Dagur - 26.02.1947, Blaðsíða 8

Miðvikud26. febrúar 1947
„Eí þetta er sósíalismi, þá er ég ekki sósíalisti”
Norska skáldið ARNULF ÖVERLAND ræðir urn
einræði og lýðræði, í danska stúdentafélaginu
8
Úr bæ og byggð
L 1 ■■ — --------
□ Rún.: 59472267 - Frl.:
I.O.O.F. - 12822881/2 - 9 - III.
Zíon. Sunnudaginn 8. marz: Sunnu-
dagaskólinn kl. 10.30 f. h. — Almenn
samkoma kl. 8.30 e. h. Kristniboðarn-
ir Ólafur Ólafsson og séra Jóhann
Hannesson tala. Allir velkomnir.
Gjaiir til nýja sjúkrahússins: Frá
Kvenfélagi Keldhverfinga, ágóði af
skemmtisamkomu, kr. 1827.00, frá
Stefáni Þorgeirssyni kr. 100.00, frá
N. N. kr. 50.00, frá K. S. kr. 100.00,
frá Halldóru Sigurbjörnsdóttur og
Hrefnu Jakobsdóttur kr. 20.00, frá
Friðrik Sigurðssyni kr. 100.00, áheit
frá gamalli konu kr. 25.00, frá Axelínu
Geirsdóttur kr. 200.00, frá Guðlaugu
Helgadóttur kr. 50.00, frá Vilhelm
Hanssyni kr. 500.00. —Með þökkum
móttekið. G. Karl Pétursson.
Skemmtiklúbburinn „Allir eitt“
heldur dansleik að Hótel KEA laugar-
daginn 1. marz næstk. kl. 9.30 e. h.
Stúkan Brynja nr. 99 heldur fund
í Skjaldborg mánudaginn 3. marz n.k.
kl. 8.30 e. h. Dagskrá: Venjuleg fund-
arstörf. Inntaka nýrra félaga. Erindi.
Upplestur o. fl. Félagar, fjölmennið
með nýja innsækjendur.
Barnastúkan Bernskan héldur fund
í Skjaldborg sunnudaginn 2. marz n.k.
kl. 1 e. h. Dagskrá: Inntaka nýliða.
Leiksýningar. Upplestur o. fl. Mætið
stundvíslega.
legan stuðning.
Hlíiarkonur! Munið fundinn fimtu-
daginn 27. febr. næstk (annað kvöld)
að Hótel KEA. Fjölmennið!
Barnastúkan Samúð heldur fund
næstk. sunnudaj; kl. 10 árd. í Skjald-
borg. Fundarefni: Venjuleg fundar-
störf. Inntaka nýrra félaga. Leikrit.
Upplestur o. fl. Félagar, fjölmennið!
Aðalíundur Akureyrardeildar Sögu-
félags Skagfirðinga verður haldinn í
bæjarstjórnarsalnum næstk. sunnudag
kl. 2. Mælist stjórn deildarinnar ein-
dregið til, að Skagfirðingar, búsettir á
Akureyri, fjölmenni á fundinn. Verð-
ur þarna m. a. tekin ákvörðun um,
hvort stofna skuli almennt Skagfirð-
ingafélag á Akureyri, en því var frest-
að á 'síðasta fundi vegna þess hve fáir
mættu.
Kona
óskastfrá I. marz til að ræsta
símastöðina, með annarri. —
Upplýsingar gefnar á skrif-
stöfu símastjóra kl. 10—12
og 13—16.
Domo-skilvinda,
sem ný, er til sölu. Skilur
100 lítra á klukkustund.
Afgr. vísar á.
Góður spunarokkur
og hesputré óskast keypt. Uppl.
á afgieiðslu Dags og í síma 488.
NÝJA BÍÓ
Miðvikudags- og fimmtu-
dagskvöld kl. 9:
Hryllileg nótt
(Bönnuð börnum yngri
en 16 ára.)
í aðálhlutverkum:
Susan Hay Ward, Paul Lukas
og Bill Williams
..........
Dönsk blöð skýra frá mjög fjöl-
mennurn umræðufundi, sem
haldinn var í Stúdentafélaginu í
Kaupmannahöfn fyrir skemmstu.
Arnulf Överland var gestur fé-
lagsins og flutti framsöguræðu
iiim einræði og lýðræði. „Politik-
en“ skýrir þannig frá þessum
sögulega fundi:
„Umræðurnar urðu lreitar.
Överland tekur ekki með silki-
hönzkum á hlutunum, en þeir,
sem töluðu gegn honum, með
prófessor Albert Olsen í broddi
fylkingar, lágu héTdur ekki á liði
sínu. Það varð augljóst á fundin-
urn, að Överland, sem í þetta
sinn hélt sér á pólitískum vett-
vangi ekki síður en húmanistísk-
um, hefir lag á því að tala til til-
finninga rnanna og vekja hrifn-
ingu, en líka andstöðu, sérstak-
lega um áþreifanlega hluti, svo
sem hina rússnesku pólitík og
álit þjóðanna á henni. . . .
1 framsöguræðu sinni sagði
Överland m. a.:
— Efni eins og þetta — einræði
og lýðræði — ætti ekki að þarfn-
ast neinna umræðna. Við höfum
séð einræðið og barist gegn þv#
við vitum hvað það er og óskum
ekki að komast í tæri við það
oftar. Enda er nú ekki lengur að
tala um einræðisstjórn. Rúss-
landi er stjómað með sovét-lýð-
ræði (austrænu lýðrœði) ög
Eranco er sagður vera demókrati
í hjartanul Það ér talaðmikiðum
lýðræði, að hætt er við að grun-
semdir vakní. Víst er um það, að
í Rússlandi lesa þeir mismun-
andi blöð, en það stendur það
sama í þeim öllum, þeir fara þar
til kosninga og 99 prósent af
þjóðinni Ikjósa og önnur eins
þjóðareining hefir aldrei sést. En
þegar þjóð skipar sér í eina fylk-
ingu, þá er ekki miskunninni til
að dreifa handa þeim, er ekki
kjósa að skipa sér í röðina. Sá,
sem ekki vill vera þar, er dauður
og horfinn, þegar mínnst vonum
varir. Þeir reisa ekki einu sinni
krossmark á gröf hans. Svo stór-
kostlegt svindl viðgengs í sam-
bandi við lýðræðið, að umræður
eru, þrátt fyrir allt, vissulega
eklki ástæðulausar.
Överland ræddi því næst um
erfiðleika þá, sem Rússland hefir
átt við að etja: Stríð, hungur,
uppbyggingu iðnaðar og stríð í
annað sinn og lauk þessum hluta
fyrirlestursins með því að segja,
að Lenin, sem forustumaður
frelsishreyfingar, hefði að líkind-
um haft léttara hlutverk en Stal-
in, sem þurfti að standa í baráttu
liins daglega lífs. Okkur hefir
verið sagt að bíða og sjá hvað
setur, en nú höfum við beðið
nógu lengi. Við hljótum að hafa
rétt til þess að gagnrýna. Ef með-
ölin eru ekki forsvaranleg og til-
gangurinn ekki æskilegur, verð-
ur að nota öníiur meðöl og fara
aðrar leiðir. Överland drap því
næst á ýmsar. þær bækur, eftir
Koestler, Paul Winterton og
Max Estman o. fl., sem eru að
nokkru leyti grundvöllur þeirra
umræðna um Rússland, sem nú
fara fram víða um lönd, og sagði
svo: Ef það, sem þessar bækur
segja frá, er ek'ki satt, hlýtur það
að vera hagur Rússlands, að láta
hið sanna koma í Ijós. En til-
kynning frá Tass-fréttastofunni
er ekki nægileg og það er heldur
ekki nægilegt, að kalla þennan
eða hinn fasista og stríðsæsinga-
mann.
Þessu næst hóf hann að tala
um löggjöfina í Sovét, refsiað-
ferðir, fangelsi og fangabúðir,
hreinsanir og ritskoðun, sérstak-
lega á bókmenntum og listum og
bætti við: Ýmsir halda því fram,
að byltingin krefjist alltaf fórna,
•en í mínum augum er þetta allt
meira en nóg. Þeir sem segja að
tilgangurinn helgi meðalið hafa
í hyggju að nota óprúttnar að-
ferðir til þess að koma sínu fram.
Hið þéttriðna net lögregluspæj-
ara, sem hver einræðisstjórn not-
ar sér til öryggis, forpestar loftið
og sasmilegt fólk getur ekki þrif-
ist í slíku umhverfi. Það veslast
upp. Överland drap því næst á
hin mismunandi launákjör í
Rússlandi, bannið gegn ferðalög-
um til útlanda, hjónaskilnaðar-
tilskipanirnar og sameiginlega
refsiábyrgð og sagði: Ef þetta er
sósíalismi, þá er eg ekki sósíalisti.
Hann lýsti af mikilli kímni kröf-
um rússneskra yfirvalda til list-
málara, um að dýrka í verkum
sínum stríðsátak sovétþjóðanna
og hið daglega líf sovétborgarans
og skyldur þær, sem skáldunum
eru lagðar á herðar: að dýrka og
upphefja Stalin. Um þetta sagði
hann: Það andstyggilegasta við
einræðisstjórn er foringjadýrk-
unin, sem einræðisherrarnir um-
girða sig með. Hún var slarni í
Þýzíkalandi en ennþá viðbjóðs-
legri í Rússlandi.
Það var f relsi en ekki kúgun, sem
við börðumst fyrir.
/Eftir að Överland hafði rætt
um utanríkisstefnur stórveld-
anna og sagt, að Stalin hefði e. t.
v. verið þess mjög fýsandi, að
gera samninginn við Hitler á
sinni tíð, sagði hann: Frelsi,
mannréttindi og virðing fyrir
einstaklingnum voru fótum troð-
in af Hitler í Þýzkalandi og líka
af Stalin í Rússlandi. Þeir líkjast
hvor öðrum meira en þeir báðir
til samans líkjast sósíalismanum.
Mér er legið á hálsi fyrir að bera
Stalin saman við Hitler, en það
var ekki eg sem tók á móti Ribb-
entrop með hornablæstri og
Horst-Wesselsöng í Moskvu. Ef
sósíalisminn getur ekki unnið sér
fylgi af eigin verðleikuin og lað-
að fólkið til sín í frjálsu þjóðfé-
lagi, án þess að fylla fangabúð-
irnar, þá á hann ékki að vera til.
Það var ekki kúgunin, sem við
börðumst fyrir og þráðum, held-
ur frelsið."
Húsabyggingamállin
(Framhald af 1. síðu).
þjóðarinnar. Þessi hefir nú samt1
orðið raunin á.
Tilraunir bæjarins til
íjárötlunar.
Bæjarstjórnin verður naumast
sökuð um framlkvæmdaleysi við
fjárútvegun, því að margar til-
raunir hafa verið gerðar til þess
að fá lánsfé handa bænum og er
fulltrúum þessara flokka eigi síð-
ur kurjnugt um þær en öðrum.
Snernma í sumar fór nefnd bæj-
arráðsmanna til höfuðstaðarins
til þess að leyta fyrir sér um lán
til framkvæmda bæjarins, Þrátt
fyrir viðræður við Nýbyggingar-
ráð, banka og stjórnarherra í
Reykjavík, fékkst enginn eyrir
lánaður hingað norður. Síðar í
sumar gerði bæjarráð út aðra
nefnd suður. Átti hún að vinna
að lánsútvegun fyrir Krossanes
og jafnframt að afla fjár til
íbúðabygginganna. Krossaness-
lánið fékkst að lokum, en algjört
afsvar um lán til húsabygging-
anna. Það er ástæða til þess að
rekja lítillega þær viðræður, er
þessi nefnd átti við forráðamenn
í höfuðstaðnum, af því að það
varpar ljósi á það, af hverjum
heilindum það er gert, er Ai-
þýðuflokksfélag Akureyrar geng-
ur fram fyrir skjöldu til þess að
álasa bæjarstjórninni í heild fyr-
ir skort á fé til framkvæmda. í
nefndinni áttu sæti fulltrúar frá
bæði Alþýðuflokksmönnum og
kommúnistum. Fyrir tilstilli
þeirra fyrrnefndu fékkst loks við-
tal við Finn Jónsson félagsmála-
ráðherra, einn helzta höfund lag-
anna um aðstoð við húsabygging-
ar, og framkvæmdaaðilanna af
hálfu ríkisvaldsins. Svör Finns
Jónssonar voru skýr. Ríkið hafði
enga peninga til þess að full-
nægja þessum lögum. Um það
var ekki að tala. Þar með viður-
kenndi ráðherrann, að lögin, sem
flókksmenn lians höfðu flaggað
mest með í kosningunum, væru í
rauninni pappírsgagn eitt. Hins
vegar bauðst hann til þess að
veita bænum ríkisábyrgð, ef bær-
inn gæti sjálfur útvegað sér lán,
en tilskyldi þó, að vextir skyldu
ekki vera miklum mun lægri en
ríkjandi voru á frjálsum pen-
ingamarkaði. Með þessum fyrir-
vara var jafnframt loku fyrir
það skotið, að bæíinn fengi
nokkurt lán, þrátt fyrir ríkis-
ábyrgðina. Þannig stóð AÍþýðu-
flokkurinn í ístaðinu í húsnæðis-
málunum. -Alíar umleitanir við
bankana um saina leyti, bæði hér
og fyrir sunnan, báru engan
árangur. N ú er svo 'komið, að Ián
til húsabygginga er.u ekki fáan-
leg. Alger kreppa ríkir á pen-
ingamarkaði þjóðarinnar, fjár-
hagur ríkissjóðs er bágborinn og
hann skortir milljónatugi til þess
að geta staðið við skuldbindingar
sínar. Atvinnuvegirnir eru
komnir í þrot og hvarvetna blasa
við miklir erfiðleikar. Það er
augljóst mál, að fjármálastefna
fyrrverandi ríkisstjórnar ber höf-
uðábyrgð á þessu ástandi. Stjórn-
in stefndi beinlínis að því, að
svona færi. Það kemur því sann-
arlega úr hörðustu átt, þegar þeir
fulltrúar, sem beittu sér af alefli
fyrir .sigri þessarar stefnu í síð-
ustu kosningum, fyllast nú heil-
agri vandlætingu gagnvart bæjar-
stjórn Akureyrar, fyrir að hún
skuli ékki hafa úr nægu fé að
spila til hvers kyns framkvæmda.
Þessi áróður gömlu stjórnar-
flokkanna eru eitt hið auðvirði-
legasta og ómerkilegasta, sem
komið hefir fram á opinberum
vettvangi hér um langan aldur.
Hjart'ans þakkir til allra Jieirra mörgu, fjær og nær, sem á
margvíslegan hátt aðstoðuðu yið andlát og jarðarför
BENEDIKTS BENEDIKTSSONAR fiá Breiðuvík,
og heiðruðu minningu hans með nærveru sinni.
Börn og tengdaböm.
Tilkynning
Frá og með laugardeginum 1. marz verður skrif-
stofa vor í Hafnarstræti 100 (áður Hótel Gullfoss),
þriðju hæð. — -Frá sama tíma hættir Kaupfélag
Eyfirðinga umboðsstörfum fyrir oss.
Símanúmer vort verður 600.
Almennar Tryggingar h. f.
Einar Markússon:
Píanótónleikar
í Nýja Bíó laugardaginn 1. marz, klukkan 9 e. h.