Dagur - 08.12.1948, Blaðsíða 1

Foruslugreinin:
Áróður Sjálfstæðisflokks-
ins gegn samvinnufélög-
unum.
Dagur
ÞEIR VIÐSKIPTAMENN
blaðsins, sem vilja koma
auglýsingum í jólablað,
þurfa að senda þær sem
fyrst!
XXXI. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 8. desember 1948
48. tbl.
Síld!
í fyrradag varð vart við vcrn-
legar síldargöngur í Hvalfjörð.
Fundu bátar margar stórar
torfur víðs vegar á firðinum og
öfluðu sumir ágætlega, allt að
1500 málum á bát. í gær og í
nótt voru margir bátar að fara
á veiðar. Akranesverksmiðjan
byrjar bræðslu í dag (afköst
3500 mál) og Hæringur er að
verða tilbúinn til bræðslu. —
Hingað til hefir mcst af aflan-
um verið fryst til beitu. Deila
stendur milli útvegsmanna og
síldarverksmiðjanna um síldar-
verðið. Verksmiðjurnar vilja
greiða 32 kr. fyrir málið, en
útvegsmenn krefjast 42 kr. f.
málið. Er mál þetta óleyst og
mun vciðin ekki hafin af kappi
fyrr en það leysist. Skip héðan
munu mörg tilbúin til suður-
ferðar, en bíða úrslita í deilu
þessari og nánari fregna af
síldargöngum.
Hörmulegar síys-
farir - frækileg
bí
orgun
Undir kvöld sl. miðvikudag
strönduðu tveir togarar í*ofsa-
veSri við Vestfirði. Togarinn Júní
frá Hafnarf. á Sauðanesi við On-
undarfj., en togarinn Sargon frá
Hull undir Hafnarmúla við Pat-
reksfjörð. Björgun manna af Júní
tókst giftusamlega fyrir vasklega
framgöngu togarasjómanna,eink-
um af Ingólfi Arnarsyni, og sjó-
manna frá Flateyri og björgunar-
sveitar frá Suðureyri og komust
þeir allir í land, heilir á húfi. En
af togaranum Sargon var 6 mönn
um bjargað af björgunarsveitinni
Bræðrabandið, en 11 fórust, flest-
ir af vosbúð í skipinu áður en
björgun var viðkomið.
Vaino Tanner
látinn laus
Vaino Tanner, sem áður var
forseti Alþjóða samvinnusam-
bandsins og fyrrverandi forsæt-
isráðherra Finnlands, var látinn
laus úr fangelsinu 21. nóvember
síðastliðinn. Tanner hafði að-
eins tekið út hluta af þeirri refs-
ingu, sem hann var dæmdur í
árið 1946.
Hann var forsætisráðherra á
árunum 1926—27 og utanríkis-
ráðherra í upphafi finnsk-rúss-
nesku styrjaldarinnar, en sagði
þá af sér. Tanner tók aftur sæti í
stjórn landsins, þegar Þjóðverjar
réðust inn í Rússland. Hann var
dæmdur á sömu forsendum og
aðrir ráðherrar fi-á þeim tíma,
fyrir að hafa staðið’ að þátttöku
Finnlands í styrjöldinni 1941 og
lyrir það jafnframt, að hafa ekki
reynt að ná friðarsamningum.
»3p» ' A.i. J-.-ÁÁ'.
■■jt -■<»■•.»’ 'A. - -
...
**.•« „ •
, • • t ^ w*.
V .. ' r.i • A . t
. ••• - - - "
' ■ \ *' ■
Víðtækar fornleifarannsóknir fara um þessar mundir fram í írak.
Eru rannsakaðar byggðarústir, sem eru allt að bví 7000 ára gamlar.
Merkir munir hafa fundizt. Ríkisstjórn írak styrkir þessar rann-
sóknir og hefir stofnsett Sérstaka fornleifarannsóknarstofnun. —
Myndin er frá stöfnun þessari.
ur úf nýff 15 millj. kr. happdræffislán
Bréfin tilvalin til jólagjafa, segir Fjár-
málaráðmieytS - Akureyringar og Ey-
firðingar keyptu fyrri bréf fyrir
1129 þúsund krónur
Ríkisstjórnin hefir ákveðið að nota nú begar heimild laga nr. 82,
13. nóv. 1948 til lántöku íyrir ríkisrjóð á bann hátt að bjóða út nýjan
flokk happdréettisskuldabréfa. í lögum þessum er ríkisstjórninni
heimilað að talta allt að 15 milljón króna innanríkislán. Verður öll
lánlökuheimildin notuð, og hið nýja happdrættislán verður því jafn-
stórt hinu fyrra. Tilhögun og upphæð vinninga verður einnig hin
sama. Dregið verður í fyrsta sinn í þessum flokki happdrættisláns-
ins þann 15. janúar 1949. Frá bessu er skýrt í tilkynningu frá Fjár-
málaráðuneytinu sem blaðinu barst um helgina. í greinarg. segir svo:
Isfðrgdá verður boðin þáíffaka
Ncw York Times segir formlegí; íilboð
verða sent bráðlega
Stórblaðið New York Times birti 25. f. m. forsíðugrein eftir
fréttaritara sinn í Washington, James Reston, og segir har, að
Bandaríkjastjórn sé að leita hófanna hjá ríkisstjórnum Noregs, Dan-
merkur, íslands, Eire og Portugal um þátttöku þessara ríkja í fyrir-
huguðu Norður-Atlantzhafs öryggisbandalagi.
Blaðið tekur fram, að eklcert
formlegt boð um þátttöku hafi
enn verið sent, en samvinna þess-
ara ríkja, á einn eða annan hátt,
við Bandaríkin og hin svokölluðu
Brussel-ríki (Beneluxlöndin,
Frakkland og Bretland) sé nauð-
synleg til þess að koma á öruggu
Atlantzhafs-varnarkerfi.
Blaðið segir, að ríkisstjórnir
þær, sem nú eiga í samningum
um þessi mál, þ. e. Bandaríkin,
Kanada, Bretland, Frakkland,
Holland, Belgía og Lúxembúrg
— telji, að án samvinnu við þær
þjóðir, sem ráða ríkjum á eyjum
Norður-Atlantzhafsins, sé varn-
argildi fyrirhugaðs sáttmála
%
mjög takmarkað.
Norðinenn fúsir til samvinnu.
Blaðið skýrir frá því, að Mars-
hall utanríkisráðherra Banda-
rikjanna hafi haft tækifæri til
þess að ræða þessi mál við full-
trúa nokkurra þessara ríkis-
stjórna í París og hafi orðið
nokkur árangur af þeim viðræð-
um. Til dæmis hafi hann átt ýt-
arlegar viðræður við Lange ut-
anríkisráðheria Norðmanna og sé
nú talið, að Noregur sé reiðubú-
inn til þátttöku í hinu nýja ör-
yggiskerfi.
Formlegar tillögiu- í þessum
mánuði.
Blaðið segir ennfremur, að bú-
izt sé við því í Washington að
formlegt boð um þátttöku verði
sent þessum ríkjum af hálfu
(Fi-amhald á bls. 7).
Prentun Sögu Akur-
eyrar senn lokið
Á bæjarráðsfundi nú fyrir
skemmstu upplýsti Sögunefnd
Akureyrar, að nefndin hefði nú
lokið störfum sínum ,en þau voru,
að sjá um útgáfu Sögu Akureyr-
ar eftir Klemens Jónsson. Bókin
er nú komin í prentun og mun
væntanlega koma út nú fyrir
jólin. — Brynleifur Tobiasson
menntaskólakennari hefir séð um
útgáfuna.
Bréfin seldust öll á einum
mánuði.
Astæðan fyrir því, að ákveðið
hefir verið að bjóða nú þegar út
nýtt happdrættislán, er sú, að
hin mjög mikla eftirspurn eftir
skuldabréfum fyrra happdrættis-
lánsins leiddi í ljós, að auðið
hefði verið að selja skuldabréf
fýrdr miklu hærri upphæð. Strax
eftir að dregið hafði verið í
happdrætti lánsins tók að berast
fjöldi fyrirspurna um það, hvort
ekki væri ætlunin að bjóða út
annað happdrættislán. Þar sem
fjárþörf ríkisins er mikil, vegna
hinna óvenju miklu framkvæmda
síðustu árin,. var talið rótt að
nota þetta tækifæri til lántöku.
Þar sem ekki hefir verið birt
nein fullkomin greinargerð um
sölu skuldabréfa fyrra happ-
drættislánsins, þykir rétt að gera
það hér í stuttu máli. Sala bréf-
anna hófst þann 15. sept. sl. og
lauk 15. okt. Nokkrum dögum
áður höfðu reyndar öll bréf selzt
hjó flestöllum umboðsmönnum
lánsins, en eftirspurnin var lang-
mest síðustu dagana. Hafði fjöldi
fólks dregið að kaupa bréf í
þeirri trú, að tilkynningarnar um
sölu bréfanna væru ýktar, en
þær voru ætíð í samræmi við það,
sem næst varð komizt um gang
sölunnar.
Þegar sölu bréfanna lauk þann
15. okt. voru óseld samtals um
330 happdrættisbréf í Norður-
Múlasýslu og Barðastrandar-
sýslu, en hvert einasta bréf selt á
öðrum sölustöðum. Enginn happ-
drættisvipningur féll á þessi bréf,
svo að allir vinningarnir komu til
útborgunar. Vinningarnir dreifð-
ust um landið, nokkurn veginn í
samræmi við sölu bréfanna.
Til fróðleiks skal hér getið
heildarsölu skuddabréfanna í þús.
kr.:
Reykjavík 7 millj. og 800 þús.
kr., Borgarfjarðar- og Mýrasýsia
295 þús., Akranes 275 þús.. Snæ-
fellsness- og Hnappadalssýsla
175 þús., Dalasýsla 75 þús.,
Barðastrandarsýsla 254 þús., ísa-
fjarðarsýsla 383 þús., ísafjörður
375 þús., Strandasýsla 150 þús.,
Húnavatnssýslur 243 þús., Skaga-
fjarðarsýsla 269 þús., Siglufjörð-
ur 457 þús., Ólafsfjörður 64 þús.,
Eyjafjarðarsýsla 218 þús., Akur-
eyri 911 þús., Þingeyjarsýsla 300
þús., N.-Múlasýsla og Seyðis-
fjörður 226 þús., S.-Múlasýsla
254 þús., Norðfjörður 96 þús.,
Skaftafellssýslur 220 þús., Vest-
mannaeyjar 319 þús., Rangár-
vallaýsla 214 þús., Árnessýsla 488
þús., Gullbringu- og Kjósarsýsla
310 þús., Keflavík 230 þús. og
Háfnarfjröður 510 þús. kr.
Ný lántaka óhjákvæmileg.
í greinargerð fyrir fyrra happ-
drættisláninu var þess getið, að
Alþingi hefði, ’ í sambandi við
ýmsar hinar umfangsmiklu og
kostnacjarsömu framkvæmdir
ríkisins síðustu árin ,lagt á ríkis-
sjóð þá kvöð að afla fjór til fram-
kvæmdanna með lántökum inn-
onlands. Ekki hefir reynzt auðið
að afla nema nokkurs hluta
nauðsynlegs fjármagns hjá lána-
stofnunum í landinu. Hefir því
ríkissjóður sjálfur orðið að leggja
fram mikið fé, umfram hin föstu
útgjöld sín, og auk þess orðið að
greiðar hóar upphæðir vegna
ábyrgðarskuldbindinga sinna. —
Þetta leiddi af sér yfirdrátt á
reikningi í íkissjóðs í Landsbank-
(Framhald á 8. síðu >.
Styrkur til
verzlunarnáms
Blaðinu hefir borizt tilkynning
frá námssjóði Thors Jensen. Seg-
ir þar, að sjóðurinn veiti á næsta
ári 3000 kr. styrk til verzlunar-
náms hér á landi eða erlendis. —
Þeir, sem lokið hafa burtfarar-
prófi frá Verzlunarskóla íslands,
eru félagar í Verzlunarmannafé-
lagi Reykjavíkur, ganga að öðru
jöfnu fyrir.
Umsóknir um styrkinn skulu
sendar sjóðstjórninni í pósthólf
995, Reykjavík, fyrir 1. febrúar
næstkomandi.