Dagur - 30.04.1947, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Miðvikudagur 30. apríl 1947
Komið í efsta þrep
I ÚTVARPSUMRÆÐUNUM um íjárlögin, er
fram fóru í fyrrakvöld komu fram nokkrar
markverðar upplýsingar um fjárhag þjóðarinnar
og afkomuhorfur atvinnuveganna: í febrúarlok
skorti þrjár millj. króna til þess að ba'mkarnir
gætu staðið við yfirfærsluskuldbindingar sam-
kvæmt gjaldeyrisieyfum og vegna nýbyggingar-
reiknings. Landsbankinn hefir orðið að taka
gjaldeyrislán í bráðina og einnig það er til þurrð-
ar gengið. Þannig eru endalok þess kapítula í
sögu þjóðarinnar, er hófst með valdatöku Ólafs
Thors og kommúnista haustið 1944, er gjaldeyris-
eign þjóðarinnar nam um 580 millj. króna. Með
gjaldeyristekjum áramna 1945 og 1946 hefir ver-
ið eytt fast að 1300 millj. króna á rösklega tveimur
árum og þar af hefir aðeins lítill hluti farið til
hinna svokölluðu nýsköpunartækja. Hitt hefir
grufað upp fyrir óstjórn og gegndarlausa eyðslu.
Af þessu er augljóst, að er nýja stjórnin tók við
völdum, í febrúar sl., átti þjóðin raunverulega
engan erlendan gjaldeyri.
/"''ERIR þjóðin sér ljóst, hverja þýðingu þessi tíð-
^ indi hafa? Þau merkja í fyrsta lagi það, að nú
er ekki hægt að grípa til neinna gjaldeyrissjóða í
erlendum bönkum, ef útflutningur landsins
hrekkur ekki til greiðslu imnflutningsins. Nú
verður ekki lengur komizt hjá því, að haga inn-
flutningi í samræmi við útflutningsverðmæti á
hverjum tíma. Hvað þetta merkir má sjá af því, að
útflutningsverðmæti ársins 1946 munu hafa num-
ið um 260 millj. króna og seldist þá framleiðslan
fyrir hátt verð. Gjaldeyriseyðsla þjóðarinnar á
þessu ári nam hins vegar hartnær 600 millj. kr.
Augljóst er, að jafnvel þótt takazt mætti að auka
verðmæti útflutningsins verulega ,skortir samt
hundruð millj. króna á, að hann hrökkvi fyrir
slíkum innflutningi. Um þessa hluti þýðir ekki
að þrátta á pólitískum samkomum. Hér tala stað-
reyndirnar og þjóðin verður að sníða sér stakk eft-
ir vexti.
¥ ANNAN stað upplýstist það við þessar umræð-
um ,að engar horfur eru á því, að allt það fisk-
magn, sem til er í landinu, seljist fyrir nægilega
hátt verð til þess að ríkið sleppi skaðlaust frá
ábyrgðarlögunum. Iivarvetna, þar sem sendi-
menn íslendinga leita fyrir sér um sölur, mæta
þeir sömu erfiðleikunum: Aðrar þjóðir bjóða
fiskafurðir fyrir lægra verð en við. Þær geta það
vegna þess, að þær hafa haldið dýrtíðinni í skefj-
um. Sala fyrir lægra verð en nægir okkur gefur
þeim góðan hagnað. Það er niú einnig komið á
daginn, að allt hjal kommúnista um geypiverð, er
þjóðirnar handan járntjaldsins vildu greiða fyrir
framleiðslu okkar, er fánýtt og engin björg í þeim
erfiðleikum, sem nú steðja að. E'nnþá hefir ekki
'tekist að gera verzlunarsamninga við Rússa og
munu horfur á því, að þeir vilji kaupa fram-
leiðsluvörur héðan fyrir nægilega hátt verð, vera
heldur daufar. Samningaumleitanir halda þó
áfram.
¥~AÐ MÁ nú vera hverjum manni ljóst, að nú er
*- komið í efsta þrep á himinastiga dýrtíðar og
framleiðslukostnaðar. Nú er ekki nema um
tvennt að vélja, að snúast af þegnskap og ábyrgð-
artilfinningu gegn dýrtíðinni og gera aðalútflutn-
ingsvörur okkar aftur samkeppnishæfar á erlend-
Mér hefir borizt langt bréf frá
„kirkjugesti“, þar sem hann mselist tii
þess að hver syngi með sínu nefi í
kirkjunni. Eg birti bréfið hér á eftir og
ef fleiri óska að kveðja sér hljóös um
þetta efni hér, þá er rúm heimilt í
þessum dálkum, en menn mega ekki
vera langorðir!
Bréf kirkjugestsins er svona:
Hvers vegna syngur fólkið ekki í
kirkju?
JÁ, HVERS VEGIS A? Mér verður
bara að spurn. Til hvers fer fólk
yfirleitt í kirkju? Er það til þess að
horfa á einhverja sýningu og taka eftir
hatti nágrannakonunnar, hlusta á
raeðu prestsins til þess að geta eítir á
rætt um það, hvernig honum hafi tek-
ist að semja hana í dag. og hlusta á
hvernig kómum ferst hið göfuga verk
af hendi að syngja fyrir sitt „públik-
um“? Eða fer fólk í kirkju til þess að
gefa sig guðsþjónustunni á vald,
sökkva sér inn í anda hennar, biðja
með prestinum og syngja sálmana? Eg
hefði gaman af að vita, hvað mörgum
tekst þetta síðarnefnda, hve mörgum
tekst m. ö. o. að gleyma sjálfum sér og
hatti nágrannakonunnar og helga sig
allan tilbeiðslu til Guðs á slíkri stund.
Og hvernig getum við orðið gripnir
af anda góðrar guðsþjónustu, ef við á
engan hátt tökum þátt í henni sjálf,
en erum bara sem „kritiskur specta-
tor“ á einhverri alvanalegri sýningu?
E'G FÓR í kirkju á sumardaginn
: fyrsta með þeim einlæga ásetn-
ingi, eins og alltaf þegar eg fer í
kirkju, að biðja Guð minn og reyna að
komast í sátt við allt og alla. Þetta var
messa, sem sérstaklega var tileinkuð
skátunum og voru þeir mættir fjölda-
margir og ánægjulegt til þess að vita.
Þessi guðsþjónusta fór prýðilega
fram í alla staði, alveg ágætlega.
Presturinn leysti sitt starf af hendi
með ágætum, að vanda. Það var ekk-
ert, sem hægt var að lasta. En hvers
vegna söng fólkið ekki sálmana? Er
það af feimni eða þykist það of fínt?
Þarna voru sungnir sálmar eins og
Faðir andanna og þjóðsöngurinn sjálf-
ur. Hvað þýðir annars þetta orö þjóð-
söngur? Mér þætti gaman að vita,
hvort fólk hugsar almennt um slíkt
um markaði, eða missa fótanna
og hrapa áð stöðvun í atvinnuiíf-
inu, kreppu og atvinnuieysi.
Nýja stjórnin hefir sett sér það
mark, að stöðva uppstigninguna,
þar sem :nú er komið og svipast
um eftir leiðum til bjargar. Til
þess að ráðrúm gæfist til þess
þurfti að auka tekjur ríkisins
með bráðabirgðafjáröflunarað-
ferðum. Þetta tilefni hafa komm-
únistar notað til þess að þyrla
upp blekkingum og vinna gegn
því, að stöðvun dýrtíðarinnar
verði að veruleika. Með þessu
sýna þeir takmarkalaust ábyrgð-
arleysi. Það er hörmulegt, ef
þeim tekst að fá fylgi verklýðs-
samtakanna almennt til þess að
hefja nú verkföll, sem einungis
verða pólitísk verkföll, og stefnt
er gegn ríkisstjórninni, en ekki
að bættum hag verkalýðsins. Með
slíkum aðgerðum er komið út á
hála braut fyrir verkalýðssamtök-
in sjálf. Pólitísk verkföll hafa
hvarvetna verið hinln, mesti vá-
gestur í samtökum verkamanna
og launþega. Það ættu þeir góðu
menn hér í bænum og víðar, sem
hafa látið kommúnista ginna sig
til vanhugsaðra samþykkta, að at-
huga, áður en lengra er haldið.
Er hann ekki ætlaöur iólkinu eða
bara útvöldum hópi söngvara? Því
hefir oft verið haldið fram, að hann sé
of erfiður til þess að syngja undirbún-
ingslaust og af misjöfnum röddum. Eg
fyrir mitt leyti finn þetta sem alls
enga afsökun. Það syngur enginn svo
illa að hann geti ekki sungið þjóðsöng-
l inn. Þessi söngur er ætlaður þjóðinni,
| öllu íólkinu, hvort sem þaö syngur
vel eða illa.
IKIRKJUNNI á sumardaginn fyrsta
söng kirkjukórinn þjóðsönginn einn.
Eg sá að presturinn söng og siíkt hið
sama gerði eg, þó að sú ánægja, sem
hver og einn á að' geta fengið af því aö
syngja þjóðsöng ættjarðar sinnar,
væri alveg tekin frá mér með öllum
þeim spyrjandi augnaráðum og jafn-
vel álasandi, sem mér voru send meö-
ai' á söngnum stóð. Eg efa ekki, eftir
þessum augnaráðum að dæma, að
mörgum hafi fundist eg næsta ófor-
skammaður að voga mér siíkt. Þetta
vai líkast einsöng hjá mér, því aö
enginn á næstu bekkjum, já alls eng-
inn í allri kirkjunni, auk prestsins og
kórsins, opnaði sinn munn, eftir því
sem eg komst næst, ekki einu sinni
skátamir. Allur andi tilbeiðslu og ein-
lægni rýkur út í veður og vind, þar
sem andrúmsloftiö er megnað slíku.
Þrátt fyrir „ólastanlega" messu fannst
mér eg hafa verið viðstaddur ein-
hverja sýningu, en alls ekki guðsþjón-
ustu. Hugir íólksins voru þarna ekki,
og þrátt fyrir viðleitni prestsins er
vart mögulegt að nokkur „stemning“
'skapaðist eöa samstilling huganna, þar
stm fólk er augsýnilega komið til þess
ac þiggja einungis en gefa ekkert.
I-restiUinn leggur sinn skerf frain, kór
um leggur sinn skerf fram, en hvað
gtrir soínuðurinn?
O'VERJIR eru það, sem mynda
þennan söfnuð? Eru það ekki eg
cg þú, eða er það bara kórinn þama
uppi á svölunum? Og hér vil eg leyfa
í. ér að koma með uppástungu, sem e.
t v. hefir komið fram áður, en skaðar
þó ekki þó henni sé fleygt fram að
nýju:
Kirkjukórinn á ekki að leggjast nið-
tt. Hann ætti að syngja við einstöku
tækifæri, svo sem jarðarfarir o. s. frv.
Einnig ætti hann að syngja við hverja
messu extt stutt verk, eða svo, sem þá
á að vera til þess að hæft að flytja fyr-
ir þögla áheyrendur. Hins vegar á
kirkjukórinn ekki að taka völdin af
öllum söfnuðinum. Uppástunga mín er
1-ví sú, að kórinn dreifi sér um kirkj-
una, eiiii og hverjii aörir kirkjugestii,
n uðan verið er að koma fólkinu til
þess að syngja. Að' allur söfnuðurinn
Sj ngi þvi sálmana, hver með sínu nefi
og óæft, en að kórinn haldi sér bara
við sitt verk, fallegt og smekklegt
kirkjuverk, og flytji eitt slíkt við
hverja messu.
Ekki fyrr en þessu er þannig fyrir
komið, hefi eg nokkra von um að njóta
guðsþjónustunnar. Fólk verður að
læra að gleyma sjálfu sér og um leið
að gleyma allri feimni og gefa sig á
vald því, sem er æðra og betra.
"NYJA BIO'
Nœsta mynd:
KLUKKAN
(The Clock)
Metro Goldwyn Mayer
kvikmynd
Aðalhlutverk:
Judy Garland
Robert Walker
Keenan Wynn
James Gleason
ts
M e s t a p r ý S i n
Það er sagt að
mesta prýði kon-
unnar sé hárið. —
Þetta er satt, svo
langt sem það nær
en líklega var nær
lagi að segja: Fall-
egt og vel hirt hár
er mikil prýði.
Engin stúlka get-
ur verið ánægð
með hár sitt, þeg-
ar þaðeroi „feitt“
sem kallað er, því
að það lítur þá
alltai út, eins og
það sé óhreint. —
Hárliðirnir iara
út um þúfur,
lokkarnir iianga
og hárgreiðslan
verður öllum iremur ólagleg, og hárið er aiveg líí-
laust og klesst.
Hvað er hægt að gera? Það er alitai sá mögu-
ieiki, að hárið hafi ekki verið nógu vandlega
þvegið.
Rétt er að sápa hárið oft og skola vandlega á
eftir. Ef þetta dugir ekki, er gott að setja hálfa te-
skeið af borax saman við sápuvatnið. Bezt er að
laga sápulöginn nokkrum dögum áður en hann er
notaður. Sjóðandi vatni er hellt yfir sápuna og
borax sett þar sarnan við, síðan er þetta látið
standa.
Áður en hárþvotturinn hefst, er gott að bursta
hárið rækilega. — Sumum reynist vei að setja edik
í skolvatnið, og er hæfilegt að setja þrjár teskeiðar
í stóra þvottaskál.
Fegrunarsérfræðingar halda því fram, að mat-
aræði hafi mikið að segja, þegar um er að ræða út-
lit hárs, iingurnagla og hörunds. Þeir ráðleggja
því stúlkum með of „feitt“ hár, að draga úr feit-
meti í fæðu sinni.
*
í VORHREINGERNINGUNUM.
Salmiak-spiritus er nauðsynlegt aö eiga, þegar
vorhreingerningin fer fram. Með honum er afar
gott að ná óhrexnindum úr gólfteppum o. ii. Núa
þarf blettina vel upp úr blöindu af Salnnaki og
vatni.
Stoppuð húsgögn er einnig gott að hreinsa upp
úr þessari blöndu. Þunnur klútur er undinn upp
úr blöndunni og lagður yfir stól, eða hvað það nú
er, sem hreinsa á. Síðan er barið oian á klútinn
með bankaia. Klúturinn mun fljótt dökkna, og er
hann þá undinn upp aftur og settur á næsta blett.
— Þannig er got<t að hreinsa öil stoppuð húsgögn,
en séu biettir á þeim þarf að núa þá sérstaklega,
og er Salminiak-biandan ágæt til þess, eins og fyrr
segir.
*
ÓDÝRT - SKEM MTILEGT.
Fleygðu aldrei tómum tvinnarúllum, því að úr
þeim getur þú gei't allra skemmtilegustu leikföng
handa barni þínu.
Meira að segja er hægt að geia úr þeim brúðu,
sem sú yngsta getur haft gaman af, én þar þurfa
rúllurnar helzt að vera misstórar.
Ein stór fer í skrokkinn, ein miðlungs í höfuð-
ið, tvær grannar í hvoin fót og hvorn handlegg.
Rúllurnar eru þi'æddar saman með sveru garni,
eða snúru og geysistórir hnútar settir á endana,
svo að brúðan fær topphúfu, vettlinga og skó.
Andlit er teiknað á efstu rúlluna, hnappar og
belti á þá í miðið og brúðan er til. — Reynið fleiri
gerðir.
*
Börn þarf að venja á hreinlæti
frá blautu barnsbeini. Þá vei'ður
það, þaðan í frá, samgróið eðli
þeirra og skapgerð.
......... ’ *
jL 'ýsL ®!