Dagur - 25.08.1948, Blaðsíða 2

2
D AGUR
Miðvikudaginn 25. ágúst 1948
FRÁ FERÐAFÉLAGI AKUREYRAR:
Sæluhús reist við Laugafell - Ekið um Sprengi-
sandsveg suður fi! lungnaár
Síðastliðinn miðvikudag kom fréttamaður Dags að máli við tvo
forustumenn Ferðafélags Akureyrar, þá I'ORSTEIN ÞOIISTEINS-
SON, framkvœmdastjóra félagsins, og B.TÖRN ÞÓRÐARSON, for-
mann félagsstjórnar, og spurði þá frétta af starfsemi F. A., helztu
framkvæmdum og ferðalögum á hessu sumri. Svo vel bav í vciði, að
þeir félagar voru þá nýkomnir heim úr leiðangri, er licitið hafði
verið suður um heiðar og öræfi í því skyni að reisa sæluhús hað,
som F. A. hefir að undanförnu haft í hyggju að koma sér upp við
Laugafell, suður af Vatnahjallavegi, en ekki alllangt norðaustur af
Hofsjökli. Sagðist þeim félögum frá á þessa leið:

Framsýnl
Morgunblaðið flutti 14. þ. m.
eftirtektarverða grein undir fyi-
irsögninni „Aðvörun Bevins".
Greinin fjallar um þann boðskap
brezka utanríkisráðherrans til
Neðri málstofunnar, að brezka
stjórnin hefði neyðzt til þess að
taka öryggi Bretlands til gagn-
gerðrar athugunar vegna ríkjandi
ástands í alþjóðamálum, og hefði
því heimsending flugmanna úr
brezka flughernum verið stöðvuð
í bili.
Út af þessu segir svo Mbl.:
„En þessar ráðstafanir bi’ezku
stjórnarinnai-, ásamt ýmsum öðr-
um ,sýna það, að Bretar ætla ekki
að brenna sig á sömu villunni og
fyrir síðustu styrjöld. Þá barðist
Veí-kamannaflokkurinn, sem þá
var í stjórnarandstöðu, en nú fer
með völd í Bretlandi, af alefli
gegn fjárveitingum til vígbúnað-
ar. íhaldsflokkurinn, sem stjóYn-
aði landinu, lét einnig reka á
reiðanum. Margir foringjar hans
álitu að hægt væri að semja við
einræðisherrana og að ófriðar-
hætta væri engin framundan.
Winston Churchill barðist svo að
segja einn fyrir því, að Bretland
vaknaði. Allt kom fyrir ekki.
Báðir hinir stóru flokkar, Verka-
mannaflokkurinn og ínaldsflokk-
urinn ,horfðu fram hjá hættunni.
Einstakir menn innan þeirra
gerðu sér þó ljóst að hverju
stefndi. En þeir höfðu engin
áhrif. Afleiðingar þessa andvara-
leysis eru kunnar. Þegar Hitier
hóf styrjöld sína, var Bretland
svo að segja varnarlaust. Svo
vopnlaus var brezka þjóðin eftir
ófarirnar við Dunkirk, að heima-
varnarlið hennar var vopnað
með lagvopnum, sverðum, spjót-
um og burtstöngum af gömlum
vopnasöfnum. Handan við Erm-
arsund geystust bryndrekasveitir
nazista áfram yfir gjörfallið
Frakkland.
Bretum er þessi saga ennþá í
fersku minni. Það þarf þess vegna
engan að undra þess, þótt þá fýsi
ekki að sjá hana endurtaka sig.
Nú standa Verkamannaflokkur-
inn og íhaldsflokkurinn hlið við
hlið um eflingu brezkra land-
varna og ýmis konar varúðarráð-
stafanir.11
Þannig segist Mbl. frá. Og þó
að efni írásagnar blaðsins sé að
vísu áður kunnugt og engin nýj-
ung, er það samt ærið eftirtekt-
arvert, m. a. fyrir íslendinga.
Það er Ijóst af frásögn Mbl., að
Bretar urðu að þola miklar 'og
margvíslegar þjáningar vegna
andvaraleysis þeirra, er með
völdin fóru. Þeir tóku það ráð að
loka augunum fyrir þeim hætt-
um, er biðu þeirra, og telja sjálf-
um sér og þjóðinni trú um að öllu
væri borgið án verulegra aðgerða.
Einn maður var þó svo framsýnn
að vara stjórnendurna og þjóðina
við þeirri ægilegu hættu, sem
framundan væri, og reyna að
vekja hana af svefni andvaraleys-
isins, en varð ekkert ágengt. Þess
vegna voru Bretar óviðbúnir og
svo að segja varnarlausir, þegar
stríðið skall yfir. Nú taka tveir
stórir og voldugir andstöðuflokk-
ar höndum saman, til þess að
brenna sig eklci aftur á sama soð-
inu. Þeir hafa lært af reynslunni.
Nú er það rauða hættan, sem
ógnar heimsfriðnum.
—o---
Á stjórnartímabili nýsköpun-
arstjórnarinnar gerðist keimlík
saga hér á íslandi, þótt í annarri
mynd væri.
Á styrjaldarárunum urðu ís-
lendingar langt um auðugri en
nokkru sinni áður. Þessi miklu
auðæfi stigu valdhöfunum og
meiri hluta þjóðarinnar svo til
höfuðs, að þessir aðilar kunnu sér
ekki hóf. Ríkisstjórnin og fjöldi
einstaklinga urðu örvita af stríðs-
gróðavímu og höguðu sér eins og
ölóðir fylliraftar. Þetta æði birt-
ist einkum í því að eyða gjaldeyri
þjóðarinnar sem mest og fljótast.
Valdhafarnir og blöð þeirra, fyrst
og fremst Mbl., töldu þjóðinni trú
um, að vaxandi dýrtíð væri bless-
un en ekki bölvun, því að hún
jafnaði stríðsgróðann meðal
landsmanna. Þjóðinni væri óhætt
að trúa ríkisstjórninni fyrir vel-
ferðarmálum sínum. Ollu væri
vel borgið í höndum hennar. En
ef til þess kæmi einhvern tíma,
að dýrtíð og verðbólga yxu þjóð-
inni yfir höfuð, þá væri ógnar
auðvelt að snúa við ng draga dýr-
tíðarbelginn saman í skyndi. En
til þess kæmi naumast að á því
þyrfti að halda.
Einn var þó sá stjórnmála-
flokkur í landinu, sem svo var
framsýnn, að hann sá, að þjóðin
var á óheillabraut og varaði við
hættunni, sem hennar biði, ef
ekki væri aðgert í tíma. Það var
Framsóknarflokkurinn. Sí og æ
reyndi hann að vekja valdhafana
og þjóðina af svefni andvaraleys-
isins, fá hana til að sýna gætni og
sparnað, því að ella væri voðinn
vís fyrr en varði. En öllum að-
vörunum Framsóknarflokksins
var mætt með háði og spotti af
stuðningsflokkum fvrrverandi
stjómar. Framsýnina skírðu þeir
bölsýni .Aðvaranir Framsóknar-
manna í gjaldeyris- og fjármálum
voru nefndar hrakspár og hrun-
stefnusöngur. Þann 18. júlí 1945
segir Mbl.:
„ASalefnið í ölluin ræðum
Framsóknarmanna er hið aum-
asta barlómsvæl, sem hér á landi
heíir heyrzt. Kaupið og launin
þurfti að lækka á síðasta hausti,
og afurðavjerðið átti líka að
lækka, segir Tíminn sí og æ.
Hverjum er ætlað að hrífast af
barlómsvæli þeirra Tímamanna?
Þcir hafa vissu fyrir því, að
vcrkamcnn og sjómenn fyrirlíta
þennan söng.“
í framangreindum ummælum
Mbl. birtist viðhorf fyrrv. stjórn-
ar og stuðningsflokka hennar til
mesta vandamálsins, er íslenzku
þjóðinni hefir að höndum borið,
en það er dýrtíðin. Því miður
tókst Mbl. að fá meiri hluta þjóð-
arinnar til þess að líta á þann
sannleika, sem Framsóknarflokk-
urinn hélt á lofti, eins og ástæðu-
laust barlómsvæl. Framsóknar-
flokkurinn uppskar því aðeins
FORIN INN AÐ LAUGAFELLI.
Laugardaginn 14. ágúst sl. um
kl. 4 síðdegis lagð 20 manna hóp-
úr á vegum Ferðafélags Ak. af
stað héðan úr bænum áleiðis til
Laugafells í því skyni að reisa þar
sæluhús það, sem félagið hefir að
undanförnu haft í hyggju að
koma sér þar upp. Byggingarefni
var flutt á þremur vörubílum, en
auk þess var mannflutninga-bif-
reið F. A. með í förinni og
jeppabíll, er Þorsteinn Davíðsson
forstjóri ók. Auk fai arstjórans,
Þorsteins Þorsteinssonar, og fé-
lagsformanns, Björn Þórðarson-
ar, voru þrír aðrir úr r.ljórn F. A.
með í hópnum. Tveir smiðir
höfðu verið fengnir til þess að
annast trésmíði við byggingu
skálans, og voru þáð þeif Skarp-
héðinn Guðnason og Pálmi Hall-
dórsson.
Ætlunin hafði verið sú að halda
í einum áfanga alla leið að Lauga-
felli. En rigning, sem gerði síðai'i
hluta dags og um kveldið, hafði
spilit færð í brekkunum upp úr
Eyjafirði, svo að leiðangursmenn
urðu að taka sér náttstað í Hafr-
árdal. Um morguninn var aftur
haldið af stað og komið inn að
Laugafelli kl. 2.30 e. h. á sunnu-
daginn. Sneru þá 8 leiðangurs-
menn, er aðstoðað höfðu við
óvinsældir fyrir að segja þjóðinni
sannleikann hispurslaust. Er það
að vísu engin ný saga á ferli
þjóðanna yfirleitt. Churchill jók
heldur ekki vinsældir sínar með-
al þjóðar sinnar, á meðan sann-
leiksgildi orða hans var ekki við-
urkennt. En þar kom, að stað-
reyndirnar gerðu þá viðurkenn-
ingu óhjákvæmilega. Plið sama
hefir orðið hlutskipti Framsókn-
ai-fiokksins. Staðreyndirnar hafa
neytt andstæðinga hans til þess
að viðurkenna í verki, að flokk-
urinn hafði rétt að mæla, meðan
hann var í stjónarandstöðu, með
því að leita til hans um þátttöku í
ríkisstjórn og taka meira og
minna tillit til umbótastefnu hans
í ýmsum þjóðmálum, þó að enn
skorti mikið á að þar sé um fulln-
aðarsigur að ræða fyrir stefnu
Framsóknarflokksins, en nú er
það á valdi kjósenda að aúka
áhrifamagn hans við næstu kosn-
ingar, og það mun hún líka gera.
Verkamannaflokkur og íhalds-
flokkur Bretlands „horfðu fram
hjá hættunni“, segir Mbl. Þeir
hafa sjálfsagt kallað framsýni
Churchills bölsýni og ef til vill
barlómsvæl. Undir sömu sök eru
talsmenn fyrrv. stjórnar seldir að
efnisflutningana, aftur til byggða
á tveim vörubílanna og jeppan-
um, því að tími þeirra Ieyfði ekki,
að þeir væru lengur að heiman.
En hinir 12, sem eftir voru, tóku
þegar til óspilltra málanna við
skálabygginguna, og tveim sólar-
hringum síðar, þriðjudaginn 17.
ágúst, var búið að klæða þak og
veggi, svo að húsið má kallast
fokhelt, og var þá látið staðar
numið við bygginguna í bili.
SÆLUHÚSIÐ.
Sæluhús F. A. að Laugafelli er
allmikil bygging, 24 feta löng, en
14 feta breið, ein hæð með háu
risu .Verður rishæðin notuð sem
svefnloft, en niðri er andyri, eld-
hús, rúmgóðir geymslúskápar og
loks allmikill skáli. Getur húsið
rúmað 40—50 næturgesti í senn,
og vei'ður það væntanlega hinn
vistlegasti bústaður á sína vísu,
þegar búið verður að ganga svo
frá því, sem fyrirhugað er.
Skammt frá húsinu eru þrjár all-
heitar laugar með talsverðu
vatnsmagni, og hafa ferráðamenn
F. A. í hyggju að hita skála sinn
með laugavatninu í framtíðinni.
Þá hafa þeir og við oið, að koma
þarna fljótlega upp stórri ker-
laug, þar sem fleiri eða færri
ferðalangar geti skolað af sér
ógleymdu Mbl. Afleiðingarnar af
andvaraleysi Mbl. og fylgifiska
þess eru kunnar hér í landi, engu
síður en í Bretlandi. Þegar dýr-
tíðar- og fjái-málastefna fyrrv.
stjórnar tók fyrir alvöru að
þrengja að hag þjóðarinnar, stóð
hún svo að segja varnarlaus gegn
þeim vágesti, af því að hún hafði
ekki farið að ráðum Framsóknar-
flokksins um það að vígbúast í
tíma, en hlýddi í þess stað á fals-
kenningar Mbl. og flokksmanna
þess um hrunstefnusöng, hrak-
spái' og barlómsvæl, og að glögg-
skyggn framsýni væri svartasta
bölsýni.
íslendingum á að vera þessi
saga í fersku minni, eklti síður en
Bretum þein-a saga. íslendinga
mun ekki fýsa að hún endurtaki
sig í höndum Ólafs Thors og
kommúnista með stuðningi
Morgúnblaðsins og Þjóðviljans.
Það, sem nú veltur á, er að
umbótamenn í Alþýðu- og Sjálf-
stæðisflokknum taki höndum
saman við Framsóknarmenn um
eflingu íslenzkra landvarna og
ýmis konar varúðarráðstafanir,
eins og Mbl. segir, að Verka-
mannaflokkui'inn og íhaldsflokk-
urinn í Bretiandi hafi gert.
ferðarykið í einu. Þá er tiltölu-
lega auðvelt að hlaða fyrir eitt- •
hvert lækjardragið þarna í ná-
grenninu, leiða þangað heitt vatn
,og koma sér þannig upp sund-
laug undir beru lofti. Noþkur
gróðrarspilda er þarna umhverf-
is skálann og við laugarnar og
lækina þar í grenndinni, og jurta-
gróður raunar óvenjulega fjöl-
breyttur af háfjallagróðri að
vera.
KROSSGÖTUR ÖRÆFANNA.
Ferðafélag Akureyrar hefir lagt
kapp á að koma upp sæluhúsi við
Laugafell fyrr en annars staðar,
einkum með tilliti til þess, að
segja má, að þar séu eins konar
vegamót eða krossgötur á öræf-
unum, því að þarna nálægt liggja
leiðir víðs vegar um fjöllin. Má
þar fyrst nefna Sprengisandsleið,
hin forna þjóðveg að kalla milli
Norðlendingafjórðungs og Suður-
lands. Liggur leiðin af Vatna-
hjallavegi til Sprengisands um
Laugafell. Þá liggur og um
Laugafell leiðin úr Eyjafirði aust-
an við Hofsjökul, en vestan
Þjórsái' (Arnarfellsvegur), suður
til Þjórsárdals. Síðast, en ekki
sízt, má nefna Eyfirðingaveg
hinn forna, en hann liggur af
Vatnahjallavegi við Eystri-Polla,
ekki alllangt norðan Laugafells.
En sú leið mátti áður heita fjöl-
farin úr Eyjafirði um Kjalveg' til
Suðurlands, og um SLórasand til
Boi'garfjarðar vestur.
Þá má loks geta þess, að gott
myndi þeim að hafa bækistöðvar
að Laugafelli, er hyggðist ganga
þaðan á jökla, því að skammt er
þaðan til Hofsjökuls í suðvestri,
og ekki alllangt til Tungnafells-
jökuls í suðaústrinu, en Vonar-
skarð og sjálfur koriungur allra
íslenzkra jökla, Vatnajökull, er
þar litlu fjær í sömu átt.
EKIÐ UM SPRENGISAND
TIL TUNGNAÁR.
Af öðrum ferðum F. A. á þessu
sumri er það helzt til tíðinda, að
29. júlí sl. lagði 25 manna hópur
á vegum Ferðafél. Akureyrar af
stað héðan úr bænum suður um
öræfin til Tungnaár á afréttum
Rangvellinga og Holtamanna. —
Fararstjóri var Þorsteinn Þor-
steinsson. 6 bílar voru þarna sam-
flota, bifreið F. A., eirm vörubíll
og fjórir jcppar. Ekið var sem leið
liggur upp úr Eyjafii'ði, um
Vatnahjallaveg, suður í Tómasar-
haga. Þar lagði hópurinn nokk-
urri ki-ók á leið sína til þess að
kanna Jökuldal í Tungnafells-
jökli sunnanverðum, en það mun
lengja leiðina um röska 15 km.
Úr Jökuldal var síðan haldið um
Eyvindarver suður að Tungnaá.
Kom hópurinn þangað heilu og
höldnu á þriðja degi, eða 31. júlí,
og hitti þar Pál Arason og ferða-
félaga hans, er komu þangað
þennan sama dag, svo sem skýrt
hefir verið frá í blöðum og út-
varpi. Þess skal getið, að í Illuga-
veri urðu fjóril' ferðalanganna
eftir, en það voru þeir Ólafur
Jónsson, Hjörtur Eldjárn, Sigur-
Framhald á 7. síðu.