Dagur - 30.04.1947, Blaðsíða 1

Þegar kommúnistarnir
fóru óx tiltrúin
Kaupfél. Siglfirðinga jók
verzlun sína um milljón
og skilaði 180 þús. kr.
tekjuafgangi s. 1. ár
Fyrir skömmu er lokið
;; deildarfundum Kaupfélags
Siglfirðinga og hefir ársskýrslu
félagsins verið útbýtt. Sést af
henni, að lél'agið er komið vel
á veg með að ná sér fjárhags-
lega eftir stjórnartímabil
kommúnista, sem frægt er orð-
ið. Tiltrú rnanna á fyrirtæk-
inu hefir aukist stórkostlega,
síðan stjórn þess komst í hend-
ur ábyrgra manna. S'amkvæmt
ýfirliti þessu jók félagið verzl-
un sína á árinu um rösklega
eina milljón króna. Tekjuaf-
gangur varð 180 þúsund krón-
ur og stingur þetta mjög í stúf
við fyrri útkomu, því að í tíð
kommúniista var sífelldui- tap-
rekstur hjá félaginu. Þá vekur
; jtað athygli, að rýrnun varð að
þessu sinni aðeins 1,3% og
hefði það þótt lítið í tíð
kommúnista. Félagið verður
nú að láta mest af tekjum sín-
um til þess 'að greiða skuldim-
ar og hallann, sem eru arfur
frá stjómartímabili kommún-
ista. T. d. tekur hin fræga
! Sovét-Gilslaug 40 þúsund og
þó er óvíst, að þar sé allt talið,
!; að því er skýrslan ber með sér.
; Yíirleitt hefir tekist giftusam-
lega að reisa félagið úr rústum
hinnar kommúnistísku eyði-
!: leggingarstailfsemi.
Samanburður á starfrækslu
félagsins nú og meðan það var
undir handleiðslu kommún-
istaforsprakkanna, er liollur
lærdómur fyrir samvinnu-
menn landsins.
I I
vl 91 n^l
XXX. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 30. apríl 1947
17. tbl.
Endurbófum Krossanesverksmiðjunnar miðar vel áfram
Mcrkilegur tónlistarviðburður:
Kanfötukór Akureyrar fiytur ,Sfreng-
leika" Björgvins Guðmundssonar
í Akureyrarkirkju
Karlakór Akureyrar aðstoðar við flutninginn
Þriðjudaginn 6. maí næstk. flytur Kantötukór Akureyrar óratór-
íóverk Björgvins Guðmundssonar, „Strengleikar“, í Akureyrar-
kirkju, með 'aðstoð Karlakórs Akureyrar, undir stjóm tónskáldsins.
Þetta verður hinn merkasti tón-
listarviðburður, því að verkið —
fyrsta óratóríóverk tónskáldsins
— verður þarna flutt í heild í
fyrsta sinn. Björgvin samdi verk-
ið árið 1929 vestur í Kanada, en
endurritaði það hér heima árið
1932. Verkið er samið við texta
Guðmundar Guðmundssonar
skálds, og er ástarharmleikur í
þremur þáttum. Hinn fyrsti seg-
ir frá tilhugalífi ungra elskenda,
annar þáttur er um ástir þeirra,
en hinn þriðji um skilnað og
dauða. Flutningur verksins mun
taka um 2 klst. Auk kóranna
koma fram fjölmagrir einsöngv-
arar. Undirleik annast Lena Ott-
erstedt.
Síidarverksmiðjurnar nýju kosta þegar
43 milljónir
Tveir sendimenn Áka Jakobssonar hafa kostað ríkið
100 þúsund krónur — sjálfur reiknaði hann sér
17 þúsund krónur í ferðakostnað s. 1. ár
Við umræður um fjárlögin, sem fram fóm í útvarpinu í fyrra-
kvöld gerði forsætisráðherrann, Stefán Jóh. Stöfánsson, viðskilnað
kommúnistaráðherranna að umtalsefni og gaf m. a. eftirfarandi
upplýsingar:
Nýju síldarverksmiðjurnar á
Stglufirði og Skagaströnd kosta
ríkið nú 43 millj. kr., eða 23 mil-
jónum kr. meira en upphaflega
var áætlað og 5 milj. kr. meira en
íáðgert var, þegar Áki Jakobsson
sótti um síðustu ábyrgðarhækk-
unina till Alþingis. Þá var talað
um 38 millj.
Forsætisráðherra ta-ldi að fá-
dóma óstjórn kommúnistaráð-
herrans á þessum málum mundi
verða þungur baggi fyrir sjó-
menn og útgerðarmenn er að því
kemur, að ákveða síldarverðið. —■
Annað fyrirtæki, Landssmiðjan,
er laut stjórn Áka Jakobssonar,
er þó miklu verr á vegi statt. Sam
kvæmt upplýsingum forsætisráð-
herra var svo komið, er stjórnin
tók við völdum í febrúar, að hún
var að taka 1 milljón kr. bráða-
birgðalán í Landsba'nkanum, til
þess að forða frá því, að gengið
y rði að þessu ríkisfyrirtæki. Hall-
inn á rekstri þess mun vera gífur-
legur. Sumar framkvæmdir Áka
Jakobssonar í sambandi við rekst-
ur þess eru einsdæma hneyksli,
eins og t. d. kaupin á eikinn, er
nú liggur í haugum syðra og eng-
inn vill nýta. Kostnaðurinn við
þessa framkvæmd mun verða um
2 miilj. Forsætisráðherrann taldi,
að naumast mundi Áki verða tal-
in „hin græna eik“ kommúnist-
anna eftir þessi eikarkaup. Þá
upplýsti hann, að tveir sendi-
menn Áka Jakobssonar hefðu
kostað ríkið 100 þús. krónur, en
árangurinn af störfum þeirra
hefði orðið lítill sem enginn.
Sjálfur hefði Áki reiknað ríkinu
(Framhald á 8. síðu).
í viðtali við blaðið skýrði for-
maður kórsins, Jón Þorsteinsson,
svo frá, að ekki hefði verið unnt
að koma verkinu upp hér nema
fyrir drengilega aðstoð Karlakórs
Akureyrar, er hefir æft með Kan-
tötukórnum og flytur verkið með
honum. Æfingar hófust skömmu
eftir nýjár og hafa staðið yfir allt
tii þessa. Hafa allir félagar lagt
mikið að sér, til þess að unnt
reyndist að flytja verkið opinber-
lega og tónskáldið sjálft þó mest,
því að hann hefir stjórnað æfing-
unum, en notið aðstoðar Áskels
Jónssonar við raddkennslu.
Þetta er fimmta stórverk Björg-
vins Guðmundssonar, sem Kan-
tótukórinn flytur hér. Hið fyrsta
var Alþingishátíðarkantatan árið
1933, þá helgikantatan Tilkomi
þitt ríki 1934, Kaflar úr Friður á
jörðu 1936, og Örlagagátan 1946.
Tvisvar sinnum hefir kórinn far-
ið til Reykjavíkur og flutt verkin
þar, hátíðarkantötuna 1937 og
Örlagagátuna 1946.
Kantötukór Akureyrar hefir
unnið mikið menningarstarf hér
í bænum á liðnum árum með því
að flytja þessi tónverk —■ og mörg
önnur — og kynna þau fyrir þjóð-
inni. Á kórinn þakkir skildar fyr-
ir það verk og maklega viður-
kenningu.
„Kaldbakur ’ gekk
13 mílur
Reynsluförinni lokið
Skipið leggur væntanlega
af stað fyrir helgi
Kaldbakur, hinn nýi togari
Útgerðarfélags Akureyringa, fór
í reynsluför sl. laugardag. Samkv.
símskey ti til Ú tgerðarfélagsins
reyndist skipið ágætlega og hrað-
inn 13.1 míla. Skipið leggur
væntanlega af stað heim á föstu-
dag eða laugardag. Fer það fyrst
til Reykjavíkur til jress að taka
þar 'lifrarbræðslustöð, en kemur
síðan hingað.
Viðgerð Torfunefsbryggj-
unnar hafin
Fyrir nokkrum dögum hófust
l.'æjaryfirvöldin loks handa um
viðgerð á hafnarbryggjunni hér,
og hefir verið unnið að viðgerð
bryggunnar undanfarna daga
undir verkstjórn Kr. Nóa Krist-
jánssonar. Ætlazt er til þess, að
bryggjan verði komin í samt lag
aftur áður en langt um líður. Þá
er kominn hingað einn af starfs-
mönnum vitamálaskrifstofunnar,
til þess að gera tillögur um alls-
herjar endurbætur á bryggjunni,
því að viðgerð sú, er nú fer fram,
er aðeins til bráðabirgða.
F ramsóknar vistin
er í kvöld
Framsóknarfélag Akureyrar
hefir skemmtu'n í kvöld að Hótel
KEA. Þar er síðasta tækifærið til
þess að spila Framsóknarvist að
sinni. Skemmtunin hefst klukk-
an 9 og er áríðandi að þeir, sem
æt!a að spila, mæti stundvíslega,
því 'að erfitt er að bæta fólki inn
í, eftir að byrjað er. Að lokinni
vistinni leikur Lýður Sigtrysson
á harmaniku og síðan verður
stiginn dans.
Iðnskóla Akureyrar slitið
21 iðnnemi lauk
burtfararprófi
Iðnskólanum á Akureyri var
siitið sl. laugardag, 26. apríl. 144
nemendur stunduðu nám í skól-
anum á þessu skólaári. 25 iðn-
nemar jrreyttu burtfararpróf og
stóðst 21 þeirra prófið. Fara eink-
unnir jreirra hér á eftir:
Anton H. Bernharðsson, rafv. II. 6.20
Árni Árnason, ketil- & plötusm. I. 8.60
Ásgrímur Tryggvason, rafvirki I. 8.33
Bjarki Ásgrímsson, bifvélav. II. 6.45
Björg Finnbogadóttir, hárgr. II. 6.69
Björn Sigurðsson, húsgagnasm. II. 6.60
Einar Pétursson, rafvirki I. 8.27
Halldór Ólafsson, úrsmiður I. 7.53
Heiðar Austfjörð, pípul.m. III. 5.90
Jóhannes Júlíusson, bókb. I. 7.94
Jóhann G. Ólafsson, skipasm. III. 5.50
Jón Stefánsson, húsasm. III. 5.90
Jósteinn Konráðsson, vélsm. III. 5.25
Matthías Ólafsson, málari II. 6.07
Niels Kriiger, skipasm. I. 7.80
Reynir Ragnarsson, húsg.sm. I. ág. 9.22
Sigtryggur Þorbjörnsson, rafv. I. 7.38
Sigurður Hannesson, múrari II. 7.00
Sigurður Eyvald, skipasm. I. 7.68
Þorst. Williamsson, húsg.sm. II. 6.17
Þorvaldui Jónsson, bókb. I. 8.02
Halldór Ólafsson úrsmiður hlaut
verðlaun fyTÍr beztu iðnteikningu, sem
gerð var í skólanum á vetrinum, en
Maltliias Ólafsson málari fékk verð-
laun fyrir beztu fríhendisteikningu á
sama tíma. Báðir voru þeir nemendur
í IV. bekk skólans. Sýning á teikning-
um nemenda var opin almenningi 1
skólahúsinu fyn-a sunnudag, og var
fjölsótt. Nemendur iðnskólans buðu
kennurum sínum og fleiri gestum til
kveðjusamsætis að Hótel Norðurland
sl. laugardagskvöld að skólaslitura
loknum. Fór það hið bezta frara.
Verksmiðjan býður út 600
þús. kr. skuldabréfalán
með ágætum kjörum
Framtíð fyrirtækisins háð
því, að fé fáist til endur-
bótanna
Hér í blaðinu hefir áður verið
látin í ljósi sú skoðun, að Krossa-
nessverksmiðjan gæti, ef vel væri
á haldið, orðið veruileg lyftistöng
Ifvrir atvinnulíf og afkomu bæjar-
ins í framtíðinni. Með kaupun-
um á Krossanesi fékk bærinn í
fyrsta sinn aðstöðu til j>ess að
starfrækja stórt atvinnufyrirtæki,
án J>ess að stofna til stórkostlegra
skulda. Kaupin voru mjög hag-
stæð að allra dómi, og með því að
leggja nokkurt fé til endurbóta á
fyrirtækinu, er talið, að rekstur
þess geti orðið mjög arðvænlegur
í sæmilegu síldarári.
Það er oft um það rætt, að fjár-
hagur bæjarins sé þröngur og
aukin umsvif hans kosti sí og æ
auknar álögur á borgarana. Með
kaupunum á Krossa'nesi var gerð
tilraun til þess að stofnsetja fyrir-
tæki, sem í framtíðinni gæti orð-
ið bæjarfélaginu styrkur. En til
j>ess að svo megi verða, þurfa
bæjarbúar að sýna fyrirtækinu
velvild og skilning og sjá til þess,
að framkvæmdir þar stöðvist ekki
fyrir fjánskort.
Lítill skilningur lánsstofnana.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að þessar framkvæmdir
bæjarins hafa ekki átt sérlega
rniklum skilningi að fagna hjá
bönkum landsins. Að vísu veitti
I.andsbankinn 1 millj. kr. lán til
verksmiðjunnar, en batt bænum
jafnframt þann bagga, að greiða
upp á þessu ári víxil þann er tek-
inn var til að greiða kaupverð
verksmiðjunnar. Jafnframt til-
kynnti bankinn, að eigi mundi
veitt frekari lán til ifyrirtækisins
að sinni. Þessi framkoma bank-
ans ber ekki vott um mikinn
skilning á nauðsyn J>ess að auka
og efla athafnalíf dreifbýlisins,
einkum ef miðað er við }>á stór-
kostlegu fjárfestingu, sem átt
hefir sét stað í Reykjavík :i und-
anförnum árum, bæði til arð-
hærra og óarðbærra fyrirtækja,
frá }>jóðfélagslegu sjónarmiði
seð. En eins og lánastarfsemi í
landinu er nú háttað, verður
þessum ákvörðunum ekki um-
}>okað og er því Ijóst, að framtíð
þessa fyrirtækis bæjarins er undir
því komin, Iivert. fjármagn bær-
inn og bæjarbúar sjálfir eru
megnugir og viljugir að leggja
því til.
(Framhald á 8. síðu).