
naumast ætlast í svo litlum og fá-
mennum bæ, er skipa skal mik-
inn fjölda vandasamra hlutverka
í stórbrotnu skáldverki, eirda
gætir sums staðar miðlungi góðs
leiks og nokkurrar fljótvirkni.
En það er þó einkum í hinum
smærri atriðum og, raskar ekki
þeim glæsilega heildarsvip, sem á
sýningunni er, a. m. k. í huga
þess áhorfanda, senr kemur í leik
húsið af góðum hug.
Það var mikið happ fyrir Leik
félagið og áhorfendur, að svo vel
skildi ráðast skipun hlutverks
jómfrú Ragnlieiðar, sem raun
.vaið á. Harmsaga Ragnheiðar
Brynjólfsdóttur hefir alltaf verið
islenzku þjóðinni hugstætt efni
Það er ekki á færi neinna auk-
visa, að sýna persónu, senr þjóðin
hefir fyrir löngu hugsað sér
óvenjulega glæsilega og vel
gerða, uppreistarmann gegn hin
um ópersónulega strangleika ald
arandans, sjálfstæða og viljafasta
konu, allt til hins síðasta. En
jómfrú Ragnheiður, eins og hún
er gerð af Guðmundi Kanrban
og frú Regínu Þórðardóttur er
þessi persóna, heilsteypt og miki
í harmsögu sinni, glæsinrennska
hennar og skapgerð gera hin
Regína Þórðardóttir í hlutverki jómfrú Ragnheiðar.
dramatísku áhrif atburðanna né geistlegt,
ennþá rneiri og sterkari en ella. Ragnheiður
Léikur frúarinnar er allur hug-
stæður, lnin hefir fullkomið vald
á hlutvyr'kinU, bæði í blíðu og
stríðu, vekur samúð og söknuð í
brjóstum áhorfandansr að slík
skildu verða örlög þessarar hug-
umstóru konu.
Annað aðalhlutverk leiksins,
er sjálfur meistari Brynjólfur,
fær hindrað, að
renni sitt örlaga-
skeið til enda. Gerfið er mikilúð-
legt, mætti e. t. v. helzt finna að
því, að andlitið sjálft sé of ung-
iegt miðað við öhnur ellimörk.
Þriðja stóra persónan í þessu
leikriti, matróna Helga Magnús-
dóttir í Bræðratungu, er sýnd af
frú Svövu Jónsdóttur. Matróna
Helga er s'kaprík og mikilúðleg,
einn hinn glæsilégasti íslenzki drenglynd og viljaföst. Hún ein
valdsmaður í hinni iöngu kúg-|lær sveigt vilja liins volduga
unarsögu þjóðarinnai', stórbrot- Skálholtsbiskups um sinn, er hún
inn og tilfinningaríkur, harð-1 bcitir sér til hins ýtrasta. Það er
skeyttur og skyldurækinn við ^úgljóst, að frú Svava gengur að
þær leikreglur lífsíns, er liann hokkru leyti lakar búin til þessa
sjálfur hafði- átt rnikinn þátt í leiks> en ýmsir aðrir leikendur,
hefja til vegs. Heimilisböl hans Þvi llestir munu hafa hugsað
sýnist ennþá stórkostlegra, er |ser matrónuna stóra og gust
það ber við þennan bakgrunn og mikla, víking í kvenklæðum. En
tö'kin, er það skapar, verða enn- lrn Svavar sannar það, að ntaður
þá harðari og jafnframt skiljan-jrnn verður ekki rnetinn eftir
legri einmitt^af þessum sökum.!stœr® °8' lasi> þar þarl meira til.
Þennan 'mikla og virðulega j I átökimum við biskupinn verð
valdsmann hins andlega og ver- ur hún stór á sviðinu, sýnir innri
aldlega heims sýnir Jón Norð- Jskapþunga og höfðingsbrag með
fjörð á mjög eftirminnilegan og (ágætum, sannar það enn að hún
eftirtektarverðan hátt. Leikur- jer ágætur og skilningsrfkur leik-
inn er stórbrotinn og svipmikill. sem veldur hverju því hlut
Það er augljóst, að enginn golu-
jytur fær bugað þennan sterka
verki, er hún tekur að sér.
Þessi þrjú aðalhlutverk ráða
tofn, til þess þarf mikinn storm miklu um svip leiksins og er þó
'ig vissulega er ekki storma vant víðar um mjög góðan leik að
í ævikveldi hins aldurhnigna ræða, þótt ekki sé ástæða né rúm
hiskups. Og þótt hin gilda eik til að fjölyrða rnjög um það. —
vigni um stund í þeim ástökum, Daði Halldórsson er frá höfund
há rís hún aftur. og aftur, unz arins hendi hálfgert vandræða
Hinn mikli örlagavaldur, dauð- hlutverk. Hann kemur að vísu
'nn sjálfur, sem slær allt hvað mjög við sögu, en mest á vörum
fyrir er, beygir hann í duftið við annarra, minna sjálfur á sviðinu.
dánarbeð dótturinnar: Leikaran-1 Guðmundur Gunnamon leikur
um tekst víðast mjög vel, að sýna þettá hlutverk og gerir það mjög
bessa tilþrifamiklu persónu, lýsa
lyrk liennar og liarðræði og lík’a
veikleika hennar, þegar sýnt er,
að ekkert vald, hvorki veraldlegt
sómasamlega. Ef Daði verður
ins verk. Leikur Guðmundar er
viðkunnanlegur og víðast eðli-
legur. Dómkirkjuprestinn í.Skál-
holti, séra Sigurð Torfason, leik >
ur Hólmgeir Pálmason. Hans
þáttur er mestur í upphafi leiks-
ins og vissulega veldur sá miklu,
sem upphafinu veldur, og skiptir
dví verulegu máli hvernig und-
irstaðan — bragðvísi og eigin-
girni þessa bersynduga prests —
ei af hendi leyst. Leikur Hólm-
eirs er formfastur og öruggur og
íargar „replikkur" prýðilega
ramsettar, gerfið er ágætt. Ekki
kann eg þó við það, að leikarinn
skuli með. flóttalegu augnaráði
gefa til kynna sínar innri hug-
leiðingar, er hann er að tæla
skólameistarann til fylgis við sig.
Því virðist mér ofaukið, leikur-
inn þarf þess ekki með. Ingi-
björgu skólaþernu leikur frú Sig-
ríður Schiöth. Hennar þáttur er
nær allur í viðskiptunum við
séra Sigurð og þykir mér frúnni
ekki takast að sýna lævísi þá,
undirhyggju og órótt sálarástand,
er ásigkomulag hennar sjálfrar
og öll áætlunin um eiðinn hlýtur
að liafa í för með sér. Verða þessi
viðskipti dálítið laus í reipumim.
Skólameistarann, Odd Eyjólfs-
son, leikur Júlíus Oddsson og
gerir það mjög snoturlega. Hætt-
ir e. t. v. til að leika full „stekkt"
æigamiklum augnablikum.
Margréti Halldórsdóttur, bisk-
upsfrú leikur Freyja Antons-
dóttir. Þetta er lítið hlutverk og;
ekki lögð mikil rækt við það af
höfundarinns liendi. Frk. Freyja
talar stundum full lágt og leggur
e. t. v. fullmikið upp úr því, sem
segir í leikritinu, að frúin sé
,veikgeðja“. Torfi prófastur
Jónsson er leiltinn af Jóhanni
Ögmundssyni, blátt áfram og
eðlilega. Tvö lítil hlutverk eru i
höndum frú Sigurjónu Jakobs-
dóttur og frú Jónínu Þorsteins-
dóttur. Lei'kur frú Sigurjónu í
þessu hlutverki er ágætur og frú
Jónína skilar sínu hlutverki
mjög sómasamlega. Presta leika
Sigmundur Björnsson, Jón Ingi-
marsson, Þórir Guðjónsson, Ing-
ólfur Kristinsson og Stefán Hall-
dórsson. -Eru þetta lítil hlutverk
og- gefa vart tilefni til athuga
semda. Jómfrú Elínu Hákonar-
dóttur í Bræðratungu sýnir frú
Anna Tryggva, en frk. Jenny
Jónsdóttir Steinunni Finnsdótt-
ur. Klukkusveinn er leikinn af
Jóni Bernharðssyni.
Jón Norðfjörð hefir leikstjórn
á liendi. Virðist þess gæta sums
staðar, einkum í smærri atriðinn,
að leikstjórnin, ásamt með leik
eins höfuðhlutverksins, sé of um
fangsmikið starf fyrir sama
manninn. Hitt ber þó að viður-
kenna, að héildarsvipur sýning
arinnar er glæsilegur og á lerk-
st'órinn vitaskuld að njóta heið-
urs fyrir það.
A þessari sýningu var sér-
lega vandað til leiktjalda og bún-
inga. Tjöldin eru mjög fögur og
smekkleg, hefir Haukur Stefáns-
Jón Norðfjörð.
var mjög vandað til leikskrár að
þessu sinni. Flytur hún grein um
Kamban, eftir Kristínu Sigfús-
dóttur skáldkonu, grein um frú
Regínu Þórðardóttur, leikkonu,
eftir Hólmgeir Pálmason og loks
er þar upphaf fróðlegrar og
s'kemmtilegrar greinar um leik-
starfseini á Akureyri, eftir Hall-
gilím Valdimarsson, sem allra
manna fróðastur er um þá liluti.
Margar myndir prýða leikskrána.
Leiktjaldasmiðir voru Oddur
Kristjánsson og Kolbeinn Ög-
mundsson, músík- og söngstjóri
Jóhann Ó. Jlaraldsson, leiksviðs-
stjóri Oddur Kristjánsson og
ljósameistari Ingvi Hjörleifsson.
Hafa allir aðilar gert sitt til þess
að sýningin yrði sem prýðilegust.
Heila þökk ber að gjalda Leik-
félaginu og forráðam.nnum þess
fyrir að ráðast í koma þessari
stórbrotnu sýningu á svið. Horf-
ur eru og á jrví, að bæjarbúar
meti það að verðleikum, því að
húsfyllir var á frumsýningunni
einnig á þeim sýningum, sem
síðan hafa verið. Er þess að
vænta, að svo verði enn um sinn.
Stúlka
óskar eltir
herbergi
með
aðgang að eldliúsi eða ein-
hverju eldunarplássi 14. maí
n. k. Húshjálp gæti komið
til greina. — A. v. á.
BAKPOKAR
með og án
GRINDAR
Hafnarbúðin
- Skipagötu 4 — Sími 94
Páll A. Pálsson.
Búningarnir eru
ekki eins stór persóna í leiknum son gert þau.
og áhorfendur hafa vænzt, þá er fal.legir og smekklegir, lánaðir af
það að verulegu leyti höfundar- Leikfélagi Reykjavíkur. Einnig
/örubíll
með vélsturtum, 2i/9 tons, er
til sölu.
’Jpplýsingar gefur:
Eggert Ólafsson,
Norðurgötu 1.
Stúlka
óskar eftir léttri atvinnu
hálifan daginn. Komið getur
til mála að líta eftir lxjrn-
um. — Afgr. vísar á.
Píanó til sölu
með tækifærisverði.
Afgr. visar á.