Dagur - 28.01.1948, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Miðvikudaginn 28. janúar 1948
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgrciðsla. auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pctursson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 166
Blaðið kcmur út á hverjum miðvikudegi
Árgangitrinn kostar kr. 25.00
Gjaltldagi er 1. júlí
Prentverk Odds Björnssonar h.f. Akureyri ]|
Afkoma útvegsins og hlakk
hræfuglanna
DAVÍÐ ÓLAFSSON fiskimálastjóri hefir ný-
lega getið þess í opinberri skýrslu, að árið sem
leið, hafi orðið annað mesta aflaár í sögu lands-
ins frá öndverðu. Aðeins árið 1944 komst heild-
araflinn fram úr því, sem hann hefir reynzt árið
1947. Öfluðust þá 510 þús. smálestir alls, en í
fyrra 475 þús. smálestir. Það eru vetrarsíldveið-
arnar í byrjun ársins og þó einkum tvo síðustu
mánuði þess, er hleypti heildaraflanum svo fram
sem raun ber vitni um, en Faxaflóasíldin nam
samtals um 90 þús. smál. sl. ár. Fór það því svo
að lokum, að þrátt fyrir þá staðreynd, að sumar-
síldveiðarnar brugðust að verulegu leyti, reynd-
ist þó síldarmagnið í heild bróðurparturinn af
öllum ársaflanum, eða 216 þús. smálestir, á móti
259 þús. smál. af þorski og fisktegundum öðrum
en síld, eða 475 þús. smálesa afli alls, svo sem
áður er getið.
FRÁSÖGNIN um þessi miklu og giftusamlegu
aflabrögð er þó ekki hið eina, er fulla athygli
vekur í skýrslu fiskimálastjórans. Hitt er engu
síður eftirtektarvert, að frásögn hans ber það
Ijóslega méð sér, að þrátt fyrir þennan gífurlega
afla og stóran og næsta óvæntan vinning í hinu
stopula happdrætti náttúrunnar, hefir þó hagur
útgerðarinnar engan veginn reynzt góður á þessu
stórkostlega aflaári, heldur hefir útvegurinn bar-
izt mjög í bökkum fjárhagslega og í mörgum til-
fellum engum arði skilað, en aðeins skaða, og það
eins fyrir því, þótt ríkissjóður hafi orðið að greiða
22 millj. kr. uppbætur á afla vegna ábyrgðar
þeirrar, er ríkisvaldið tókst á hendur í byrjun
ársins til þess að firra vandræðum vegna hinnar
miklu óvissu, er ríkti í lok ársins 1946 um sölu
afurða bátaútvegsins. Varð það þá að ráði, svo
sem alkunnugt er, að ríkisstjórnin tók ábyrgð á
söluverði saltfiskjar og freðfiskjar, sem veiddist
á árinu 1947.
ÞÁ VEKUR ÞAÐ atriði í skýrslu fiskimála-
stjórans athygli manna, er fjallar um viðskipti
íslendinga og Rússa í afurðasölumálum sl. ár.
Eftir að gerðir samningar um allmikið magn
freðfiskjar voru að verulegu leyti runnir út í
sandinn ,tók ekki betra við, er til kasta saltfiskj-
arins kom. Voru ítrekaðar tilraunir gerðar til
þess að selja Rússum saltfisk, og létu þeir í byrj-
un mjög líklega í því efni, en töldu sig þó að lok-
um ekki hafa not fyrir neitt af þessari vöru. Olli
þetta því, að saltfisksala til annarra landa var
ekki reynd fyrr en seint, og varð saltfiskurinn að
liggja hér í landi sumarmánuðina. Við þáð rýrn-
aði fiskurinn mjög til stórtjóns fyrir saltfiskeig-
endur. Er því viðbúið, að þeir útvegsmenn, er
söltuðu afla sinn, hafi tapað mikið á því, og það
enda þótt salan á saltfiskinum tækist að lokum
vonum framar, en þó langt undir ábyi-gðarverði,
og verða því uppbætur úr ríkissjóði enn að
koma hér til.
SÚ STAÐREYND, að sjávarútvegurinn ís-
lenzki er á fjárhagslegri heljarþröm staddur og
lifir að verulegu leyti á framlögum úr rxkissjóði,
á einu mesta aflaári, sem um getur í sögu hans
Sei. öndvei'ðu, og þrátt fyrir tiltölulega hagstæð-
ar, — og í mörgum tilfelum geysi-
háar — sölur á öllum aflanum —
varpar enn skýru ljósi á vinnu-
brögð, ábyi'gðarkennd og mál-
flutning forráðamanna kommún-
ista hér á landi. Þeir gei’a nú
þessa dagana harða hríð að sjó-,
mannasamningunum nýju, þar
sem niður er felld m. a. stríðs-
áhættuþóknun til sjómanna á
flutningaskipunum — þremur ár-
um eftir ófriðarlokin, en breyt-
ingin þó jöfnuð að nokkru með
bættu kaupi og kjörum að öðru
leyti. Ekki er erfitt að sjá, hvaða
fiskur er hér falinn undir steini:
Kommúnistar gei’ðu sér í lengstu
lög vonir um, að allar sáttatil-
raunir milli sjómanna og útvegs-
manna færu út um þúfur, og
siglingar ó flutningaskipum innan
lands og utan féllu þar með nið-
ur. Þetta hefði m. a. þýtt það í
bráðina, að síldarflutningar noi’ð-
ur hefðu stöðvazt, og síldveiði-
flotinn, sem þessa dagana var að
Sundunum við Reykjavík, hefði
oi’ðið að hætta veiðum. Þá blæðir
kommúnistum það og í augum, að
hinir nýju samningar þýða aukna
von fyrir smábátaútveginn — og
raunar alla aðra útgerð í landinu
— að hann geti staðizt fjárhags-
lega og haldið eitthvað í horfinu,
ef ný óhöpp og vandræði steðja
ekki að. En allt það, er til fjár-
hagslegrar viðreisnar og þróunar
atvinnulífsins hoi’fir, er rammt
eitur í beinum þessara óhappa-
manna, er öllu vilja koma á kald-
an klaka, til þess síðar að geta
ginið einir yfir hræinu, að dæmi
annarra skemmdarvarga og hræ-
fugla. Heilbrigð sjálfsbjai-garhvöt
og ábyrgðai’kennd íslenzkrar al-
þýðu hefir enn á ný komið í veg
fyi’ir, að þessi óskadraumur hræ-
fuglanna í’ætist að sinni, og er því
ekki nema vonlegt, að þeir æðrist
og láti öllum illum látum í bili,
enda mun enginn kippa sér upp
við svo hversdagsleg tíðindi.
11
„Allt brann óvátryggt“.
„SKYLDI eldurinn nú vera að
gera enn eina fjölskylduna að ör-
eigum“, flaug mér í hug á mið-
vikud. var, er eldui’inn í Sigluvík
varpaði bjarma hátt upp í hvítar
hlíðar Vaðlaheiðarinnar. Auðséð
var héðan úr bænum, að eldurinn
breiddist út með ofsahraða og að
allt mundi bi’enna, hús og heim-
ilismunir, fólkið mundi starida
allslaust uppi. Þetta kom líka á
daginn. Menn sluppu ómeiddir að
kalla úr eldinum, en gripirnir í
fjósinu brunnu inni og er tjón
bóndans í þessum bruna því alveg
óvenjulega mikið. Og það kom
líka á daginn, því miður, að eld-
urinn hafði gej’t heila fjölskyldu
eignalausa á þessari stuttu dag-
stund. Ekki hafði verið hirt um að
vátryggja innbú, gripi og hús og
tryggja þannig efnalegt öryggi
þótt eldsvoða bæi’i að höndum. —
Það má kalla undantekningu, ef
í ljós kemur eftir eldsvoða, að
allt hafi vei’ið skynsamlega vá-
ti-yggt .Hitt er reglan, að fréttun-
um af hinum hörmulegu brunum
fylgja þessar upplýsingar: Allt
brann óvtái’yggt.
Óafskanlegt hirðuleysi.
Hvernig stendur á því, að menn
eru svona hirðulausir um sinn
eigin hag? Búast þeir við því, að
það bi-enni fi-ekar hjá náungan-
um en hjá þeim sjálfum? Þeir,
sem þannig hugsa, reka sig oft
óþrymilega á. Það er beinlínis
siðfei’ðileg skylda hvers manns,
að ti’yggja eigur sínar og af-
komu eftir því sem í hans valdi
stendur, svo að hann komizt ekkí
á vonarvöl með fjölskyldu sína’,
þótt óvænt tíðindi beri að hönd-
um. Það er enginn svo fátækur að
hann hafi ekki efni á að standa
undir tryggingu eigna sinna, og
það er heldur enginn svo ríkur
hér um slóðir, að hann hafi efni á
því að láta slíkt undir höfuð
leggjast. Það er venja manna hér
um slóðir, að hlaupa undir bagga
með fjölskyldum, sem hart' hafa
orðið úti af völdum elds, og það
er vissulega fallegur siður, en
hver slíkur samskotalisti ætti að
vei-a óminning til manna, beina
þeirri spurningu til þeirra, hvort
þeir sjálfir hafi gengið sómasam-
lega frá brunati’yggingu eigna
sinna, svo að það þurfi ekki að
henda þá, að verða öreigar á
stutti’i stund.
Fimm krónur komu að liði.
ÞESS verður stundum vart, að
menn halda að sómasamleg
brunatrygging kosti of fjár. Menn
láta undir höfuð leggjast að
kynna sér hver er iðgjaldaski’á
vátryggingarfélaganna. Ef ein-
hverjir, sem þannig hugsa, skyldu
lesa þessar línur, þá gæti eftirfar-
andi atvik orðið þeim til leiðbein-
ingar: Einn heimilismanna í
Sigluvík hafði nýlega vátryggt
innanstokksmuni sína fyrir 2000
krónur. Það var að vísu alltof lág
upphæð, en þó betra en ekki.
Fyrir þessa ti-yggingu greiddi
hann kr. 4.00 sem iðgjald og kr.
1.00 í stimpilgjald. Samtals fimm
krónur. Þessar fimm krónur
björguðu því 2000 króna verð-
mæti fyrir hann og það kemur sér
vel nú, þótt ekki séu það fullar
bætur. Þannig mætti raunar
rekja mörg dæmi til lærdóms og
viðvörunar. Það er vissulega
ástæða til þess að hvetja bændur
sérstaklega til þess að athuga
þessi mál. Hafa þeir efni á því, að
hafa allt óvátryggt, gripi, hey,
innbú og útihús, og íbúðarhúsin
e. t. v. váti’yggð fyi’ir allt of lága
upphæð og þau þó tryggð aðeins
vegna þess, að sú trygging er lög-
boðin? Eg held að enginn hafi
efni á slíku og það sé stoi’kun við
máttarvöldin, að treysta því, að
ekki brenni „hjá mér.“ Það getur
gei’zt strax í dag. Dragið því ekki
til kvölds að gera ráðstafanir. Á
morgun er það e. t. v. of seint!
>
----------- ----------------
Kaupfél. Eyfirðinga
býður félagskonum og öðr-
um konum, er áhuga hafa á
samvinnumalum, að hlusta
á fræðsluerindi: „Starf sam-
vinnukvenna i Svíþjóð,“
sem ungfrú Anna S. Snorra-
dóttir flytur að Gildaskála
K. E. A. 7i. k. manudag 2.
febrúar, kl. SV2 e. h.
j MÓÐIR- S
I KONA-MEYJA J
Nýja útsaumsbókin, II.
Nýja útsaumsbókin, annað hefti, kom á mai’kað-
inn rétt fyi’ir jólin. — Þettu eru útsaumsteikningar
eftir frk. Arndísi Björnsdóttur, sem prentaðar hafa
verið hér í Prenutverki Odds Björnssonar, en Finn-
bogi Jónsson hi-einteiknaði fyrir myndamótin.
í heftinu eru nokkur mynstur í púða, veggteppi
og refla, sum mjög stór og virðast hreinleg og falleg,
en því miður voru engir munir komnir í verzl. frk.
Ragnheiðar O. Björnsson þegar eg fékk bókina til
umsagnar, svo að ekki er gott að segja um litasam-
setningu, en hún hefir eins og gefur að skilja mjög
mikið að segja.
En eklci þykir mér ósennilegt, að hér hafi smekk-
lega tekizt til eins og oft áður, því að fi’öken Ai’ndís
er mikil smekk- og listakona. — Það er gaman að fá
ný mynstur á markaðinn og mynstur, sem eru ís-
lenzk. — Nú geta konur spreytt sig á einhvei’jum
nýjum mun til þess að prýði heimili sín og er gott
til þess að vita, að íslenzki ullarjavinn skuli vei’a
óskammtaður og ullai’garnið sömuleiðis.
Nýja útsaumsbókin er ágæt tækifærisgjöf.
P.
MæcJur!
Hvers vegna á að hafa barn á brjósti?
Vegna þess:
1. Brjóstamjólk er einasta fæðutegund, sem nátt-
úran hefir útbúið og ætlað barninu sérstaklega.
2. Aðferðin er hin öruggasta og hreinlegasta.
3. Móðirin getur gefið barnjnu að drekka á 30.
mín., og sparar tíma sem fer í undirbúning og
uppþvott þegar um pela er að í-æða.
4. Það er einfaldasta aðferðin Enginn mikill und-
irbúningur er nauðsynlegur, aðeins einfaldar
þrifnaðarráðstafanir.
5. Brjóstamjólkin fullnægir þörfum hins vaxandi
barns og gefur því heilbrigða næringu.
6 Brjóstamjólk er laus við alla' hættulega sýkla
og er hin eina teg. mjólkur, þar sem öll nær-
ingarefnin eru í réttum hlutföllum fyrir ung-
barnið.
7. Brjóstabami er miklu minni hætta búin af sýk-
ingu smitandi sjúkdóma. Fái það smitandi
sjúkdóm, hefir það meiri mótstöðu og mögu-
leika til bata en ella.
8. Það er engin hætta á sýklaflutningi með flug-
um, í’yki eða óhreinum áhöldum eða meðferð.
9. Brjóstabarn fær stórum betri heilbrigðismögu-
leika, vegna hinnar heilbi’igðu næi’ingu í upp-
hafi lífs þess.
10. Mörg börn, sem svipt eru brjóstamjólk skyndi-
lega og er gefin önnur fæða, fá oft slæma melt-
ingu og þrífast miður vel.
11. Það er hið fyi’sta, sem móðir getur gert fyrir
barn sitt og fyrst framan af er það hinn sérstaki
og sjálfsagði máti hennar að vei-nda það.
12. ’ Með því að hafa bai’n á brjósti verður meðfei’ð
þess öll eðlilegri og öruggari og milli móður og
barns skapast samúðar- og skilningstengsl, sem
pelabörn fara á mis við.
LEIÐRÉTTING.
Samkvæmt upþlýsingum frá pósthúsinu mun
mega endursenda pakka til útlanda án sérstaks
leyfis. Þetta er hér tekið fram vegna skrifa og mis-
sagnar í síðasta dálki. Einnig skal það leiðrétt, að
upphæð sú, sem greiða átti í toll af fyrr umrædd-
um pakka, var ekki kr. 10.00 heldur AF kr. 10.00,
sem sé 50% af þeirri upphæð, sem mun láta nærri
sem sé 50% af þeiri’i upphæð, eða kr. 5.00.
GÓÐ RÁÐ.
Þegar ullai’sokkar eru þvegnir, er gott að láta
svolítið af salmiakspiritus í þvottavatnið. —
Óhreinindin renna úr, það þarf minni sápu og
minna nudd. — Einnig er gott ráð að leggja sokkana
í saltvatn áður en þeir eru þvegnir. Saltvatnið losar
um óhreinindin og það gengur betur ogfyrrúrþeim.
— Þegar klemint er upp, á að klemma í tærnar. —
Framleisturinn þornar þá fyrst og hleypur sízt. —
Klemmið aldrei í fitina.