Dagur - 06.10.1948, Blaðsíða 8

8
Miðvikudaginn 6. okt. 1948
Bagum
Togaraútgerðina hér skortir helzt
aðstöðu til ísframleiðslu
og olíuhleðslu
Stutt viðtal við Sæmund Auðunsson,
skipstjóra á „Kaldbak64, og fram-
kvæmdastjóra Útgerðarfélagsins
Akureyrartogarinn „Kaldbakur“ kom hingað úr söluferð til Þýzka-
lands um miðja sl. viku og fór aftur á veiðar á laugardagsmorgun-
inn. Dagur notaði tækifærið að ná tali af skipstjóranum og rabba við
hann um ferðir togarans og aðstöðuna til togaraútgerðar hér.
Skólamir eru nú teknir til starta
Um 1500 ungmenni í aðalskólum bæjarins
„Kaldbakur" seldi að þessu
sinni í Hamborg. Kvað skipstjór-
inn mikla breytingu á orðna í
Þýzkalandi síðan skipið tók að
sigla þangað fyrst. Með hinum
nýju gjaldeyrisráðstöfunum
Vesturveldanna, hefir viðhorfið
breytzt verulega og miklu minna
ber nú á skortinum en áður.
Meira vörumagn er að sjá í
verzlunum en fyrr og minna ber
á svartamarkaðinum. Húsnæðis-
vandamálið virðist áhorfendum
vera erfiðast viðfangs. Fjöldi
manna býr í allsendis óviðunandi
húsnæði og það eykur á vand-
kvæðin, að auk þess sem mjög
mikill fjöldi húsa eyðilagðist í
stríðinu, sitja herir bandamanna
í allmiklu húsnæði. Annai's er svo
að sjá, að almenningur uni betur
við sitt hlutskipti nú en sl. vet-
ur.
Um siglingar íslenzku togar-
anna til Þýzkalands sagði skip-
stjórinn, að mjög greiðlega gengi
nú að landa aflanum úr skipun-
um og væri komið gott lag á þau
mál. Stuldur af aflanum í lönd-
unarhöfnum í Þýzkalandi mætti
nú heita alveg úr sögunni, en
talsvert bar á því í fyrstu ferð-
unum, þó aldrei eins mikið á
„Kaldbak“ og á sumum öðrum
skipum.
Lega bæjarins engin hindrun.
Þegar talið barst að aðstöðu
togaraútgerðarinnar hér á Akur-
eyri, endurtók skipstjórinn þau
ummæli, er hann lét falla í við-
tali við Dag á sl. vori, að ekki
yrði séð, að togaraútgerð frá Ak-
ureyri væri neitt verr staðsett en
annars staðar á landinu. Mætti
auk heldur segja, að nokkurn
hluta ársins væri togaraútgerð
hér betur sett en sunnanlands, er
aðallega væri sótt á miðin fyrir
norðvesturhorni landsins. Þar í
móti kæmi það, að nokkuð lengra
væri að sækja héðan á miðin
sunnanlands en frá verstöðvun-
um þar. En yfirleitt mætti segja,
að togaraútgerðin hér væri fylli-
lega samkeppnisfær miðað við
legu staðarins. Hitt væri svo ann-
að mál, að bæinn skorti ýmsa að-
stöðu til þess að auðvelda tog-
araútgerðina og væri bráð nauð-
syn að bæta úr því, einkum er
það væri athugað, að togaraút-
gerðin héðan á fyrir sér að auk-
ast verulega, t. d. mætti telja
fullvíst að þrír togarai' yrðu
gerðir út héðan á næsta ári.
ís og olía.
Skipstjórinn benti einkum á
tvennt, sem nú skortir og er til
verulegs baga og mundi þó verða
verra viðfangs er fram líða
stundir, ef ekki yrði bætt úr því.
Fyrra atriðið væri skorturinn á
ís, hið síðara, að hér skuli ekki
vera til olíutanki fyrir brennslu-
olíui' togaranna. í sambandi við
þetta upplýsti Guðmundur Guð-
mundsson, framkvæmdastjóri
Útgerðarfélagsins, fréttamann
blaðsins um það, að miklir erfið-
leikar væru á því að fá nægilegt
ísmagn fyrir togarann hér. eink-
um á þessum árstíma, er aðal-
frystihús bæjarins er starfrækt
mest megnis fyrir kjötfrystingu.
Um ísinn, sem fáanlegur væri
hér, mæti segja það, að hann væri
ágætur, e. t. v. beztur á landinu,
en magnið væri of lítið. Væri
nauðsynlegt að leysa þetta mál
fyrir framtíðina og þá helzt með
stækkun frystihússins hér, eða
byggingu nýs frystihúss. En mál-
ið er þó ekki svo einfalt, þar sem
til slíkra framkvæmda þarf, auk
annars, fjárfestingarleyfi frá rík-
isvaldinu, og óvíst, hvern skiln-
ing það hefði á þessum málum,
þótt vænta yrði hins bezta. Þetta
mál töldu bæði skipstjórinn og
útgerðarstjórinn mjög aðkallandi.
Um olíuna væri raunar hið sama
að segja. Ástandið í dag væri
óviðunandi, hins vegar er vitað
að Olíufélagið h.f., sem selur tog-
urunum brennsluolíur, hefir
mikinn áhuga fyrir því að koma
hér upp olíugeymi og hefir þegar
sótt um lóð til þess að byggja
geyminn. Framkvæmdir eru þó
ekki hafnar ennþá og til þeirra
þarf líka leyfi ríkisvaldsins.
Veltur á miklu, að nefndir þær
og ráð, er um þau mál fjalla,
hafi skilning á nauðsyn þeirra og
greiði fyrir þeim, eftir því, sem í
þeirra valdi stendur.
Vatnskortur á Tanganum.
f viðbót við þessi vandkvæði,
skýrði skipstjórinn og útgerðar-
stjórinn frá því, að mjög mikill og
bagalegur vatnsskortur væri á
Tanganum, þar sem „Kaldbakur“
hefir athafnapláss. Ber brýna
nauðsyn til þess að bæta úr því.
Þessi vandkvæði eru þess eðlis,
að það er á valdi bæjaryfirvald-
arína sjálfra að bæta úr þeim og
ætti það að vera tiltölulega auð-
velt. Samkv. frásögn Guðm. Guð-
mundssonar útgerðarstj. ogÞorst.
Hótar hörðu
De Gaulle liershöfðingi lýsti því
yfir í París í sl. viku, að ef sami
glundroðinn ríkti áfram í stjóm-
málum Frakklands og verið hefir
að undanförnu, mundi hann
grípa til sinna ráða, hvort sem
þau hefðu stoð í lögum eða ekki.
skipstjóri á hinum nýja ,Svalbak‘
tók undir þau ummæli — er að-
eins ein grönn leiðsla fram
bryggjuna. Tekur allt að því 6
klst. fyrir skipið að fá nægilegt
vatn. Má kalla ógerlegt fyrir tvo
togara að taka vatn þar. Nú hátt-
ar svo til með söluferðir togar-
anna, að oft má ekki muna nema
klukkutíma töf hér til þess að
skipin nái ekki flóði í erlendum
höfnum, og kostar það þá sólar-
hrings bið, og samfara biðinni er
mikill aukakostnaðui' fyrir út-
gerðina. Af þesum ástæðum er
það hin mesta nauðsyn að bæta
úr vatnsskortinum. Ætti það að
vera auðvelt verk þar sem vatns-
rennsli til bæjarins mun núnægi-
legt, síðan nýja vatnsæðin úr
vatnsgeymunum var tekin í
notkun. Vatnsskorturinn á Tang-
anum hlýtur að stafa af ófull-
nægjandi innanbæjartaugum, er
auðvelt ætti að vera að bæta úr.
Er þess að vænta, að bæjaryfir-
völdin taki þetta mál til athugun-
ar án tafar.
Athyglisverðar ábendingar.
Þessar ábendingar skipstjór-
ans og útgerðarstjórans
ei'u mjög athyglisverðar fyrir
bæjarmenn almennt og þó eink-
um bæjarstjórnina. Það er aug-
ljóst, að bæjai'yfirvöldin verða að
leggja fram sinn skerf til þess að
greiða götu þessara mála, m. a.
með því að benda nefndum rík-
isvaldsins, sem með fjárfesting-
ar- og gjaldeyrimál fara, á nauð-
syn þessara framkvæmda og
greiða þannig fyrir því að Olíu-
félagið geti hið fyrsta komið upp
brennsluolíugeymi hér og KEA
leyst ísframleiðslumálið. Hvort
tveggja þessi fyrirtæki munu
hafa mikinn áhuga á því að
greiða fyrir útgei'ðinni hér eftir
beztu getu, en hendur þeirra eru
bundnar af fyrirmælum ríkis-
valdsins. Með aukinni togaraút-
gei'ð héðan verður óhjákvæmi-
legt að leysa þessi mál bæði og
því fyrr, sem hafizt er handa um
það, því betra.
Skólarnir í bænum eru nú ým-
ist teknir til starfa cða um það
bil að hefja starf. Menntaskólinn
var settur 1. þ. m., Gagnfræða-
skólinn 2. okt. og Tónlistarskól-
inn s. 1. mánudag. Áður var búið
að setja Húsmæðraskóla Akur-
eyrar, en Iðnskólinn mun verða
settur 15. þ. m. Alls munu um
1500 börn og unglingar stunda
nám í bæjarskólunum í vetur.
í Menntaskólanum eru nú 340
nemendur, þar af 160 í lærdóms-
deild. Leyft hefur vei'ið að hafa
eina 1. bekkjardeild í skólanum
í vetur og heyrir hún undir hina
nýju fræðslulöggjöf þannig, að
nemendur hennar verða að búa
sig undir landspróf og þreyta það
á sínum tíma. Nýja Heimavistar-
húsið verður ekki tekið í notkun
í vetur, að því er Þórarinn
Björnsson skólameistari sagði í
viðtali við blaðið í gær, en vonir
standa til að a. m. k. eitthvað af
húsinu verði tilbúið næsta vet-
ur. Nokkrar breytingar hafa orð-
ið á kennaraliði skólans: Björn
Bjarnason, magister, stærðfræði-
kennari, hverfur frá skólanum og
stundakennararnir Ingv. Björnss.
frá Brún og Örn Snorras. hætta
kennslu. Nýir kennarar eru Jón
Árni Jónsson, er kennir latínu,
Ragnar Ólason efnafræðingur, er
kennii' eðlisfræði, og Hjörtur
Eldjárn, er kennir náttúrufræði.
Gagnfræðaskóli Akureyrar var
settur í hátíðasal skólans 2. októ-
ber að viðstöddum nemendum,
kennurum og gestum. Þorsteinn
M. Jónsson skólastjóri ávarpaði
nemendur og skýrði frá tilhögun
skólastarfsins í vetur. f ræðu
sinni lagði skólastjórinn út af
oi'ðum prédikarans: Betri er fá-
tækui' unglingur, sé hann vitur,
en gamall konungur, sé hann
heimskur og þýðist ei framar
viðvaranir. Var ræða skólastjóra
hin athyglisvei'ðasta. f skólanum
verða í vetur 260—270 nemend-
ur, og er það nokkuð færra en
fyrr og því rýmra í skólahúsinu
en áður hefir verið. Skólinn mun
starfrækja verknámsdeild í 2. og
3. bekk með aukinni handa-
vinnukennslu frá því, sem áðui'
hefir verið. í sumar var byggð
ein stofuhæð sunnan við skól-
ann, til afnota fyrir handavinnu-
kennsluna, en eigi er þeim fram-
kvæmdum lokið enn. Skólinn
hefir að mestu leyti sömu kenn-
urum á að skipa og í fyrra.
Sverrir Pálsson magistei' hefir
verið skipaður kennari við skól-
ann, en frk. Sigríður Kristjáns-
dóttir stúdent lætur af kennslu.
Tónlistarskóli Akureyrar var
settur sl. mánudag, af skólastjór-
anum, frú Margréti Eii'íksdóttur.
Nemendur munu vera um 30 í
vetur og verður kenndur píanó-
leikur, fiðluleikur, tónfræði og
tónlistarsaga. Kennarar eru frk.
Þórgunnur Ingimundardóttir og
frú Þyri Eydal, píanóleikur, frk.
Ruth Hermanns, fiðluleikur, og
Jakob Tryggvason, organleikari,
tónfræði og tónlistarsaga.
Barnaskóli Akureyrar var sett-
ur í gær. Skólann sækja í vetur
720 nemendur, og starfar skólinn
í 26 deildum. Viðbyggingin við
skólann er enn eigi fullgerð.
Tvær stofur munu þó mega telj-
ast fullbúnar og aðrar tvær verða
senn tilbúnar. Þó er engin mið-
stöðvarhitun komin í bygging-
una og verðui’ að notast við raf-
magnshitun. Neðsta hæð ný-
byggingarinnar, sem ætluð er
fyrir heilbrigðisþjónustu skólans,
er ófullgerð og mun ekki verða
tilbúin fyrst um sinn. Nýr kenn-
ari er ráðinn að skólanum, Einar
M. Þorvaldsson, fyrrv. skólastjóri
í Hrísey.
Iðnskóli Akureyrar verður
settur 15. þ. m., sbr. auglýsingu í
blaðinu í dag. Væntanlega verða
um 130 nemendur í skólanum í
vetur.
Síldarlýsið frá Krossa-
nesi flutt út.
Um helgina kom hér brezkt
tankskip og lestaði um 300 smá-
lestir af síldai'lýsi í Krossanesi.
Er það öll sumarframleiðsla
verksmiðjunnar. Sama skip einn-
ig hafa lestað lýsi í Ingólfsfirði
og á Dagverðareyri.
„Hvassafeir‘ lestar síld
norðanlands
M.s. Hvassafell er væntanlegt
hingað til bæjarins í dag og mun
það lesta hér nokkur hundruð
tunnur af síld, en síðan mun það
taka síld í Siglufirði, til útflutn-
ings. Skipið hefir að undanförnu
losa timburfarm frá Finnlandi í
höfnum sunnanlands og vestan.
— Iðnþingið
(Framhald af bls. 1.)
verði iðnaðinum ætlað það mikið
efni, að öruggt sé að hann geti
haldið atvinnutækjum þjóðarinn-
ai'innar í starfhæfu standi og til
fullra nota, svo og að ekki verði
eytt gjaldeyri til þess að flytja
inn vörur, sem íslenzkur iðnaður
hefir reynzt fullfær um að sjá
landsmönnum fyrir.
Iðnþingið krefst þess, að þeir
aðilar, sem á hverjum tíma fara
með vöruskiptasamninga fyrir
íslands hönd við erlend ríki, hafi
náin samtök við samtök iðnaðar-
manna þegar um vörukaup á iðn-
aðarvörum eða efni til iðnaðar er
að ræða, þannig, að tryggð verði
Ennfremur beinir þingið því til
sem hagkvæmust innkaup.
réttra aðila, að við innkaup og
innflutning efnivara til iðnaðar,
verði reynt eftir fremsta megni
að flytja inn heppilegt efni og
tryggja réttláta skiptingu þess
innanlands, og verði þá haft
samráð við samtök iðnaðar-
manna.
Stjórn Landssambands iðnaðar
manna skipa nú:
Helgi Hermann Eiríksson,
Einar Gíslason,
Guðmundur Helgi Guðmundss.
Guðjón Magnússon,
Tómas Vigfússon.
Þinginu var slitið miðvikudag-
inn 29. sept.