Dagur - 30.04.1947, Blaðsíða 2

4
DAGUR
Miðvikudagur 30. apríl 1947
Tekjuöflun ríkisstjórnarinnar
er aðeins bráðabirgðaúrræði
H&i
KV..'
Viðskilnaður fyrrv. ríkis-
stjórnar var á þá leið, að hún
skildi við fjárlögin með 200 milj.
ki. rekstrarútgjöldum og allt að
50 milj. kr. rekstrarhalla.
Þegar nýja stjórnin tók við
fjárlagafrumvarpinu í þessu á-
standi, átti hún um tvo vegi að
velja. Önnur leiðin var að lækka
útgjöldin á þann hátt að fram-
kvæma ekki þau lög, sem fyrrv
stjórn hafði sett og mikil útgjöid
höfðu í för með sér. Hin leiðin
var í því fólgin að afla nýrra
tekna til að mæta rekstrarhallan-
um, og þá leið valdi stjórnin eins
og kunnugt er.
Þriðja leiðin var að vísu til,
sem er niðurfærsla dýrtíðarinn-
ar, en fyrir liggja yfirlýsingar,
hæði innan þings og utan, um
það, að enn hafi vantað þing-
fyigi til jiess, að sú leið \ræri fær.
Nýjar og auknar álögur mæl
ast sjaldan vel fyrir hjá skatt-
þegnunum. Það var j>ess vegna
við því að búast, að tekjuöflun-
arfrumvörp stjórnarininar vektu
oánægju meðal margra, enda
hefur sú raunin orðið á. En hinir
óánægðu verða að gæta |>ess, að
hinar nýju álögur eru beinar af-
leiðingar af eyðslu- og verð-
iiólgustefnu fyrrv. stjórnar. Bót
ei það og í máli, að hinar nýju
álögur leggjast að miklu leyti á
ýmsa rniðui nauðsynlega eyðslu
sem einkum á sér stað meðai
þeirra, sem fjárhagslega hafa
breiðust bökin.
En þrátt fyrir þessar málsbæt-
v.r verður því þó ekki neitað, að
tekjuöflunarleiðir stjórnarinnar
eru neyðarúrræði. Þær geta ef til
vill bjargað bágbornum fjárhag
ríkissjóðs við þetta árið, en sí-
hækkandi álögur hljóta að eiga
sér takmörk. Þetta hafa líka
\aldhafarnir viðurkennt. Hver
eftir annan hafa ráðherramir lát-
ið orð falla um, að hinar nýju á-
lögur væru aðeins bráðabirgða-
r iðstöfun, og að þessi leið sé ekki
fær til frambúðar.
í þessum ummaélum hlýtur
J.að að liggja að finna verði nýja
lausn á vandanum. En mun sú
lausn ekki vera innafalin í því
að ráðast beint framan að dýrtíð-
inni, eins og Framsóknarmenn
hafa lagt til fyrr og síðar?
En hvers vegna er þetta ekki
gert nú þegar? Þar mun standa á
Sjálfstæðismönnum. Mbl. segir
að vísu, að umræddar tekjuöfl-
unarleiðir ríkisstjórnarinnar
„nálgist .fullkomið brjálæði", og
að Sjálfstæðisflokkurinn vilji
færa framleiðslukostnaðinn til
samræmis við útflutningsverðið.
I n hvað dvelur hann að hefja
raunhæfar aðgerðir í |>essa átt?
kkki stendur á Framsóknar-
rnönnum. Hermann fónasson
boðaði í Jringræðu, að gerð yrði
tilraun til þess áður en þingi
lyki, hvort ekki fengist þing-
meirihluti fyrir raunhæfum ráð-
stöfunum gegn dýrtíðinni. Menn
ættu að veita J>ví alvarlega at-
hygli, hvernig Sjálfstæðismenn
snúast við þessari tilraun, þegar
hún verður gerð. Þá kemur það í
ljós, hvort hreystiyrði Mbl. um Jþví verði, sem keppinautarnir
raunhæfar aðgerðir gegn dýrtíð- selja sinn fisk fyrir með góðum
inni eru gaspur eitt eða af heil-
indum mælt.
Þess hefur talsvert orðið vart í
blöðum Sjálfstæðisflokksins að
þeim áróðri er haldið þar á lofti,
ið meðan Framsóknarmenn voru
í stjórnarandstöðu, hafi þeir sí
og æ rætt um skaðsemi verðbólg-
unnar og brýna nauðsyn þess að
draga úr henni. En síðan þeir
hafi orðið þátttakendur í stjórn
landsins, hafi þetta tal þeirra
mjög dottið niður og þeir virðist
láta sér 'lynda að ekki sé hafizt
handa um raunverulegar aðgerð-
ir gegn dýrtíðarbölinu og fjár-
málaöngþveitinu. Það er óhætt
að fullyrða að þessi áróður er
með öllu rakalaus. Afstaða Fram-
sóknarmanna gagnvart dýrtíð-
inni og fjármálaspillingunni er
með öllu óbreytt. En þess ber að
gæta, að Framsóknarmenn eru
aðeins 1/3 ríkisstjómarinnar,
og ráð þeirra því takmörkuð við
þann minnihluta. En það er eins
og Sjálfstæðisblöðin ætlist til, að
ráðhen’ar F ramsóknarf lokks i-ns
ráði einir öllu í stjórninni, en
ráðherrar Sjálfstæðisflokksins
litlu eða engu. í þessu felst í
raun og veru mikið hrós um þá fyrir geypiverð," þó að nú sé
liagnaði". — „Það er engu líkara
en að við séurn á vitfirringaspít-
ala“, bætir svo Mbl. við.
Allt það, sem Mbl. tekur fram
í hinum tilvitnuðu orðum, er
ekki annað en það, sem Fram-
sóknarmenn hafa staðhæft alla
stjórnartíð Ólafs Thors og
kommúinista, og lengur J>ó. Þeir
hafa þrásinnis bent á „svarta
skuggann", sem hvíldi yfir at-
vinnulífi landsmanna, og sem
hlyti að leiða það af sér, að við
yrðum ósamkeppnisfærir á
heimsmarkaðinum, ef honum
yrði ekki eytt. Þetta kannast allir
\ ið og einnig hitt, hvernig þess-
um áminningum Framsóknar-
xnanna var tekið í þáverandi
stjórnarherbúðum. Allt fram að
síðustu kosningum fullyrti Mbl.
og forystumenn þáverandi stjórn-
arflokka, að gjaldeyrisástandið
væri í bezta lagi, :ný blómaöld
væri að renna upp yfir atvinnu-
vegina og ,,nýsköpunin“ væri í
þann veginn að vinna kraftaverk.
Jafnvel Ólafur Thors var svo bí-
ræfinn að lialda því fram við
stjómarskiptin í febrúarmánuði,
að „allar íslenzkar vörur seldust
verið. Alþýðuflokkurinn skerst J
naumast úr leik. Og J>ó er sagt að
Jhngfylgið vanti. Eitthvað er
bogið við þetta. Það mun þó
aldrei vera svo, að ráðslyngu
mennirnir í Sjálfstæðisflokknum
seu sundraðir í málinu, og að
Mbl. hafi að einhverju leyti varp-
að yfir sig hræsnishjúp. Tvísöng-
ur J>ess í dýrtíðarmálunum fyrr
cg síðar gæti bent til þess.
En hvað sem því líður, er það
víst, að tekjuöílunarleiðir stjórn-
•arinnar eru ekki nema bráða-
birgðaúrræði. Stjórnarflokkun-
um er því beztöllumísameiningu
vð leggjast á eitt um raunhæfari
1 > usn á núverandi ástandi og það
scm fyrst, því að annars fer ekki
hjá því, að ísköld neyðin þrýsti
þöim til aðgerða í þessum efnum.
Bjarna Asgeirsson og Eystein
Jónsson, en jafnframt mikil lítils-
virðing fyrir J>eim Bjarna Bene-
diktssyni og Jóhanni Jósefssyni,
sem J>eir að líkindum eiga alls
ekki skilið.. Það fer að verða
nokkuð skoplegt ástand, ef Fram-
sóknarblöðin þurfa að halda
uppi vörn fyrir ráðherra Sjálf-
stæðisflokksins vegna móðgunar
þeirra eigin blaða.
Mbl. er :nú orðið einna skel-
eggast í kröfunni um, að dýrtíð-
in verði lækkuð, og blaðið telur
það vel viðráðanlegt, því að nú
sé flóðbylgja dýrtíðarinnar kom-
in niður á jafnsléttu. Nokkuð er
örðugt að átta sig á því, hvað
blaðið meinar með þessu orða-
lagi. Hitt er öllum vitanlegt, að
Framsóknarflokkurinn hefur ár-
um saman barizt íyrir lækkun
dýrtíðarinnar gegn ofurefli með
Ólaf Thors og Mbl. í broddi
fylkingar. Viðkvæðið hefur oft-
ast verið, að ekkert lægi á, tíminn
væri enn ekki konninn, en þegar
fylling tímans kæmi, hefðu for-
ystumenn Sjállistæðisflokksins
ráð undir rifi hverju um lækk-
un dýrtíðarinnar. Ekki þyrfti að
efast um það með jafin ráðslynga
menn.
Síðastl .laugardag segir Mbl.:
„Hin þungbæra dýrtíð í land-
inu hvílir jafnan sem svartur
skuggi yfir atvinnuvegum lands-
manna. Dýrtíðin er hér margfalt
meiri en í nágranna löndum okk-
ar. Einhverntíma hlaut sú stað-
reynd að blasa við, að við yrðum
til neyddir að lækka framleiðslu-
kostnaðinn, ef við -vildum ekki
verða undir í samkeppninni á
heimsmarkaðinum.
Nú er þessi saund upp runnin.
Það er staðreynd, sem ekki verð-
ur á móti mælt, að við getum
ekki selt framleiðslu bá.tafisksins
komið á daginn, að hann gat ekk
ekkert urn J>etta vicað, og að þessi
fullyrðing hans var því ekkert
annað en staðlaust munnfleipur.
Þetta sannar Mbl., þar sem það
segir II. apríl sl.:
„Hvaða vit er í að vera með
um eða yfir 200 milj. kr. fjárlög,
meðan allt er í óvissu um sölu að-
alútflutningsvöru landsmanna?“
En nú er stundin komin, segir
Mbl., til þess að fara að ráðum
Eramsókn'armanna og lækka dýr-
tíðina. Á meðan Ólafur Thors og
kommúniscar voru við völd, var
krafan um lækkun dýrtíðarinnar
bara Framsóknarfirrur, sagði
Mbl. og lið þess. Eftir stjórnar-
skiptin hefir komið annað hljóð
í Mbl.strokkinn. Þá er engu lík-
ara en við séum á „vitfirringa-
spítala", ef við snúum okkur ekki
strax að þessu. Spurningin er,
hvort mikill meiri hluti þjóðar-
innar hefur ekki verið á nokkurs-
konar vitfirringaspítala alla
stjórnartíð Ól'afs Thors og
kommúnista.
Því verður nú ekki neitað, að
nýja stjómin hefur sýnt nokkra
viðleitni til að deyfa dýrtíðina.
Má þar til nefna fjárfestinguna,
eignaköranun og bætt verðlags-
eftirlit, þó að ekkert af þessu sé
enn komið í framkvæmd. Enn-
fremur að halda vísitölunni í
skefjum með niðurgreiðslum. En
betur má, ef duga skal, og það er
í raun og veru ekki sjáanlegt,
hvað er í veginum fyrir róttæk-
ari aðgerðum. Mbl. þykist ein-
dregið fylgjandi stefniu Fram-
sóknarflokksins í dýrtíðarmálun-
um, og í Sjálfstæðisflokknum er
gnægð af ráðslyngum mönnum í
þessum efnum 'að þess eigin sögn.
Framsóknarflokkurinn er opini-
bcrlega fast fylgjandi dýrtíðar-
lækkun, eins og hann hefir alltaf
Breytt viðhorf í sjálf-
stæðisbaráttu Færeyinga
Það hefir vukið mikla athygli í
Danmörku, að færeysku jáfnað-
armennirnir, sem hingað til hafa
verið fylgjandi sambandi við
Danmörku, liafa nú séð sig til-
neydda að boða breytta afstöðu.
Nýlega liefir blað þeirra látið
svo um mælt, að ef samningar
þeir um stöðu eyjanna, seni nú
standa yfir, takist ekki heldur í
J>etca sinn, og ennþá verði áfram-
hald á sjálfstæðisbaráttu eyjanna
gegn Dönum, }>á hljóti flokkur-
inn að segja, þjóðarinnar vegna:
Ekki fleiri samninga, heldur
hreinan skilnað nú þegar.
MAURICli THOREZ,
forvígismaður kommúnista.
Hann gaf stjórninni frest.
ERLENT YFIRLIT 29. APRIL.
Átökin í Frakklandi:
Upplausnarstarf kommúnista í frönsku
nýlendunum hefir aukið fylgi de Gaulle
Stjórn Ramadiers í Frakklandi
komst nauðuglega hjá falli á dögun-j
um, er hún lagði höfuð sitt að veði |
fyrir því, að þingið samþykkti aukn-j
ar fjárveitingar til styrjaldarinnar,|
sem franski nýlenduherinn heyjirl
nú við Viet N'am lýðveldið í Indó-I
kína. En margt bendir til þess, aðj
hér sé aðeins um skamman frest aðl
ræða. Það voru kommúnistarnir,|
undir forustu Maurice Thorez, seml
* R
björguðu stjórninni á síðustul
stundu, með því að sitja hjá við at-|
kvæðagreiðsluna. Hins vegar erl
kunnugt, að þessi ákvörðun komm-
úraistaforsprakkanna var ekki vel|
séð hjá flokksmönnum almenntj
sem krefjast þess, að flokkurinnjj
verði athafnasamari en hann hefirp
nú verið um skeið og vilja „beinarl
aðgerðir" til þess að hrifsa völdin í|
sínar hendur. Tækifærispólitík J>eirra Thorez og Duclos, kommún-
istaleiðtoganna, kann því 'að hafa runnið sitt skeið til enda i bráð-
ina.
Mitt í þessari óvissu hefir De Gaulle hershöfðingi gengið fram á
sjónarsviðið á ný og efnt til nokkurs konar flokks, er nefnir sig
„frönsku þjóðarsamtökin". Stefna þessara samtaka er óljós. Það er
talað um aðsameinast til þess að bjarga Frakklandi, en ekki beinlín-
is með hverjum hætti. Augljóst er þó, að samtökunum er stefnt
gegn áhrifum kommúraista og þeim flokkum, sem leiðitamastir hafa
verið við þá. Það eykur samtökunum fylgi, að margt hefir komið í
ljós, sem bendir til J>ess, að kommúnistaflokkurinn franski líti með
velþóknun á undirróður J>ann, sem alþjóðakommúnismirara hefir nú
í frammi í Indókína og á Madagascar, þar sem komið hefir til vopn-
aðra uppreista gegn frönskum yfirráðum. Vitað er að Rússar eru
hliðhollir uppreistarmönnum og nota fimmtu herdeildir sínar í
J>essum löndum til þess að stuðla að upplausn franska heimsveldis-
ins. Franski kommúnistaflokkurinn hefir ekki dulið J>að, að hann
hafi samúð með þessari upplausnarstarfsemi og vitneskjara um það
hefir haft veruleg áhrif á innanlandspólitíkina og flýtt fyrir stofnun
samtaka De Gaulle. Annar þáttur, sem hefir verið De Gaulle hlið-
hollur nú, er sú staðreynd, að ýmsir af forvígismönraum helztu
flokkanna á þingi, eru viðriðnir hneykslismál, sem geysilega at-
hygli hafa vakið. Sósíalistaflokksforingajmir hafa ekki getað hreins-
að sig af grun um að hafa tekið }>átt í stórsölu áfengra drykkja á
svartamarkaðnum og kommúraistarnir eru tengdir málaferlunum
gegn fjáraflamanninum Joanovici, sem lögreglan leitar nú að.
Hann er sagður hafa keypt embætti í lögregluliðinu til handa
kommúnistaflokknum.
Áhrif alls þessa hafa komið í ljós í aukraakosningum í einu kjör-
dæmi nú fyrir skemmstu. Þar virtist straumurinn liggja að hægfara
vinstrimönnum, eða að miðflokki Bidaults. Kommúnistar töpuðu
þingsæti eftir harða baráttu.
Innan ríkisstjórnarinnar sjálfrar er ekkert samkomulag urn það
hvernig snúast eigi við samtökum De Gaulle. MRP-miðflokkurinn
er enn hlynntastur hershöfðingjanum, en kommúnistarnir eru nú
orðnir yfirlýstir fjandmenn hans. Ýmsir pólitískir fréttamenn spá
því falli ríkisstjórnarinnar nú innan skamms. Fari svo, er óttast, að
tvær megin fylkingar berjist um völdin, hira þjóðlegu samtök De
Gaulle annars vegar, en komimúnistar og fylgdarlið þeirra hins veg-
ar. Slík átök mundu hættuleg framtíð fjórða franska lýðveldisins.